Aan slechts een enkeling was een jaar geleden het begrip Product Data Management (pdm) bekend. Tegenwoordig is ieder zichzelf respecterend bedrijf dat iets met engineering van doen heeft, zich aan het oriënteren op de markt van pdm-software. Niet ten onrechte, want deze wijze van ‘product-beheer’ kan heel wat voordelen opleveren.
De populariteit van product data management-software is verklaarbaar. De toenemende complexiteit van de producten, de steeds kortere ontwikkeltijden en heftiger concurrentie op de markt worden in het algemeen als verklaring gegeven. Een pdm-systeem beheert alle product-gerelateerde informatie, zowel de digitale bestanden als de databasegegevens. Voorbeelden van zulke gegevens zijn de originele tekeningen en specificaties van een product, de normgegevens waaraan een product voldoet, de bewerkingsvoorschriften voor de productie en de productstructuur in de vorm van stuklijsten.
Het grote voordeel van een pdm-systeem is vooral de eenvoud waarmee de productgegevens kunnen worden beheerd. Vaak is er binnen een onderneming onduidelijkheid over de juiste versie en status van de productgegevens. Dit heeft te maken met de steeds korter wordende ontwikkeltijden en de toenemende hoeveelheid wijzigingen op een product. Ook komt het steeds vaker voor dat producten op meerdere locaties tegelijk ontwikkeld worden (Global Design). Kijk maar naar de vliegtuigindustrie: vleugels, motoren, neus en romp worden in verschillende landen ontwikkeld en gebouwd. Door het gebruik van pdm worden de productgegevens automatisch gedistribueerd over de verschillende ontwerplocaties en bestaat er duidelijkheid over de juiste versie en status van de productgegevens. Door het gebruik van pdm zal de kwaliteit van het product in het algemeen toenemen. Iedere engineer werkt immers met de juiste gegevens waardoor het aantal fouten zal afnemen. Ook zullen wijzigingen sneller doorgevoerd worden. Bovendien zal de winstmarge van de onderneming kunnen verbeteren. Zowel de ontwikkelkosten als de ontwikkeltijd kan naar beneden. Omdat een product daardoor – en door een productiviteitsverhoging van de ontwikkelafdeling – eerder op de markt kan worden gebracht, levert dat in beginsel een concurrentievoordeel op.
Complexiteit productieproces
‘Product data management’ speelt vooral een belangrijke rol in branches met complexe productieprocessen en -structuren. Deze rol zal alleen maar groter worden. Met name in de defensie-, automobiel- en luchtvaartindustrie en de energiebranche zijn de productieprocessen dermate complex geworden, dat de bijbehorende informatie zonder ondersteuning van een software-applicatie niet meer te beheren is. cad-systemen bieden voor dit beheer weinig functionaliteit. Vooral wanneer er met verschillende cad-systemen wordt gewerkt, is een efficiënt beheer van de tekeningen zonder geautomatiseerde hulpmiddelen nagenoeg onmogelijk.
De populariteit van pdm komt met name door de trends in de markt en de uitdagingen waarvoor ondernemingen in de huidige tijd staan. Door toenemende concurrentie staan de kostprijzen sterk onder druk. Dit leidt weer tot slinkende ontwikkelbudgetten, terwijl de producten juist steeds complexer en de kwaliteitseisen steeds hoger worden. Daar komen dan ook voortdurend nieuwe industriestandaarden en nieuwe (internationale) wetgevingen bij, bijvoorbeeld met betrekking tot aansprakelijkheid. Om te overleven moeten ondernemingen proberen de productontwikkeltijd te bekorten, de kwaliteit te verhogen en de productiekosten omlaag te krijgen. Door te investeren in applicatietechnologie (cad/cam/pdm en enterprise resource planning, erp), de technische infrastructuur en managementtechnieken (jit-, total quality management en business process re-engineering), trachten ondernemingen deze criteria te realiseren.
