Het was in een grand café te Zandvoort, dit voorjaar. Een journalist die daar toevallig een krantje zit te lezen, ziet aan een tafeltje iets verderop Roel Pieper zitten, met zijn echtgenote. Pieper lijkt nogal geëmotioneerd; de journalist hoort zijn vrouw iets zeggen in de trant van ‘Ach Roel, trek het je niet aan.’ Een paar uur later gonst journalistiek Nederland van de geruchten. Twee dagen later maakt de Philips persdienst Piepers vertrek bekend.
Piepers mokken gold ongetwijfeld Cor Boonstra, de directie-voorzitter van Philips die Pieper, als alles goed was gegaan, had moeten opvolgen. Een dik jaar hield de Executive Vice President het vol bij het electronica-concern, toen barstte de bom. Wat er precies gebeurde weten alleen de twee heren zelf, maar volgens insiders was het een typische cultuurbotsing: Pieper, die het managementvak in de VS heeft geleerd, was naar Boonstra’s smaak te snel en te agressief.
Rust en bedachtzaamheid zijn nooit Piepers sterkste kanten geweest. In plaats daarvan deed hij bij Philips het trucje dat hij het beste kent: steeds weer een grote slag proberen te slaan. Binnen de verkalkte ambtenarij van Philips ontstond verzet tegen deze ‘Amerikaanse’ manier van doen. Het concern is nu eenmaal geen Compaq, Intel of zelfs maar IBM. Binnen een half jaar gonsde het van de geruchten: Pieper moest vertrekken. Op persconferenties van Philips werd de vraag over het aftreden van Pieper openlijk gesteld. ‘Hij had gewoon niet genoeg macht en draagvak’, zegt journalist/publicist Marcel Metze, die twee gezaghebbende boeken over het elektronicaconcern schreef. ‘Toen Pieper binnenkwam, heeft hij zichzelf geprofileerd als de volgende bestuursvoorzitter. Dat was niet slim, want er waren andere kroonprinsen binnen de Raad van Bestuur en die gingen natuurlijk dwars liggen.’ Gevraagd naar namen van mensen die bij hebben gedragen aan Piepers val, noemt Metze: Doug Dunn, Arthur van der Poel en Adri Baan – ‘die had hij tegen zich’.
Ook Boonstra verloor zijn vertrouwen in de flamboyante manager. Alras werd er gezocht naar een stok om de hond te slaan. Die werd gevonden in Piepers overnameplannen. Hij had het idee opgevat een grote Amerikaanse fabrikant van set-top boxen over te nemen. Daarmee zou Philips in een klap leider worden op de Amerikaanse markt voor internet-toegang via televisie en pay-per-view. De prijs van 3,5 miljard dollar die voor het Amerikaanse bedrijf moest worden neergeteld, vond Boonstra evenwel veel te hoog. Hij vreesde dat het bedrijf de investering niet zou kunnen terugverdienen. Pieper stelde daar tegenover dat voor die prijs niet alleen een bedrijf werd gekocht, maar ook toegang tot een zeer lucratieve markt; hij hield zijn poot stijf. Als de overname niet doorging, was hij klaar bij Philips. Wat Boonstra er niet van weerhield een dikke rode streep door het overnamevoorstel te trekken.
Behoorlijke bonus
De affaire Philips is de spreekwoordelijke smet op het verder onbezoedelde blazoen van Roel Pieper. De geboren Vlaardinger heeft een glansrijke carrière in de IT achter de rug. Na in Delft summa cum laude te zijn afgestudeerd in informatica en wiskunde, kwam Pieper terecht bij het Duitse Software AG in Darmstadt. Het IT-bedrijf bleek een goede opstap naar een internationale carrière, want na een paar jaar mocht hij zijn werk bij de Amerikaanse vestiging van de Duitsers voortzetten – volgens geruchten omdat de Duitse directievoorzitter bang was overvleugeld te worden door zijn protégé.
