Nu de Nederlandse veiling van Umts-frequenties in zicht komt, loopt de spanning op. Drie Amerikaanse bedrijven trekken zich terug vanwege de hoge kosten. Het Europees Parlement (EP) en de Europese Commissie (EC) overwegen juridische maatregelen. Telco Versatel is al – voorlopig tevergeefs – naar de rechter gestapt.
Volgens een rapport van het Centraal Planbureau (CPB) vormt veilen juist een goed verdelingsmechanisme. Voor het ministerie van Financiën analyseerde CPB het veilingmechanisme als manier om de Umts-frequenties te verdelen. Het concludeert dat de risico’s van overbieden redelijk beperkt zijn, en dat veilen niet leidt tot ‘belangrijke verstoringen’, zoals hoge prijzen voor telecomgebruikers of lage investeringen door telco’s. Een ‘schoonheidswedstrijd’ zou de transparantie van een veiling missen, en bovendien nationale partijen bevoordelen. Volgens CPB lijkt de schoonheidswedstrijd zoals Frankrijk en Finland die houden op een verkapte vorm van staatssteun.
CPB erkent wel dat de biedingen niet geheel rationeel zullen zijn, door ‘reputatie-effecten’. Wie meebiedt maar geen frequentie binnenhaalt, schaadt zijn reputatie. Dat is precies wat de telco’s zelf aanvoeren tegen het dwingende karakter van de veiling.
Volgens Canoy komen de uiteindelijke kosten voor de eindgebruiker gewoon tot stand door marktwerking en concurrentie. Hoge prijzen kunnen alleen ontstaan als telco’s samenspannen om de prijs op te drijven. Canoy is niet onder de indruk van klagende telco’s. "Ze bieden conform de winstverwachting, ik neem aan dat ze bieden op basis van wat het ze gaat opleveren. Als ze het de prijs niet waard vinden moeten ze niet bieden."
Die conclusie trokken MCI Worldcom, UPC en Global Crossing; de Amerikanen trekken zich terug vanwege de prijs. Hoewel de regering pas op 3 juli officieel bekend maakt wie meebieden, lijken ook de twee grootste Zuid-Europese aanbieders, het Spaanse Telefónica en Telecom Italia, af te haken.
Dan resteren voor de vijf beschikbare frequenties waarschijnlijk tien gegadigden. KPN, Libertel, Telfort, Dutchtone en Ben, hebben al gezegd dat ze een Umts-frequentie willen. Verder zijn in de race: Hutchinson uit Hongkong, een samenwerkingsverband tussen het Finse Sonera en het Australische Onetel, Deutsche Telecom, Telenor uit Noorwegen en Versatel.
In Brussel is een rechtszaak dichterbij gekomen. Het EP heeft een rapport aangenomen dat de veiling van Umts-frequenties veroordeelt. Bovendien heeft EP’er Wim van Velzen (CDA) de commissie schriftelijke vragen gesteld over de veiling, die mogelijk in strijd is met de Europese vergunningenrichtlijn. Dit zet commissaris Erkki Liikanen (Ondernemingsbeleid en informatiemaatschappij) onder druk om via een ‘inbreukprocedure’ maatregelen te nemen tegen landen die hun frequenties veilen. Knelpunt hierin is de verwachte hoge opbrengst. Volgens de Europese richtlijnen mag de veiling alleen de kosten dekken. De Nederlandse overheid ziet het als een manier om de schatkist te vullen.
De Nederlandse werkgevers, verenigd in de Raad van de Centrale Ondernemingsorganisaties (RCO), pleiten in een brief aan minister Jorritsma (EZ) voor investering van de veilingopbrengsten in de IT- en telecommarkt. Nederland zou in het nadeel zijn als de opbrengsten niet terugkomen in de sector, omdat de hoge prijs voor frequenties ten koste gaat van het investeringsvermogen van de sector. Net als het EP is ook het RCO ongerust over de ongelijkheid die ontstaat, doordat niet ieder Europees land zijn frequenties veilt.