Een notenhouten stuur of toch gewoon zwart? Via Internet een auto op maat bestellen lijkt ideaal. De industrie vreest een permanente prijzenslag.
De auto van het jaar 2000 is niet alleen veiliger en zuiniger dan zijn voorgangers, hij is vooral veel efficiënter geproduceerd. Met de assemblage is nog maar een kwart van het aantal manuren gemoeid dan twintig jaar geleden. De ontwikkelingstijd van nieuwe modellen is tot ruwweg de helft teruggebracht. Bij de productie van auto’s neemt informatietechnologie een prominente plek in.
Daarmee vergeleken is het aan de man brengen van auto’s een archaïsche en bovendien kostbare aangelegenheid. Alleen al in Europa staan permanent zo’n 700.000 nieuwe auto’s geparkeerd. Ze wachten tot er een plaatsje vrij is in de showroom. Gemiddeld is ruim een kwart van de detailhandelsprijs gemoeid met de distributie.
Het is dan ook een droom van autoproducenten: auto verkopen via Internet. Als de koper zijn auto bestelt via het net en die auto pas daarna geproduceerd wordt, zullen de distributiekosten enorm dalen.
Auto’s verkopen via Internet is ook de droom van de dealer, die nu vaak maar moet afwachten welke auto’s de fabriek (of importeur) hem in de maag splitst en of dat uitvoeringen zijn die de klant aanspreken. Om een paar populaire modellen te krijgen, moet hij vaak ettelijke exemplaren afnemen in kleuren en uitvoeringen waar geen mens warm voor loopt. Het gevolg: grote voorraden en uiteindelijk moet hij forse kortingen of volstrekt irreële inruilprijzen bieden om van zijn waar af te komen. Met Internet zou hij maar een paar auto’s in huis hoeven hebben voor proefritten, en zou de klant op zijn gemak precies de specificaties kunnen vaststellen die hij wenst. En wie precies krijgt wat hij wil, zeurt niet over de prijs.
Voor de klant is een auto kunnen kopen via Internet bijna te mooi om waar te zijn. Niets is zo’n ramp om van dealer naar dealer te moeten om het juiste model te vinden. De verschillen in wat je precies krijgt, en op welke termijn, bemoeilijken bovendien de onderlinge vergelijking. Wie bood ook al weer die mooie inruilprijs? Waar hadden ze dat gratis schuifdak en die cd-speler?
Met Internet moet je met een druk op de knop kunnen zien waar het gekozen model voorradig is en tegen welke prijs. Goed, het wordt wat lastig een gunstige inruilprijs te bedingen, maar steeds meer dealers grijpen daarvoor toch meteen naar de ANWB-koerslijst. En via Internet kun je straks ook je oude karretje te koop aanbieden.
Enorme besparingen
Iedereen heeft belang bij het verkopen van auto’s verkopen via Internet. Het is daarom verbazingwekkend dat Internethandel in deze sector maar moeizaam van de grond komt. Vorig najaar hebben weliswaar de twee grootste autoconcerns, General Motors en Ford, allebei aangekondigd zich te zullen omvormen tot Internetbedrijven, maar het is nog allerminst duidelijk wat hen daarbij precies voor ogen staat.
Voorlopig ligt het zwaartepunt van de Internet-activiteiten aan de inkoopkant. Autoproducenten werken als sinds jaar en dag innig samen met hun toeleveranciers, zowel bij de ontwikkeling van nieuwe modellen als bij de productieplanning. Elke bodemplaat die zijn weg langs de lopende band aanvangt, is voorzien van een chip die, als ware het DNA, alle specificaties van de te bouwen auto bevat. Op grond van diezelfde gegevens weten de toeleveranciers precies wanneer een specifiek onderdeel langs de band moet staan.
Heel vroeger stonden er overal langs de lopende band bakken met verschillende onderdelen. Een enorme verspilling van ruimte en kapitaal die tegenwoordig alleen al onmogelijk is door de grote variëteit aan uitvoeringen.
In dit proces van inkoop en toelevering, zijn producenten en toeleveranciers allang online met elkaar verbonden. Internet is niet zozeer een doorbraak maar een voortgaande evolutie. Nu nog stelt de fabrikant eenzijdig vast wat er moet gebeuren, wat alleen op grond van feedback (‘wij kunnen dat niet direct leveren’) kan worden aangepast. Met behulp van Internet kunnen dergelijke discrepanties onmiddellijk (in real time) worden gladgestreken, en komt de planning pas tot stand wanneer alle betrokkenen zich daarin kunnen vinden.
