De Nederlandse Digitaliseringsstrategie (NDS) die voorschrijft dat de overheid minder versnipperd gaat werken, werd vlak voor de zomer gelanceerd. De plannen vragen om een gezamenlijke investering van overheid en markt. Tweede Kamerleden maken zich zorgen over de weinige vooruitgang die wordt geboekt. Onder meer over de kosten – mogelijk meer dan één miljard – is nog geen duidelijkheid en migraties naar de Amerikaanse cloud gaan onverminderd door.
Tijdens het Kamerdebat over de NDS op 28 september sprak staatssecretaris Eddie van Marum (Binnenlandse Zaken – Digitalisering) de verwachting uit dat de financiering ervan alleen al voor de overheid boven de één miljard euro uitkomt. Maar dat is een ruwe indicatie. Eind dit jaar komt er meer duidelijkheid, maar het hele plaatje valt pas in het eerste kwartaal van 2026 te verwachten.
Praktijk is anders
Zeer vaag ook was het ministerie van Binnenlandse Zaken over de vorderingen die worden geboekt bij het terugdringen van migraties van overheidsdata naar de Amerikaanse cloud. Aanvankelijk zou het ministerie al vóór de zomer hiervan een beeld schetsen, inclusief de nodige risico-analyses. Maar tijdens Kamerdebat zei staatssecretaris Van Marum pas voor het eind van het jaar meer duidelijkheid te kunnen. Vrijwel de hele Tweede Kamer wil dat die migraties alleen verder gaan als dat omwille van een ongestoorde dienstverlening echt moet. Maar de praktijk is anders.
Barbara Kathmann (GroenLinks-PvdA) concludeerde dat het nog steeds ‘volle vaart vooruit is naar de Microsoft Cloud’, ook wanneer dat helemaal niet noodzakelijk is en data evengoed elders kunnen worden gestald. Zo komen we nergens, aldus Kathmann. Wat dat betreft is de NDS wat zij noemde ‘een dode letter’.
Iedereen zit te tukken en gaat door met de migratie – Barbara Kathmann (GroenLinks-PvdA)
Binnenlandse Zaken verschuilt zich achter het feit dat er formeel nog geen nieuw cloudbeleid is. De NDS is immers nog niet aangenomen. Kathmann vond het argument dat er nog geen beleidsstuk is ‘van de gekken’. Ze zei: ‘Iedereen zit te tukken en gaat door met de migratie’. Ook Jan Valize (PVV) vroeg zich af waarom de uitwerking van het rijksbrede cloudbeleid zo lang moet duren en gestelde termijnen niet worden gehaald.
Staatssecretaris Van Marum verweerde zich door te stellen dat meerdere ministeries hierbij betrokken zijn. En het interdepartementaal overleg duurt langer dan gedacht. Een belemmering is dat de overheid op veel terreinen al sterk afhankelijk is van de Amerikaanse cloud. Volgens Van Marum kunnen we niet alles overboord gooien.
Six Dijkstra (NSC) vroeg hoe het staat met het strategisch leveranciersoverleg autonome cloud, naar voorbeeld van een reeds langer bestaand leveranciersoverleg met Microsoft. Ook hier blijkt weinig schot achter te zitten.
Stem van Nederlandse bedrijven
De VVD vindt dat Nederlandse marktpartijen met één persoon onvoldoende vertegenwoordigd zijn in de NDS-Raad. Martijn Buijsse wil dat er een tweede vertegenwoordiger bij komt die de stem van Nederlandse bedrijven kan laten horen, met name waar het gaat om het versterken van de digitale autonomie. Het behalen van de NDS-doelen vraagt om nauwe samenwerking met marktpartijen uit Nederland en Europa, aldus de VVD.
GroenLinks-PvdA, NSC, D66, Volt, PVV en VVD vinden dat Binnenlandse Zaken waaronder de NDS valt, best wel eens wat meer druk kan zetten. Van Marum wees er in dit verband op ‘geen absolute doorzettingsmacht te hebben’. Meerdere Kamerleden vinden dat de uitwerking van de NDS in een moeras van vrijblijvendheid blijft steken.
Digitale Dienst
Martijn Buijsse (VVD) constateert dat er in de NDS veel open einden zitten. De VVD noemt de aanpak van artificiële intelligence (ai) in die strategie te pover. Vooral in de gezondheidszorg kan er meer gebeuren.
GroenLinks-PvdA, D66 en NSC pleiten voor de oprichting van één Digitale Dienst met mandaat, capaciteit en voldoende middelen om overheids-ict te centraliseren. Samenvoeging van diensten als SSC-ICT, Logius en Dictu leidt tot meer efficiëntie, zo is de achterliggende gedachte. Een motie vraagt om dit samen met de partners van de Nederlandse Digitaliseringsstrategie vorm te geven. De VVD vindt dat it-agentschappen beter kunnen samenwerken. Met drieduizend ict-vacatures bij de rijksoverheid is een meer geïntegreerde aanpak hard nodig.
Omnibus
Henk Vermeer (BBB) maakt zich hard voor een zogenaamde Digitale Simplificatie Omnibus. Volgens hem wordt de verbetering van de arbeidsproductiviteit in de EU momenteel belemmerd door een overmaat aan digitale wetgeving. Een omnibuswet voor digitaal versimpelt niet alleen, maar hervormt ook daadwerkelijk. Vermeer diende een motie die het kabinet opdraagt om een actieve rol te spelen in het proces naar een omnibus. Niet alleen de AI Act, maar ook de AVG dient hierin uitdrukkelijk te worden meegenomen.
Opvallend dat het CDA afwezig was tijdens het debat en ook in de aanloop daar naar toe weinig inbreng had.
Lees ook: Tweede Kamer vraagt om meer controle licentiekosten overheid
tweede kamerleden die zich zorgen maken “over de weinige vooruitgang die wordt geboekt”. