De ministers De Vries en Van Boxtel van Binnenlandse Zaken en Grote Stedenbeleid laten een zware commissie binnenkort een onderzoek starten naar ‘Ict en de overheid’. De commissie krijgt zes maanden de tijd de ict binnen de rijksdiensten en tussen de diverse overheidsorganen te onderzoeken, aldus Van Boxtel.
Samenstelling, voorzitterschap en precieze opdracht worden naar verwachting op 13 februari bekend gemaakt. "Maar het moet een zware club worden", aldus de minister. "Dat collega De Vries mede verantwoordelijk is voor de instelling hangt samen met het feit dat de commissie te maken zal krijgen met de gelaagdheid van het overheidsapparaat en de bevoegdheden van de onderscheiden rijksoverheden." Met deze dubbele verantwoordelijkheid krijgt de commissie klaarblijkelijk de broodnodige politieke dekking bij haar onderzoek in ambtenarenland.
Het ministerie is volgens een woordvoerder thans druk bezig met het formeren van de groep en het vastleggen van de uitgewerkte onderzoeksopdracht. Minister noch woordvoerder laten zich in dit stadium verleiden tot bespiegelingen over het eindresultaat van de commissie. Laat staan over wat er met mogelijke aanbevelingen zal geschieden. Net als de commissie-Cerfontaine komt ook de instelling van deze commissie voort uit de nota ‘Contract met de toekomst’ van mei vorig jaar. Daarin schetste Van Boxtel een visie op de elektronische relatie tussen overheid en burger.
Postbus 52
Minister Van Boxtel maakte de nieuwe commissie bekend op een seminar in Utrecht van Postbus 52, een initiatief van de Erasmus Universiteit, Oracle en Sun Microsystems, samen met de Stichting Het Expertise Centrum en de Vereniging voor Overheidsmanagement. In een manifest getiteld Een Overheid voor Iedereen zeggen vier auteurs uit de kring van de academische initiatiefnemers: "Postbus 51 staat voor informatieverstrekking. Postbus 52 gaat over interactie en responsiviteit van de overheid." Zij hopen dat het gelijknamige internetportal een "ontmoetingsplaats wordt voor diegenen die met deze zaken aan de slag gaan". De Vereniging voor Overheidsmanagement neemt voorlopig het voortouw bij het inrichten van de site.
Voor een publiek van hoofdzakelijk ambtenaren van de (rijks)overheid kabbelt de discussie op het seminar vredig voort. Dat het zo raar is om een paspoort te moeten ophalen bij een deelraadskantoor als de ‘klant’ zijn hele wereldreis verder geboekt heeft via internet. Dat een inwoner van Den Haag op internet niet kan opzoeken wanneer zijn straat een nieuwe asfaltlaag krijgt. Dat een beleidsdepartement zo erg lijkt op een groot adviesbureau, maar zo’n bureau de 25 duizend gulden per werkplek vooral besteedt aan kennissystemen, terwijl de centen bij het departement toch meer opgaan aan zware systemen voor personeelszaken en financiën.
Vinnig en relevant
Vinnig en relevant wordt de discussie pas als vanuit de zaal het onderwerp verschoven wordt van b2c (paspoorten, rijbewijzen) naar b2b: hoe goed wordt informatie bij de overheid door instanties met elkaar gedeeld? De vragensteller verwijst met name naar de recente onderzoeken naar de rampen in Enschedé en Volendam. Roel Bekker, hoogste ambtenaar van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, reageert nogal gepikeerd. "Die rampen zijn natuurlijk in de eerste plaats te verwijten aan de betreffende ondernemers. Ze zijn mij niet in de eerste plaats bijgebleven als een informatieprobleem." In de zaal wordt instemmend geknikt.
Gerlach Cerfontaine, ceo van Schiphol, maar vooral aanwezig als voorzitter van de Van Boxtels adviescommissie Ict en de Stad, beschikt kennelijk over een wat gevoeliger politieke antenne. "De rapportages totnogtoe onderstrepen in mijn ogen de noodzaak van een mentaliteitsverandering, een cultuuromslag. Ik wil als burger weten wat er in zo’n bedrijf bij mij in de buurt ligt aan materiaal. De kennelijke onwil om die gegevens voor de burger, de begingebruiker, te ontsluiten is een mooie illustratie van het mentaliteitsprobleem bij overheidsdienaren."
Van Boxtel lijkt die laatste mening te onderschrijven. In zijn slotwoord wijst hij op de gevaren van ‘eilandbehoud en conservatisme’. "De efficiëntieslag mag niet stuklopen op de verkokering bij de overheid. Leidraad voor mij is de burger. Bij diens gratie bestaat de overheid immers."