Specialisatie, dat is tegenwoordig hét sleutelwoord van de ICT-sector. ICT’ers die nu nog hogerop willen, moeten aan steeds hogere eisen voldoen. Van alles een beetje weten is niet meer voldoende. Specifieke vakkennis, daar draait het om.
"Een paar jaar geleden ging het grapje dat elke glazenwasser die het woord IT-consultant kon uitspreken van zijn ladder werd gehaald en in de ICT aan het werk werd gezet. Het illustreert dat de banen toen nog voor het oprapen lagen. Werkelijk overal werden de mensen vandaan gehaald. Die tijd is gelukkig voorbij." Aan het woord is Jacob Verschuur, directeur van Ernst & Young ICT Leadership. "Het opportunisme, de idee dat alles kon en mogelijk was, is eind 2003 een stuk minder dan in voorgaande jaren. De bomen groeien niet meer tot in de hemel en de sector heeft nog altijd te kampen met veel overcapaciteit."
Ernst & Young ICT Leadership Ernst & Young ICT Leadership volgt de ontwikkelingen in de ICT-sector sinds 1995. De laatste jaren publiceert zij elke twee maanden de ICT-barometer, het resultaat van onderzoek onder vijfhonderd directeuren, managers en ICT-professionals uit het bedrijfsleven, non-profit en overheid. De barometer is een onafhankelijk onderzoek naar de ontwikkelingen in de ICT-sector. Jaarlijks wordt ook het Trends-in-ICT rapport gepubliceerd. http://www.ey.nl |
Vakmensen
Victor van den Hoff, algemeen directeur van Yacht ICT, is het met Verschuur eens. "Veel bedrijven hebben anno 2003 de franje er uitgehaald. De vraag gaat nu vooral uit naar specialistische kennis, maar doordat de vraag wel kleiner is dan in het verleden, zijn alleen de echte vakmensen overgebleven." De toenemende vraag naar specialisten heeft volgens Van den Hoff alles te maken met de complexer wordende werkomgeving. Dat is weer het gevolg van toenemende innovatie, waardoor de ontwikkeling van zowel hard- als software blijft doorgaan.
Hoewel de arbeidsmarkt er op zich niet beter op is geworden de laatste jaren, is deze er juist voor goede mensen aantrekkelijker op geworden, denkt Verschuur. "In economisch mindere tijden worden automatisch hogere eisen aan de werknemers gesteld. Wie daaraan niet kan voldoen valt op en kan inpakken. Voor de mensen die wel aan de hogere eisen kunnen voldoen, kortom de mensen met echte vakkennis, lonken mooie opdrachten en projecten van kritische klanten."
Chaos stroomlijnen
Volgens Van den Hoff gaat de vraag tegenwoordig vooral uit naar goede managers en beheerders. Die laatste zijn hard nodig om de chaos binnen de ICT, die ontstaan is door de jarenlange ongebreidelde groei, te stroomlijnen. "Bedrijven zijn nu bezig alle bedrijfsprocessen te professionaliseren en te ordenen, zodat de beheerskosten omlaag kunnen." Opmerkelijk is dat de vraag naar managers nog steeds groot is, maar volgens Verschuur praten we dan wel over een ander soort manager dan voorheen. "De meeste managers stammen uit de hype, die zijn te duur, vaak te lui en ontberen de benodigde kennis. Deze groep ICT’ers is de eerstvolgende generatie die uit het proces wordt gezet, is mijn verwachting."
Verschuur haast zich te benadrukken dat hij deze managers absoluut niet als nietsnutten wil betitelen, "maar om tegenwoordig een goede functie in de wacht te slepen moet je echt je stinkende best doen. Je moet absoluut de beste in de business zijn, omdat bedrijven het zich niet meer kunnen veroorloven met minder genoegen te nemen. Ondernemingen moeten gewoon keihard om de centen denken, wat dat betreft is de ICT-branche een gewone bedrijfstak aan het worden." Volgens Verschuur is omscholing vaak niet voldoende, omdat de sector vooral ook mensen met een andere instelling, een andere mentaliteit zoekt. "En vergeet niet: er is jarenlang te veel betaald aan managers, de nieuwe generatie moet met minder genoegen nemen."
