Het project voor de invoering van het nieuwe spoorveiligheidssysteem European rail traffic management system (Ermts) krijgt een eigen systeemintegrator/chief information officer (cio). Deze manager staat los van de programma-organisatie en moet in de gaten houden of de samenhang tussen de verschillende onderdelen van het project intact blijft. Ervaring leert dat deze post goed moet worden ingevuld. Dat zei Wim Fabries, programmadirecteur Ertms van het ministerie van Infrastructuur en Milieu (I&M), tijdens de aftrap van de Ertms Conferentie op de railbeurs Rail-Tech in de Jaarbeurs Utrecht.
Het programmabureau van het Ermts-project, waar naast I&M Prorail en NS aan deelnemen, bestaat uit een programmadirecteur en zijn staf en drie zogeheten werkpakketten: transportsysteem, infrastructuur en rollend materieel. De medewerkers komen zoveel mogelijk van de drie deelnemende partijen vandaan; daarnaast worden inhuurkrachten ingezet.
Naast deze organisatie staat een systemintegrator/cio. Deze post valt niet onder de programmadirecteur, meldde Fabries tijdens zijn presentatie. Daarvoor is bewust gekozen, zodat deze cio genoeg vrijheid heeft om het project op de voet te volgen en ervoor te zorgen dat de samenhang tussen de werkvelden niet verdwijnt. ‘Wat we uit het verleden hebben geleerd is dat we deze rol goed moeten invullen’, benadrukte de programmadirecteur. Wie deze rol gaat vervullen, is nog niet bekend.
Onvoldoende
Fabries, die tijdens zijn presentatie tekst en uitleg gaf over de plannen voor de implementatie van dit systeem op het Nederlandse spoor, vertelde dat de startupfase van het project net is afgerond. De volgende stap is de uitwerking van het inkoopplan, dat naar verwachting in de herfst van dit jaar is afgerond. Verder bleek dat er nog veel zaken moeten worden bepaald en dat er de nodige hobbels te nemen zijn tijdens dit langlopende project. Zo moet nog worden vastgesteld welk rollend materieel precies moet worden omgebouwd (uiterlijk april 2016) en wanneer welke routes met Ertms worden uitgerust (december 2016). Uiterlijk 2028 moeten de nieuwe Ertms-routes in gebruik zijn genomen.
Het nieuwe railbeveiligingssysteem Ertms is de opvolger van het huidige ATB (Automatische treinbeïnvloeding). In Nederland is het systeem al in gebruik op een aantal lijnen, waaronder de Betuweroute, maar dat moet in het huidige project fors worden uitgebreid. Het huidige budget van 2,57 miljard euro is echter onvoldoende om het gehele Nederlandse spoornet van het nieuwe systeem te voorzien. Daarom is ervoor gekozen om in eerste instantie met name een aantal zogeheten hoge frequentielijnen uit te rusten met het systeem; het merendeel daarvan bevindt zich in de Randstad. In een later stadium moet het systeem dan over de andere treinroutes worden uitgerold.
Controle
Volgens Fabries is de grootste uitdaging om het project in de hand te houden. Zijn programma-organisatie organiseert dan ook regelmatig (internationale) informatiesessies en vraagt marktconsultaties experts om daarover advies in te dienen. Ook is er een Ertms-innovatiebureau. De programmadirecteur wees er in zijn presentatie bijvoorbeeld op dat gekozen is voor de invoering van Ertms level 2 in combinatie met GSM-R (de gsm-standaard voor het railverkeer). ‘Dat is bewezen technologie, maar de ontwikkelingen rond level 3 gaan zo snel, dat we goed moeten nadenken over een open aanpak om hierop te kunnen inspelen.’
Ertms
Ertms (European rail traffic management system) is de nieuwe Europese standaard voor treinbeveiliging. Het kenmerkt zich door het ontbreken van de traditionele seinen langs het baanvak. De noodzakelijke informatie wordt direct via beeldschermen aan de machinist verstrekt. Hierbij wordt rekening gehouden met de exacte positie en snelheid van de trein. Voor de machinist betekent dit niet langer naar buiten kijken of de seinen op rood, groen of geel-knipper staan, maar in de cabine naar de monitoren kijken of er gereden mag worden en zo ja, hoe hard. Als een machinist te hard rijdt, remt de trein automatisch af.
Bij de ERTMS-omschrijving mis ik de kracht van dit systeem, ERTMS is in tegenstelling tot het huidige systeem wel instaat om de lage snelheidbotsingen te voorkomen waarbij de laatste jaren nog heel wat doden te betreuren zijn geweest of de volksgezondheid in gevaar is gekomen. Verder beinvloedt het systeem de snelheid van de trein indien nodig (daarmee had het ongeluk bij Schiphol in 1992 waarschijnlijk voorkomen kunnen worden, waarbij 5 doden en 33 gewonden vielen).