De boomlange Nederlander maakte indruk in de VS. En dat hij na tien jaar in Duitse dienst verkaste naar AT&T Unix Labs in Silicon Valley om daar algemeen directeur te worden, verbaasde dan ook niemand.
Lang heeft hij er nochtans niet gezeten, want binnen twee jaar stond Novell voor de deur met een overnamebod dat niemand kon weigeren. Pieper verkocht, toucheerde een aardige bonus en pakte zijn boeltje. Valleigenoot Tandem haalde hem vervolgens eind 1995 binnen als directeur van zijn dochterbedrijf, een netwerken-producent. Het bleek een gouden greep voor beide partijen. Binnen het dochterbedrijf kon Pieper zich verder ontwikkelen, terwijl hij ondertussen broodnodige marketinginnovaties doorvoerde. Toen moederbedrijf Tandem na anderhalf jaar een nieuwe directeur nodig had, vroegen ze de Nederlander.
In zijn vorige baan had Pieper gemerkt dat de basissoftware die op Tandem computers werd geleverd (het ‘platform’) aan het verouderen was. Eenmaal aan het roer liet hij Tandem overstappen op het modernere Windows New Technology van Microsoft. Hij was een van de eersten die zagen dat dit toen gloednieuwe systeem populair zou worden; andere computerfabrikanten keken de kat nog uit de boom. Uiteindelijk gingen ook vrijwel alle concurrenten over op Microsoft. Tandem had toen al ervaring met het nieuwe systeem en Pieper zag de omzet stijgen. Het ging zo goed met het merk, dat het begerige oog van de veel grotere fabrikant Compaq op Tandem viel. Weer mocht Pieper zijn handtekening onder een verkoopcontract zetten. Weer was er een behoorlijke bonus. Weer vertrok hij daarna.
Ditmaal naar Philips.
Emoties
Het CV van de voormalige Philips-directeur suggereert een ongekende rusteloosheid. Met uitzondering van Software AG is Pieper nergens langer dan twee jaar in dienst geweest. In het bedrijfleven is men niet dol op dergelijk hit and run gedrag. Toch wordt de voormalige basketballer door velen in de Nederlandse IT-wereld op handen gedragen; men looft zijn Rotterdamse spontaniteit, zijn losse, sympathieke manier van leidinggeven en zijn visie op de IT-markt. Jolanda Peek, tijdens Piepers directeurschap voorlichter van Tandem in Nederland, vormt daarop geen uitzondering. ‘Ik heb grote bewondering voor de man, omdat hij techniek en marketing naadloos met elkaar combineert. Roel is van origine techneut, maar in zijn gedrag is hij marketeer’, zegt ze. Ze roemt vooral zijn communicatievermogen: ‘Roel weet heel makkelijk een sfeer van ouwe-jongens-krentenbrood te creëren. Hij kan het uitstekend vinden met allerlei Vips, maar ook met de conciërge. Hij wist zich bovendien goed aan de omgangsnormen van de VS aan te passen. Hij is zeker geen Larry Ellison, maar hij gedraagt zich daar anders dan hier.’
Wat Pieper volgens insiders heel goed begrijpt, is dat zaken doen in de VS een kwestie is van emoties. In het land waar directeuren van grote ondernemingen soms het leven leiden van filmsterren, wist Pieper zich goed te profileren. Zo voerde hij samen met Steven Spielberg het Starbright project uit, een programma dat doodzieke kinderen via een telefoonverbinding liet communiceren met klasgenootjes. In deze tijd van internettoepassingen zou dat weinig opzien meer baren, maar begin jaren negentig was het een project met wat in Amerika heet ‘high visibility’.