Omscholen
In de praktijk blijkt dat veel ICT’ers een andere richting zijn opgeslagen, omdat er in de eigen branche nauwelijks meer werk is te vinden. Zo heeft een deel zich laten omscholen en heeft werk gevonden in het onderwijs. Uit het Trends in ICT-onderzoek blijkt dat de overstap naar het onderwijs door deze bankzitters (zoals de werkloze ICT’er wordt genoemd) door veel ondervraagden als positieve ontwikkeling wordt gezien. Anderen denken dat het hanteren van lagere loonkosten een prima oplossing is voor de werkloosheid in de ICT. Een deel is optimistisch gestemd en verwacht dat de markt zich spoedig herstelt, waardoor ook deze mensen weer snel een baan vinden.
Hoewel een deel van de ondervraagden meent dat de groep bankzitters voornamelijk uit onervaren en dus minder geschikte ICT’ers bestaat, denkt Van den Hoff daar anders over: "Binnen die groep zit nog voldoende kennis en vakmanschap. Het komt regelmatig voor dat we, zodra we binnen ons eigen bestand even niet de juiste mensen kunnen vinden, actief gaan zoeken onder de thuiszitters. Het blijkt nog relatief simpel daar goede mensen te vinden", stelt Van den Hoff.
Andere maatschappij
En met die woorden geeft Van den Hoff ongevraagd een voorzetje aan Verschuur, die ervan overtuigd is dat we naar een maatschappij toegaan waarin de goede mensen worden gevraagd en niet zelf hoeven te solliciteren. "Je ziet dat bedrijven steeds vaker actief op zoek gaan naar voldoende gekwalificeerd personeel. Als ICT’er moet je dan wél zorgen dat ze je kunnen vinden. Bedrijven moeten weten dat je bestaat en wat je specifieke kennisgebieden zijn." Het laten weten dat je bestaat kan volgens Verschuur op twee manieren. Ten eerste het aloude netwerken, dat ook tijdens de ICT-hype al een toverwoord leek. "Maar die tijd is niet voorbij, netwerken kan nog steeds goud waard zijn."
Een andere manier om op te vallen is door zich meer te verplaatsen in de positie van de opdrachtgever. "Wie zich inleeft in de klant, zelf met oplossingen komt en zich afvraagt waar de klant van wakker ligt, maakt een goede kans verder te komen in de sector. Waarom? Omdat uit onderzoek blijkt dat maar liefst negen van de tien ICT’ers werkelijk geen idee hebben waaraan de klant behoefte heeft. Ze voeren opdrachten uit en stellen geen vragen. De oude generatie ICT’ers bestaat vooral uit uitvoerders. Nu is het de beurt aan de meedenkers en probleemoplossers."
Toekomst
De toekomst van de ICT-sector ziet er, ondanks vele negatieve verhalen, volgens zowel Van den Hoff als Verschuur positief uit. Na een onstuimige periode is de sector in rustiger vaarwater terechtgekomen en kan de branche zich opmaken op de komende jaren. Een van de eerste stappen is volgens Van den Hoff het afstemmen van bedrijfsprocessen tussen bedrijven onderling. "Dat is een ontwikkeling waar tegenwoordig veel aandacht naar uitgaat. Grote en middelgrote bedrijven dwingen hun toeleveranciers tot integratie van systemen. Voor Yacht is dat een positieve ontwikkeling, aangezien veel bedrijven óf niet de kennis in huis hebben die integratie uit te voeren, óf alle aanwezige kennis juist voor zo’n project inzetten. Gevolg hiervan is dat externe krachten worden ingehuurd voor de dagelijkse routinewerkzaamheden. In beide gevallen levert het ons nieuwe opdrachten op en daarmee de sector nieuwe banen."
