Overheid en ict lijken niet meer samen te gaan. Al maanden staan de kranten vol van projecten die totaal uit de hand zijn gelopen. Naast de problemen die spelen bij aanbestedingen blijven ict-projecten zelden binnen budget of wordt er daadwerkelijk opgeleverd wat de klant verwacht. Ik mis een visie op digitaal beleid.
Vanzelfsprekend werd er een commissie aangesteld. Mijns inziens koos de ‘Tijdelijke commissie ICT‘ echter gelijk de verkeerde benadering met het aanstellen van een extern bureau; de externe experts die ingeschakeld werden, hadden vervolgens ook nog een juridische achtergrond. Geef een timmerman een hamer en hij ziet overal spijkers. Het was dan ook te verwachten dat de uitkomst van deze commissie nogal één-dimensionaal zou zijn. En probeert uit te vergroten wat er fout gaat.
De discussie focust zich nu op of de commissie had moeten uitzoeken of er nou één of vijf miljard euro per jaar verkwist wordt aan mislukte automatisering en minder op de oorzaak van verkwisting.
Andere invalshoek
Ik zou daarnaast ook adviseren een verbetertraject in te gaan en daarvoor overheidgerelateerde best-practise te gebruiken. Dus kijk vooral naar wat wél werkt en vooral naar waarom ict niet serieus genomen als competentie.
Er zijn veel overeenkomsten tussen web- en ict-projecten waar de overheid van zichzelf kan leren. Kijk naar succesvolle overheidsprojecten zoals rijksoverheid.nl, politie.nl en MijnWOZ. Dit zijn prestigieuze projecten die kostenbesparing opleveren en internationaal hoge ogen gooien. Wat deze goede voorbeelden overeenkomstig hebben: een intern team van eigen mensen, groot draagvlak en een kwalitatief goed kennisniveau in de top. Dit zijn precies de elementen die cruciaal zijn voor het welslagen van een ict-project.
Ook in het bedrijfsleven is de trend dat de cmo de nieuwe cio is en wordt er meer uitgegeven aan ict. Waarom? Omdat business digitaal is geworden. De rol van cmo is dan ook veel technischer geworden dan voorheen. Een ander punt is dat salarissen voor ict’ers bij de overheid nog stammen uit de tijd dat ze dataverwerkers waren in plaats van strategische professionals. Onderzoek van Standard & Poor’s toont aan dat ceo’s die ict ‘snappen’ sneller groeien op de beurs.
Ook bij de overheid zou er, naast het creëren van betere processen op basis van vertrouwen (Scrum) en het gebruik van open source (zodat er geen lock in ontstaat) meer moeten worden gestreefd naar het plaatsen van ‘eigen’ ict-mensen op strategische posities die meewerken aan het project. Multidisciplinaire teams, waarin de overheid gezamenlijk met externe partijen ervoor zorgt dat een ict-project slaagt. Dit vergt veel van je eigen mensen. Maar door als overheid te erkennen dat ict een cruciale rol speelt, en het dus als kerncompetentie te zien, gaan goede mensen kiezen voor een carrière in de ict bij de overheid. Een navenant salaris is dan ook gemakkelijker naar de buitenwacht te verklaren.
Er is een groot verschil tussen praktisch werkplekbeheer dat je kan outsourcen versus strategische ict-projecten. Bij dat laatste wordt de overheid maar al te vaak speelbal van externe dienstverlening. Deze worden te vaak over één kam geschoren en daarom gaat het vaak mis.
Maar kijk alsjeblieft verder dan de enen en nullen en creëer een visie op digitaal.
Op de korte termijn zal een CMO het zeker beter gaan doen dan een CIO. Immers, een marketeer heeft doorgestudeerd op het onderwerp “Hoe verpak ik een boodschap, goed of slecht, zodanig dat hij geaccepteerd (en geadopteerd?) wordt door het publiek”. Maar reken marketeers vooral niet af op hun bijdrage aan lange termijn doelstellingen…
Verder ben ik van mening dat bij de invoering van best-practices juist *niet* alleen gekeken moet worden naar wat werkt. Maar ook naar wat er mis ging en waarom dat mis ging; en dat alles in een goede balans. In die balans zit de sleutel van succes!