In het verkokerde Nederland viel deze karaktertrek echter juist nadelig voor Pieper uit, zeker bij een bedrijf als Philips, waar de bestuursvoorzitter gewoon ‘meneer Boonstra’ heet en zeker geen Cor. Pieper laat zich daarentegen tutoyeren en stelt zich vaak voor met ‘Hoi, ik ben Roel’. Geen wonder dat hij een nieuwe generatie IT-ondernemers tot lichtend voorbeeld dient. ‘Voor een dozenschuiver als hij is het opvallend dat hij onze business gelijk begreep’, zegt Michiel Frackers, oprichter van softwarebedrijf BitMagic. Frackers, groot geworden met Planet Internet, was op zoek naar financiers voor zijn nieuwe bedrijf en werd met Pieper in telefonisch contact gebracht. ‘Pieper zei: ‘je hebt vijf minuten, doe je elevator pitch.’ Maar vervolgens ging hij eerst vijf minuten uitleggen dat een elevator pitch een compact verkoopverhaal is dat je iemand gedurende een ritje in de lift kunt vertellen. Dat was niet bijdehand van hem; hij was gewoon niet zeker of Nederlanders dat begrip wel kennen. Uiteindelijk hebben we meer dan anderhalf uur gepraat. Ik wist toen gelijk: die man mag ik wel.’
Divisie elektrische tandenborstels
Pieper stopte een kwart miljoen in Frackers’ bedrijf. Het is een van zijn vele deelnemingen in beginnende bedrijfjes. Hij is ook nog actief in onder meer The Lost Boys, Inforay en Ring. Daarnaast vervult hij nog zo’n 25 commissariaten bij grote IT-ondernemingen. ‘Roel kent iedereen in de IT die ertoe doet’, zegt Frackers. ‘Mensen willen mij kennen omdat ik hem ken. Constant wordt er aan me gevraagd of ik zijn e-mail adres aan mensen kan geven.’ Veel van de mensen die Pieper willen spreken, hopen hem te interesseren in een deelname in een IT-project. Want niet alleen heeft Pieper zelf het nodige kapitaal te beleggen, hij weet ook goed de weg te vinden naar de juiste Amerikaanse en Nederlandse venture-capitalfirma’s.
Van Piepers overstap van Silicon Valley naar de ‘divisie elektrische tandenborstels’ van Philips snapt Frackers weinig. ‘Ik ben een keer bij hem op bezoek geweest in de Rembrandt-toren. Kom ik in een vergaderzaal waar het vol staat met stoelen van vijfduizend gulden per stuk, maar daar hangt aan de muur wel een koekoeksklok die Boonstra nog uit de SRV-wagen heeft meegenomen. Ik vroeg aan hem ‘Wat doe je hier in godsnaam?’ Hij moest wat ongemakkelijk lachen.’
Nederlandse opvoeding
Is er leven na Philips? Het antwoord lijkt ‘ja’. Bij zijn terugkeer in Nederland in 1998 richtte Pieper samen met de toenmalige minister Wijers de zogenaamde Twinning-centra op, bedrijventerreintjes waar startende IT-ondernemingen met financiële en praktische steun kunnen proberen een product te ontwikkelen. Nu heeft hij meer tijd voor deze activiteiten. Uit zijn voorzitterschap vloeide kort geleden bovendien een hoogleraarschap aan de Twentse Universiteit voort. Een dag per week zal Pieper studenten les geven in e-commerce. Degenen die door zijn lessen worden geïnspireerd, kunnen zich gelijk bij het lokale Twinning-centrum aanmelden.
Pieper grossiert bovendien nog steeds in commissariaten en adviseurschappen. Bij de meeste grote softwarebedrijven is hij kind aan huis. Willam H. Gates III is voor hem gewoon ‘Bill’ en ook Al Gore hoort tot de mensen die Pieper om raad vragen.
Ook in Nederland heeft hij contacten op de juiste plaatsen. Met voormalig minister Hans Wijers gaat hij bijzonder goed om, net als met de gewezen Getronics topman Ton Risseeuw en Lucent COO Ben Verwaaijen. Voormalig staatssecretaris Jacob Kohnstamm bracht hij op de hoogte van de laatste ontwikkelingen in Silicon Valley. Zijn echte invloed ligt evenwel nog steeds in de VS. Vreemd is het dan ook niet dat er werd gespeculeerd dat hij bij zijn vroegere baas Compaq de vacature van topman zou gaan vervullen.
