Welgeteld één millenniumbug is bij Amsterdam Exchanges (AEX) boven water gekomen. Dat steekt wel erg schril af bij alle inspanningen die zijn gepleegd. "Het millenniumtraject is duidelijk geen project om te scoren", constateert Jaco Buiter, plaatsvervangend commissaris voor de notering bij AEX.
De millennium-aanpak bij de effecten- en optiebeurs is er één uit de schoolboekjes. Het project, dat bijna is afgerond, zal op tijd klaar zijn. De verantwoordelijkheid is hoog in de boom ondergebracht en berust bij een stuurgroep, waarin onder meer de vier holding-directeuren zitting hebben. Daaronder bevindt zich de projectuitvoering die zich op drie terreinen afspeelt: de automatisering, de handel (opties, effecten, clearing & settlement) en de voorzieningen. "Maar", zegt Jaco Buiter, de projectmanager vanuit de handelskant, "in eerste instantie bestond er bij ons, net zoals bij veel andere organisaties, een houding van ‘IT, los het zelf maar op’." Het bewustzijn, dat het probleem ernstige gevolgen zou kunnen hebben voor de primaire processen bij het beursbedrijf, is er uiteindelijk wel gekomen. "We hebben veel moeten praten en stimuleren. Uiteindelijk is het onze mensen duidelijk geworden dat de IT-collega’s hun kennis nodig hadden. Samen hebben ze het opgelost: de IT’ers de technische kant, de stafafdelingen de inhoudelijke kant van het verhaal. De interne accountantsdienst was daarbij een stok achter de deur: zij hamerde steeds op overtuigende testresultaten."
Gezondheidsverklaring
"We hebben ervoor gekozen om niet elke uithoek in onze systemen en het netwerk te testen," zegt Buiter. "Uitgangspunt vormden de datum- en tijdkritische aspecten. Bijvoorbeeld, obligaties met een looptijd na 2000. Overleefden die de eeuwwisseling, inclusief de opgelopen rente? Of orders op 31 december 1999, zouden die fatsoenlijk het nieuwe millennium ingaan. En wat te denken van het schrikkeljaar, zouden we daar last van krijgen?"
De zogeheten toegelaten instellingen – zo’n zeventig banken en effectenhuizen – werken steeds braaf mee. Ze moeten wel, volgens Buiter. "De Stichting Toezicht Effectenverkeer verzamelt alle verklaringen over wat er is getest. Wie zijn zaakjes niet in orde heeft, mag op 3 januari 2000 niet meedoen en dat kost klanten. Niet iedereen, zoals sommige market makers, heeft overigens een elektronische interface met ons. Van hen vragen wij een schriftelijke, 100-procents gezondheidsverklaring over hun eigen organisatie."
De AEX heeft nog de mogelijkheid overwogen om gecontroleerd open te gaan. "Beperkte dijkbewaking", noemt Buiter dit. Op 3 januari 2000 zou er dan niet gehandeld mogen worden, behalve door een fictief bedrijf ("Y2K NV"). Zo zouden alle transactiestromen van de Y2K NV gevolgd kunnen worden in de handels- en afwikkelsystemen van de AEX en de banken. "Dan moest wel iedereen mee willen doen, maar die bereidheid ontbrak".
Geringe kans
De voorbereidingen van een test zijn het meeste werk, is de ervaring van Buiter. "Het opzetten van een test in een niet-productieproces blijkt ingewikkeld, zowel technisch als logistiek. Daarin ging eigenlijk het meeste mis: verbindingen die wegvielen, kapotte modems, foutjes in een testscript. Uiteindelijk hebben we maar één millenniumbug gevonden: een intern rapport met daarop een verkeerde datum."
Dit onderschrijft de conclusie van De Nederlandsche Bank dat de kans op fouten tijdens de eeuwwisseling bij de AEX en de banken buitengewoon gering is. Op de vraag of er dus een hoop tijd en geld gestopt is in een probleem dat kennelijk minder urgent was dan gedacht, geeft Buiter geen uitsluitsel. "Het kan ook aan de goede voorbereidingen liggen. Het punt is dat het jaar 2000-project geen project is om te scoren. Het levert geen tastbaar resultaat op. Gaat het goed, dan merkt niemand er wat van. De laatste 10 procent van het werk blijkt ook erg veel energie te kosten." Hij constateert wel een aantal positieve bijwerkingen. "Een aantal zaken is weer eens aangescherpt, zoals het calamiteitenplan en de AEX-brede kijk op automatisering. Verder hebben de systemen een opknapbeurt gehad en was het voor de interne samenwerking een leerzaam proces."
Diesel
Op 1 januari 2000 zal eerst worden bekeken of de nutsvoorzieningen en de beveiliging functioneren. Later op de zaterdag zet men de systemen aan, en wordt er verbinding met de banken en de commissionairs gelegd. Loopt dit allemaal goed, dan start op maandag 3 januari de eerste handelsdag van het nieuwe millennium.
Voor het geval er toch iets fout gaat, liggen bij de beurs de noodplannen in de la en staat er voor 24 uur dieselolie in de kast. Buiter denkt dat voor hem het millenniumweekeinde relatief rustig zal verlopen. "Ik verwacht op 2 januari ‘vakantie’ te kunnen vieren, tenzij er in Australië en Azië gekke dingen gebeuren tijdens de eeuwovergang. Dan zullen wij alsnog in de hoogste staat van paraatheid verkeren."