Concurrent engineering
Enkele jaren geleden is al geprobeerd het productontwikkeltraject te bekorten door technieken toe te passen als design for assembly (dfa) en failure mode effect analysis (fmea). Deze bleken echter ontoereikend. Een voordeel van het stapsgewijze productieproces die met deze technieken gerealiseerd kan worden, is dat de informatiesystemen van de ontwikkelafdelingen en de logistieke afdelingen (de cad- en de erp-systemen) gescheiden kunnen blijven. Na het afsluiten van de ontwikkelfase kunnen de productstructuren gekopieerd worden van de ontwikkelomgeving naar de logistieke omgeving. Een belangrijk nadeel is dat de verschillende fasen van het ontwerpproces nog steeds achter elkaar moeten worden uitgevoerd waardoor de doorlooptijd niet wordt verkort: eerste de conceptfase, dan de ontwerpfase, de engineeringfase en 0-serie productiefase.
De methodiek van concurrent engineering maakt het wèl mogelijk de ontwikkeldoorlooptijd drastisch te verkorten. Deze methodiek wordt in steeds meer ondernemingen toegepast. Bij concurrent engineering wordt de ontwerpfase al opgestart wanneer de conceptfase nog niet is afgerond. Datzelfde geldt voor het opstarten van de ontwikkelfase. Dat kan gebeuren wanneer de ontwerpfase nog niet is afgerond. Deze methodiek brengt wel met zich mee, dat een onderneming al moet gaan inkopen wanneer de engineering-afdeling nog met het ontwerp bezig is. Dat het beheer van productwijzigingen hiermee een verantwoordelijkheid wordt van de gehele organisatie, mag duidelijk zijn: iedereen moet direct kunnen zien wat de actuele status is van de productinformatie.
De opkomst van concurrent engineering verklaart eveneens de populariteit van pdm. Door het parallel uitvoeren van de verschillende fasen in het ontwikkeltraject is het beheer van productinformatie nog crucialer geworden. Door processen als co-makership en uitbesteding gaat het beheer van productie-informatie zelfs over de grenzen van de onderneming heen. Ook toeleveranciers moeten snel kunnen beschikken over de laatste versie van productgegevens. Hulpmiddelen als workflow- en projectmanagement kunnen bij dit beheerproces een belangrijke ondersteuning zijn.
Een goed voorbeeld van het toepassen van concurrent engineering in combinatie met pdm is te vinden bij ASM Lithography in Veldhoven. ASM Lithography levert wafersteppers. Dit zijn machines voor de productie van IC’s (integrated circuits). In een waferstepper wordt de wafer belicht met een afbeelding van het (IC-)masker. De stand van de techniek van de waferstepper bepaalt de mogelijkheden van de IC-prestaties. In de moderne waferstepper zijn structuren van 0,32 micron te maken. In het algemeen is een nieuwe waferstepper één jaar als ‘geavanceerd’ en vervolgens anderhalf jaar als ‘normaal’ te kwalificeren. Het te laat op de markt komen met een nieuw model kan zeer grote consequenties hebben voor de marktpositie. Door concurrent engineering in combinatie met pdm toe te passen is ASM Lithography zeer succesvol op de markt van wafersteppers.
Geïntegreerd of stand alone
De meeste pdm-pakketten dekken de volgende functies af:
documentmanagement, wijzigingsbeheer, productstamgegevens, classificatie, stuklijsten, cad-integratie, grafische structuur browser en projectmanagement. Deze functies zijn op zichzelf echter niet voldoende om een proces als concurrent engineering naadloos te laten aansluiten op de overige bedrijfsprocessen. Daarvoor is een vergaande integratie nodig tussen de engineering-omgeving (met zijn productgegevens) en de erp-omgeving (met gegevens over inkoop, verkoop en productie). Het uitwisselen van bestanden door batch processing is niet voldoende. Dit garandeert immers niet op elk moment de laatste status.
De leveranciers van erp-pakketten zijn zich daarvan ook bewust. Zo heeft Baan zich via de acquisitie van Bain met het product Manta verzekerd van pdm-functionaliteit. Sap heeft zelf pdm-functionaliteit ontwikkeld. In de laatste versies van Sap R/3 wordt voorzien in de basisfuncties van ‘product data management’. Deze zijn geïntegreerd met functies als verkoop, inkoop, productie, onderhoud en projectmanagement.