Is die balans er niet, dan krijg je op enig moment alsnog te maken met het timmerman, hamer en spijkers effect. Want ondanks dat “alles” centrale overheid heet zijn er binnen de departementen grote (cultuur?) verschillen. Dus iets wat bij de politie of WOZ werkt hoeft niet te werken bij een RWS of defensie – om maar eens wat te noemen. Al was het maar omdat politiewerk heel iets anders is dan asfalt- en kanalen aanleggen en onderhouden.
Maar zolang de overheid zich beperkt tot het aanstellen van commissies die vervolgens met behulp van externe adviseurs een vooraf geformuleerde conclusie en oordeel moet gaan onderbouwen gaat het er niet beter op worden. Tis te zeggen – even met die tijdelijke commissie ICT als voorbeeld: als er een extern buro met juristen ingeschakeld wordt, dan leeft er blijkbaar de verwachting dat er iets mis is in het samenspel tussen overheid en ICT leveranciers. Over die as heb je dan juristen nodig om de contracten na te pluizen in een poging de absolute waarheid boven water te krijgen rondom de schuldvraag.
Voor dat deel wat niet te achterhalen is wordt de inmiddels aangestelde CMO (lees: de marketing machine) ingezet om het dan ontstane eindresultaat te verkopen aan het grote publiek…… 😉
Tot slot nog iets over het hebben van een goed doortimmerde visie, de inzet van andere technologie al dan niet gecombineerd met andere, meer agile werkprocessen. Of dat gaat helpen is op zijn minst twijfelachtig. Tenminste, als wantrouwen inderdaad de kern van het probleem is, dan neem je dat toch niet weg door er een nieuwe visie, andere technologie en/of een andere werkmethode tegen aan te gooien?
At best wordt de aandacht even verlegt. Om op een later moment alsnog aan te kloppen en met de deur in huis te vallen.
Tenminste, ik zie zo niet hoe dat zou moeten werken. Misschien een idee omdat aspect nog even toe te lichten…
Ewout Dekkinga, Ik ben het eens met de “zapthink soa implementation roadmap 3.0”. Maar denk dat daar juist niet het probleem ligt. Dit gaat over de Enterprise architectuur, waar ik het in mijn artikel over heb is een visie op digitaal beleid.
Vraagstukken zoals “hoe gaat de overheid er in 2030 uit zien?” “Hoe zal de burger van de toekomst communiceren met de overheid?” “En de overheidsdiensten onderling?” “En welke rol zal online hierin gaan spelen?”.
Ik betwijfel of het belang van deze visie gezien wordt door personen zoals Ton Elias. Zijn uitspraak over “Jongens met omgekeerde petjes” zorgt er denk ik niet voor dat goede ICT’ers bij de overheid willen werken.
Juist een goede visie kan mensen met verstand van ICT aantrekken. En dan heb ik er ook vertrouwen in dat het uiteindelijk goed komt met de Enterprise architectuur van de overheid.
kj, misschien klopt je laatste zin 😉 Veel goede hedendaagse CEO’s hebben een ICT achtergrond.
Will Moonen, Een visie moet mijnsinziens inspireren en als leidraad dienen. Hierin wordt een toekomstdroom beschreven.
De onderliggende strategie kan er voor zorgen dat die droom kan uitkomen.
Als deze visie helder is, kan er ook anders naar oplossingen gekeken worden.
Is ICT strategisch? Of is het doel om ICT zo goedkoop mogelijk in te kopen?
Als dit laatste het doel is, kan de overheid zich afvragen of je dit bereikt door ICT-ers in te huren tegen een zo laag mogelijk uurtarief.
Sommige overheidsinstanties zien ICT echter al als strategisch. En hebben nagedacht over welke competenties de overheid dan intern nodig heeft? Over wat voor werkomgeving ze dan moeten creëren? En wat er nodig is om goed samen te werken met hun ICT-partner?
De overheidsprojecten die ik zie (en waar ik over lees) gebruiken dan vaak een agile aanpak. Waar iteratief naar een oplossing toe gewerkt kan worden. Hierdoor is snel(ler) duidelijk of een team competent is. En lopen projecten minder snel enorm uit de hand.