Internet zorgt pas echt voor een revolutie als de koper direct kan vaststellen wat er geproduceerd moet worden. Daarmee wordt het primaat van de vraagzijde hersteld. Het ideaal is dat de auto in productie wordt genomen op het moment dat de koper zijn elektronische handtekening zet.
Naar dealer
Toch zal het nog wel geruime tijd duren voordat het zover is. Momenteel bedraagt de doorlooptijd in de assemblagefabriek een dag of tien, maar veel componenten en systemen (zoals motoren, versnellingsbakken, dashboards en interieurs) worden elders vervaardigd en compleet aangeleverd. De totale productietijd is dus veel langer.
Bovendien is om kosten te besparen de afgelopen decennia de assemblage van de totale auto steeds meer losgekoppeld van de productie van onderdelen. Die worden over de hele wereld ingekocht. Dit proces zal gedeeltelijk teruggedraaid moeten worden om de via Internet bestelde auto binnen redelijke tijd bij de klant te krijgen. Dit zal leiden tot een toename van de inkoopkosten.
Dit dilemma gaat verder dan een simpele afweging van kosten en baten: het raakt een van de grondbeginselen van de autoproductie. Autoproductie is altijd aanbodgedreven geweest, omdat als gevolg van de hoge vaste kosten, de winst van de autoproducent voornamelijk wordt bepaald door de mate waarin de productiecapaciteit wordt benut. Als de dure fabriek op volle toeren draait, wordt er dik verdiend; maar als de productie daalt tot onder het break even point, wordt er meteen op elk exemplaar zwaar geld toegelegd.
Dat is de reden waarom autoproducenten met eigen dealers werken, die ze contractueel kunnen dwingen een bepaald aantal auto’s af te nemen. Als de markt inzakt zijn de dealers gedwongen de auto’s met forse kortingen (en misschien zelfs met verlies) af te zetten. In principe zouden de producenten enorme besparingen kunnen realiseren door de detailverkoop helemaal in eigen handen te nemen, en het is duidelijk dat Internet daarbij een uitstekend hulpmiddel is. Maar dat zou wel betekenen dat de producenten veel meer dan nu het volle risico van conjuncturele inzinkingen dragen.
Een even belangrijke reden waarom autoproducenten hun auto’s liever via exclusieve dealers aan de man brengen, is dat het de dood in de pot is om alleen op prijs te moeten concurreren. Dat spookbeeld is voor steeds meer producten werkelijkheid geworden. Bij computers bijvoorbeeld, zal het de meeste kopers worst zijn of hij een bekend merk koopt of een kloon via de supermarkt.
De enige auto’s waar producenten nog een behoorlijke marge op kunnen realiseren, zijn exclusieve merken als Mercedes en BMW, met een prestigieuze uitstraling waarvoor mensen meer willen betalen. De speciale ambiance van de exclusieve dealer speelt dan een belangrijke rol.
Een mooie Internetsite kan natuurlijk ook een bijdrage leveren aan die speciale ambiance door een stijlvolle presentatie van modellen, accessoires en verzekerings- en financieringsconstructies, maar natuurlijk nooit zo direct als dat glaasje champagne bij het afsluiten van de deal.
Alle merken hebben inmiddels websites waar de klant alle mogelijke informatie kan krijgen over het aanbod aan modellen, opties en allerlei andere zaken. Maar hier kan heel bewust niet onderhandeld worden over prijzen. Voor de feitelijke onderhandelingen moet de klant nog altijd naar de dealer. Zelfs onafhankelijke Internetbedrijven als Autobytel verwijzen naar participerende dealers.
Auto online
In de nabije toekomst zal Internet vooral een belangrijke rol spelen ná de koop van de auto. De eerste stap is het on board navigatiesysteem. In zijn primitieve vorm is zo’n systeem een elektronische wegenkaart, maar de meer geavanceerde types kunnen dank zij een online Internetverbinding real time informatie verschaffen over files, ongevallen, weersomstandigheden en andere voor de automobilist relevante factoren. Ook kan zo’n systeem de leverancier vitale informatie verschaffen over het wel en wee van de auto, waardoor de eigenaar bijvoorbeeld tijdig geïnformeerd kan worden dat het tijd wordt voor een servicebeurt of dat de linker voorband een beetje zacht is.