Pieper heeft echter aangegeven in Nederland te willen blijven, om zijn kinderen een Nederlandse opvoeding te kunnen geven en de Nederlandse IT-industrie te helpen (een deeltje van) de wereld te veroveren. Daarnaast laat zijn PR-bedrijf weten dat hij bezig is met het oprichten van een eigen bedrijf. Wat dat bedrijf gaat doen, is vooralsnog een goed bewaard geheim. Maar Michiel Frackers weet te melden dat Pieper ‘met iets groots bezig is’; waar hij aan toevoegt: ‘hij zet hoog in’.
Wat dit nieuwe bedrijf ook gaat doen, voor Pieper is er duidelijk ook nog een andere taak in de Nederlandse economie: vliegwiel spelen voor IT-investeringen. Hij beschikt daartoe over een unieke combinatie van eigenschappen: hij kent Silicon Valley als zijn broekzak, onderhoudt contacten aan beide kanten van de oceaan en hij is gecommitteerd aan Nederland. De eerste resultaten van zijn inspanningen dienaangaande zijn inmiddels zichtbaar: het venture-capitalbedrijf van de Rabobank heeft dankzij Pieper vorig jaar geïnvesteerd in een Amerikaanse IT start-up. Omgekeerd weten de Amerikanen dankzij Pieper ook de weg naar Nederland te vinden. Voor een land dat zich op IT-gebied graag spiegelt aan de VS is een Roel Pieper met zeeën van vrije tijd misschien wel het beste dat kon gebeuren.
Pieper en Philips: het moddergevecht
Een lelijke scheiding. Daar leek Piepers afscheid bij Philips nog het meest op. ‘Philips heeft alles gedaan om hem te beschadigen; de mensen daar hebben niet door hoe goed hij is’, zegt IT-ondernemer Michiel Frackers. Ook journalist/publicist Marcel Metze heeft geen mooie woorden voor de breuk. ‘Kinnesinne’ noemt hij de opmerkingen van een Philips-medewerker die Pieper in de Volkskrant ‘dom’ noemde.
Officieel heet het dat Pieper zijn eigen ondergang teweeg heeft gebracht door zichzelf als kroonprins te presenteren. Adviseurs uit zijn omgeving ontkennen dit evenwel: Pieper zou in geen enkel interview na zijn aanstelling hebben gezegd dat hij de gedoodverfde opvolger van Boonstra was. Volkskrant en Elsevier zouden begin 1998 zelfs vrijwillig het woord ‘kroonprins’ uit conceptartikelen hebben geschrapt na tussenkomst van Piepers PR-mensen. De eindredacteuren van beide bladen hadden echter andere ideeën en gebruikten het woord wel op hun respectievelijke voorpagina’s. Piepers carrière bij Philips kreeg daarmee een slechte start.
Pieper en Tandem: de uitverkoop
Een van de grote succesverhalen uit Piepers carrière heet Tandem. Bij deze bouwers van zakelijke computers kwam hij begin jaren negentig binnen via de achterdeur: hij werd directeur van een dochterbedrijf. Na de verkoop van dit bedrijfsonderdeel stootte hij door naar de top: in 1996 werd hij benoemd tot CEO. Pieper haakte Tandem achter de sneltrein Microsoft door op servers Windows software te leveren. Nog geen jaar later kocht Compaq Tandem. De deal deed Piepers ster rijzen, maar de vraag is of de deal zo goed was voor Compaq. De firma fuseerde ruim een jaar later met Digital. Een vlucht naar voren zo lijkt het nu, want Compaq maakt water. CEO Pfeiffer verliet in mei het zinkende schip, nadat hij bekend had gemaakt dat de winst met ruim de helft was gedaald. Het zeer zit vooral in de zakelijke divisie – die waarvan Piepers Tandem deel uitmaakt.