De vraag is aan welk soort ICT’er de branche de komende jaren behoefte heeft. Beiden zijn het er over eens dat het gaat om vakmensen met uitgebreide specialistische kennis, maar op welk gebied precies? Als algemeen directeur van een van de grootste detacheerders op ICT-gebied geeft Van den Hoff drie richtingen aan. "Ten eerste heeft de markt behoefte aan specialisten die bedrijfsprocessen binnen en tussen bedrijven onderling kunnen inrichten. Daarvoor is echter wel noodzakelijk dat ze weten welke aspecten van dergelijke processen belangrijk zijn. De vraag is dus niet alleen naar mensen met technische vakkennis op dit gebied, maar zeker ook naar mensen met functionele kennis, zij die weten hoe bedrijfsprocessen in de praktijk werken."
Yacht ICT Yacht is opgericht op 19 mei 2000 en is onderdeel van de beursgenoteerde Randstad Holding. In Nederland is Yacht marktleider op het gebied van projectdetachering en interim-management. Yacht telt in Nederland ruim 3.000 medewerkers, van wie zo’n 700 in de ICT. Het bedrijf stelt hoge eisen aan haar professionals (minimaal HBO of academisch denk- en werkniveau), die tussen de 28 en 40 jaar zijn. ‘We zoeken vooral mensen die kunnen anticiperen op wat komen gaat’, stelt Victor van den Hoff, directeur van de ICT-divisie. Yacht geeft haar klanten advies op het gebied van human resource-oplossingen en helpt bedrijven zich duurzaam te ontwikkelen door het leveren van interim-professionals. http://www.yachtgroup.com |
Eisen
Uit alles blijkt dat aan ICT’ers tegenwoordig hogere eisen worden gesteld dan voorheen. Dat geldt niet alleen op het gebied van kennis. "Wie in deze sector succes wil hebben, moet in elk geval bereid zijn continu bij te leren", stelt Van den Hoff. "Mensen moeten vooral bereid zijn continu bij te willen leren, want er zijn weliswaar veel ICT’ers te vinden die het ongeveer weten, maar niet zo veel die het volledig weten. Wie niet bereid is zich te ontwikkelen, komt aan de zijlijn te staan." Yacht ICT organiseert hiertoe onder meer bijeenkomsten over nieuwe ontwikkelingen, de zogenoemde Yacht Kennisgroepen.
Ook aan sociale vaardigheden worden hoge eisen gesteld. "Zeker bij detachering moeten mensen zich kunnen voegen naar de collega’s met wie ze tijdens projecten werken. Aangezien ze regelmatig van werkplek verwisselen, is dit een enorm belangrijk onderdeel." Maar ook in niet-detacheringsfuncties zijn sociale vaardigheden van belang, zegt Van den Hoff: "De ICT’er is een teamspeler geworden. De tijd dat medewerkers ergens in een hoekje alleen aan het werk waren, is voorbij. Vroeger had je afdelingen met twintig systeembeheerders, die van elkaar nauwelijks wisten wat ze deden. Nu bestaat diezelfde afdeling uit twee of drie man. Die zijn meer specialistisch en werken nauw samen, ook met andere afdelingen."
Tenslotte
Hoewel de arbeidsmarkt minder groot is dan voorheen en het daardoor misschien lijkt alsof er minder mogelijkheden zijn, zijn er volgens zowel Verschuur als Van den Hoff genoeg kansen voor ICT’ers die voldoende bagage hebben. "Ze moeten alleen wél zorgen dat ze opvallen, bijvoorbeeld tijdens sollicitaties", zegt Verschuur. "Die gesprekken vormen dé gelegenheid te laten zien wie ze zijn en waar ze voor staan, maar in de praktijk laten veel ICT’ers die kans onbenut. Het gaat om een goede voorbereiding en durf tonen, zelf vragen durven te stellen in plaats van alleen maar vragen te beantwoorden." Hij doelt daarbij niet op het salaris en de lease-auto, maar op klanten, projecten en de cultuur binnen de onderneming. "Het gaat erom dat iemand laat zien in meer te zijn geïnteresseerd dan de secundaire arbeidsvoorwaarden!"< BR>
Ronald Boutkan