Waarbij ik denk dat vooral het aantrekken van competente mensen door de overheid het huidige ICT probleem op de lange termijn aanpakt.
Tussen alle lastige hippe ICT terminologie zoals CMO, CIO, multidiscplinair en Scrum (oh nee, doe maar Agile) door vind ik dat de schrijver de spijker op de kop slaat. Inderdaad, dat je iets als werkplekbeheer outsourced daar valt iets voor te zeggen maar om zelf de regie in handen te nemen bij ontwikkelingstrajecten dat lijkt me heel wijs. De overheid die zelf de ICT kennis in huis haalt en zelf de technische verantwoordelijkheid. Nu is de overheid die speelbal van externe leveranciers. Eens met de schrijver.
De ICT commissie heeft juist wel een onderzoek gedaan waar die verkwisting vandaan komt. Ook de adviezen die schrijver geeft, kennis in huis halen en het gebruik van open source komen terug in de conclusies van de commissie. Het is een helder geschreven verhaal met scherpe conclusies en een aantal goede aanbevelingen. Niets en niemand ontziend. Al valt er best wat op aan te merken, ik zie het niet als een bezwaar dat het geschreven is door mensen die geen ICT achtergrond hebben. Goed geluisterd hebben ze wel. Misschien was het wel een pre, een heldere frisse blik van buiten. Het was in ieder geval geen brei van verwarrende ICT terminologie die de ICT professionals zo kenmerkt.
@Ron Buitenhuis,
Wat hebben programeermodellen met buisinessmodellen te maken?
Vendor lockin is een keuze voor een zakelijk model en prima te vermijden.
Ik heb voor diverse (grote en kleine) bedrijven gewerkt waar dit geen issue was, gewoon een kwestie van gekwalificeerde mensen in dienst hebben en houden en die ook nog eens serieus nemen. Maar toegegeven, dat is niet eenvoudig.
Prima stuk. Het prikkelt blijkbaar flink wat mensen met diverse meningen en legt dus blijkbaar de vinger op een gevoelige plek.
In mijn mening is IT in de afgelopen decennia doorgedrongen in alle takken van de industrie en maatschappij en is niet meer gewoon een gereedschap dat je naar keuze in kunt zetten om processen te ‘automatiseren’. IT is een integraal basisonderdeel van de visie en behoort een van de kerncompetenties en kwaliteiten van het bedrijf en van het management te zijn.
@Pascal
Ze hebben helaas wel met businessmodellen te maken, alleen met technische keuzes… Deze (strategische) keuzes worden vaak bepaalt door de sterke aan- of afwezigheid van expertise op een bepaald gebied!
Het wel of niet in huis hebben van deze kennis zal invloed uitoefenen op het bedrijfsmodel! Het waardeaanbod aan de klant zal hiervan namelijk voor- of nadelen van ondervinden!
In deze de belastingbetalende burger die van al deze mooie vernieuwende diensten gebruik maakt… het siert de genoemde ICT commissie dat zij in elk geval de problematiek serieus genomen hebben!
Nu is het afwachten of er genoeg krachten los komen die voordelig zullen zijn voor de publieke zaak!
Want dit is gewoonweg politiek niet meer te verdedigen!
Ik ben benieuwd welke commissie ze gaan aanstellen om een visie te ontwikkelen.
Bouwen vanuit een visie op digitaal beleid klinkt als muziek in mijn oren. Als aanvulling zou ik adviseren om niet alleen te kijken naar succesvolle Nederlandse initiatieven.
Maar ook bijvoorbeeld naar:
18F builds effective, user-centric digital services focused on the interaction between government and the people and businesses it serves.
https://18f.gsa.gov/
Government Digital Service
gds.blog.gov.uk
Louis Kossen, In mijn volgende artikel zal ik proberen om wat acroniemen te gebruiken.
Lien de heer, dit zijn inderdaad interessante initiatieven. En het is altijd een goed om ook naar ideeën uit het buitenland te kijken.
Ander voorbeeld:
https://www.gov.uk/government/collections/ict-strategy-resources
Maar veel van deze projecten focussen meer op de uitvoering / strategie.