Piepers en Apple: de gemiste kans
In plaats van naar Philips, had Roel Pieper twee jaar geleden volgens IT-analisten ook naar computerfabrikant Apple kunnen vertrekken. Zijn naam circuleerde als een van de favorieten van de directie van de eigenzinnige fabrikant. Pieper liet Apple echter links liggen en dacht een goede slag te slaan met Philips. Was hij wel naar Apple gegaan, dan had hij Apple’s redding, de I-Mac, kunnen presenteren. Een opvallende misser van een man die er een kunst van heeft gemaakt op het juiste moment op de juiste plek te zijn.
Pieper en het geld
Voor iemand in loondienst is Pieper opvallend rijk geworden. Hij heeft dan ook het grootste deel van zijn werkzame leven doorgebracht in de VS, waar multi-million salarissen en dito bonussen voor de echte toppers geen uitzondering zijn. Niet minder dan acht miljoen gulden en aandelen kreeg hij boven op zijn jaarsalaris toen hij Tandem verkocht aan Compaq. Quote 500, de illustere lijst met de rijkste Nederlanders, plaatste hem in 1998 op de 280ste plaats met een geschat vermogen van 75 miljoen gulden. Twaalf miljoen daarvan legde hij vorig jaar op tafel voor een landgoed in Bloemendaal, dat ooit van de familie Loudon was. Volgens Quote hypothekeerde hij het geheel voor negentien miljoen om een uitgebreide renovatie te kunnen bekostigen. Tot de verbouwing klaar is, zit hij in een ander Bloemendaals landgoed.
Op de man af
‘Toen u terug kwam naar Nederland om bij Philips te werken, was de aandacht van de media voor uw persoon overweldigend. Bent u geschrokken?’
‘Ja en nee. Toen bleek dat de aandacht erg groot was, zijn we onmiddellijk begonnen het in te dammen. Maar als er geen reactie was geweest, was ik ook teleurgesteld geweest. All PR is good PR zeggen ze in Amerika – en daar geloof ik wel in.’
‘Wat ik heb onderschat, is de manier waarop Philips in Nederland permanent in het vizier van de media staat. Het bedrijf neemt een heel belangrijke plaats in binnen de Nederlandse maatschappij. Dus alles wat er omheen gebeurt, is automatisch ook belangrijk.’
‘Van de pers kreeg u het label ‘kroonprins’ omgehangen. Daarmee begon u bij Philips op de verkeerde voet.’
‘We hebben alle pogingen gedaan dat soort verwijzingen uit de media te houden. Maar sommige mensen vinden het interessant om iemand aan te wijzen die de kroonprins moet zijn. Arthur van der Poel krijgt nu dat predikaat. Straks is het misschien iemand anders.’
‘Waarom kwam u naar Philips, er waren toch genoeg andere aanbiedingen?’
‘Het waren redenen die elkaar allemaal versterkten: het aanbod van Philips, de mogelijkheid om iets terug te doen voor Nederland, een Nederlandse opvoeding voor de kinderen. Als het alleen Philips was geweest, had ik het niet gedaan. Hans Wijers heeft een grote rol gespeeld bij mijn terugkeer. Toen hij bij me was in Californië heb ik hem om advies gevraagd over terugkeren naar Nederland. Hij gaf een dermate vriendelijke reactie, dat ik zijn stem zwaar heb laten wegen.’
‘U kwam dus terug. Hoe ervoer u uw periode bij Philips?’
‘Wat veel mensen bij Philips zich niet hebben gerealiseerd, was dat ik Philips probeerde te veranderen. Philips zou mij niet beïnvloeden, ik zou Philips beïnvloeden; dat was ook de afspraak met Cor Boonstra.’
‘Ik denk dat ik een van de weinige personen ben die in staat is of was om marketing-technische vernieuwingen door te voeren bij Philips. In elke organisatie lopen maar een paar mensen rond die de zaak in een nieuwe richting kunnen leiden. Ik bedoel niet qua management, maar op een emotioneel vlak. Daar was ik druk mee bezig en dat gaat zonder mij nog steeds door. Bij grote bedrijven komt verandering in golven. Ik was de eerste golf, nu moet er een tweede golf komen, maar die zie ik nog niet. Philips moet beslissen dat die komt, anders wordt het een heel raar bedrijf.’