Vooral dat laatste, het volgen van een auto over zijn hele levensloop, lijkt voor de auto-industrie een cruciale ontwikkeling. Vroeger was voor autoproducenten de kous af wanneer een auto van de lopende band afkwam en naar de dealer werd verscheept. Het is echter steeds duidelijker dat er meer winst te halen valt nadat de auto de showroom is uitgereden.
Dat begint bij de financiering, waarbij tegenwoordig vaak meer verdiend wordt dan bij de koop zelf. Vervolgens starten veel auto’s hun loopbaan als huur- of lease-auto, ze worden na drie of vier jaar doorverkocht en hebben een reeks eigenaren die gaandeweg vaker worden geconfronteerd met reparaties en onderhoud. Ook in deze bedrijfstak valt aan dienstverlening meer te verdienen dan aan productie.
Vandaar dat autoproducenten zich met enthousiasme storten op autoverhuur- en leasing (inclusief innovatieve gebruiksvormen als auto-op-afroep), het in eigen beheer houden van dealerschappen en onderhoud, de handel in gebruikte auto’s en zelfs recycling. Dat alles gaat voorlopig nog met het nodige vallen en opstaan gepaard, en daarbij moeten de gevestigde autoconcerns concurreren tegen bestaande bedrijven en nieuwe bedrijven zoals used car megastores en Internethandelaars als Autobytel. Maar het is duidelijk dat een online verbinding met eenmaal afgeleverde auto’s, via Internet, een potent middel is om op dit terrein een sterke positie op te bouwen. De leverancier weet dan immers altijd hoe het met de auto is gesteld, waardoor hij bijvoorbeeld bij wederverkoop een aangepaste garantie kan bieden.
Koopjesjacht
Wat zal de klant die op zoek is naar een nieuwe auto er de komende jaren van merken? Het via Internet bestellen van een auto op maat is praktisch mogelijk, maar het zal nog wel even duren voordat de voordelen echt benut worden. Voorlopig blijft de keuze dezelfde als wanneer je bij de dealer een formulier invult.
Een echte doorbraak zal er komen als het mogelijk wordt om op grote schaal zeer geïndividualiseerde auto’s te produceren – de zogeheten mass customization. Of dit lukt hangt mede af van vooral andere technische factoren. Zo lijken veel producenten de komende jaren over te stappen van zelfdragende carrosserieën naar space frames, die zich veel beter lenen voor de productie van kleine series nichemodellen. Een andere veelbetekenende ontwikkeling is dat autoconcerns gespecialiseerde tuningbedrijven overnemen; tuning – het technisch en stilistisch aanpassen van auto’s aan individuele wensen – is tot nu toe vooral een after market aangelegenheid maar zal waarschijnlijk steeds meer worden opgenomen in het keuzepakket dat de koper bij voorbaat wordt aangeboden.
Als deze ontwikkeling zich doorzet, dan zal blijken of de automakers hun klanten zozeer kunnen binden dat deze Internet zullen gebruiken om hun geïndividualiseerde exemplaar van speciaal dat merk te bestellen, of dat autokopers vooral de kans zullen grijpen om op koopjesjacht te gaan.
Ford op Internet
Ford is ervan overtuigd dat met Internet grote veranderingen in de auto-industrie op komst zijn. President Jacques Nasser noemde onlangs zes terreinen waarop het bedrijf bezig was Internetfuncties te implementeren: ontwerp, inkoop, productie, verkoop, onderhoud en telematica (zoals navigatiesystemen). Het bedrijf heeft voor die verschillende functies strategische allianties gesloten met IBM (inkoop, leasing en wagenparkbeheer, financiering), Oracle (relaties met toeleveranciers), Microsoft (bestellen van auto’s op maat) en Yahoo! (online diensten voor in de auto). Ook andere fabrikanten hebben dergelijke allianties gesloten. Op dit moment wordt er naarstig onderhandeld over standaarden en protocollen waardoor verschillende merken onderling kunnen communiceren.