Organisaties die op zoek zijn naar een goede pdm-oplossing, kunnen kiezen uit een aantal mogelijkheden. Dat is in de eerste plaats een stand alone pdm-oplossing met een koppeling naar de erp-omgeving. Het voordeel daarvan is dat pdm-leveranciers vaak meer functionaliteit in hun software bouwen met betrekking tot het beheer van productgegevens. In de tweede plaats kan een organisatie kiezen voor een geïntegreerde pdm-oplossing in de erp-omgeving. Het grote voordeel van deze oplossing is de integratie van beide omgevingen. Vooral bij concurrent engineering is deze integratie uitermate belangrijk.
Vrijwel alle leveranciers van pdm-systemen kunnen koppelen met bestaande erp-pakketten. Er zijn echter nog weinig erp-leveranciers die ook geïntegreerde pdm-functionaliteit bieden. Baan zal in de toekomstige versie Baan V het Manta product van Bain integreren. Sap biedt de pdm-functionaliteit in de huidige versie van R/3. Dit jaar zullen veel pdm-leveranciers met Internet-koppelingen komen voor hun software. Vooral voor organisaties die veel te maken hebben met uitbesteding en co-makership is dit bijna een must. Toeleveranciers kunnen op deze manier via Internet beschikken over de verschillende benodigde documenten, zoals technische tekeningen, specificaties en normen. Hierdoor wordt het steeds belangrijker om productgegevens te kunnen uitwisselen tussen verschillende pdm- en/of cad-systemen. Momenteel is het nog van belang dat organisaties die productgegevens willen uitwisselen, een homogene IT-structuur kennen. Bij co-makership is het van belang dat leverancier en afnemer hetzelfde cad-systeem gebruiken om een tekening te kunnen uitwisselen. Een belangrijke ontwikkeling op dit gebied is echter STEP (STandard for the Exchange of Productdata). In de toekomst moet het mogelijk zijn om elektronische tekeningen uit te wisselen tussen verschillende cad-systemen.
Standaard voor uitwisseling
‘Step’ is de populaire naam voor Iso 10303 ‘Productdata Representation and Exchange’. Dit is een internationale standaard voor representatie en uitwisseling van productgegevens via computersystemen. Het doel hierbij is te voorzien in een standaard (onafhankelijk van leverancier en systeem) voor het beschrijven van productgegevens tijdens de gehele levenscyclus van een product. Deze standaard maakt het mogelijk om elektronische files uit te wisselen tussen cad, pdm en andere applicaties, maar ook voor het gemeenschappelijk gebruik van productgegevens en archivering. Step zal de standaard worden voor het uitwisselen van productgegevens tussen organisaties en applicaties. In de toekomst worden grote besparingen verwacht met software die voldoet aan de Step-standaard. Complexe conversies en het opnieuw invoeren van productgegevens behoren dan tot het verleden.
Door de standaardisatie voor het uitwisselen van productmodelgegevens en de integratie van deze standaard in pdm-systemen, neemt de populariteit van ‘product data management’ ongetwijfeld alleen maar verder toe. Het marktaandeel van de erp-leveranciers in deze markt zal daarnaast groter worden door de noodzaak tot vergaande integratie tussen de engineering IT en logistieke IT.
Pedro van der Werf,
Senior consultant bij SAP Nederland B.V.
met dank aan Ronald Vos van ASM Lithography
PDM-markt
In 1996 is de pdm-markt met 31 procent gegroeid tot 898 miljoen dollar. Voor 1997 wordt een omzet verwacht van 1,1 miljard dollar en tot het jaar 2000 zal de markt met gemiddeld 22 procent blijven groeien. Belangrijke spelers in de pdm-markt zijn Computervision met een aandeel van 10 procent, Documentum met 8 procent en Metaphase Technology met eveneens 8 procent. Er is dus geen duidelijke marktleider in de pdm-branche, waar meer dan honderd leveranciers actief zijn. Analisten verwachten dat de erp-leveranciers een significant deel van de pdm-markt zullen gaan opeisen vanwege de integratie tussen engineering en logistiek.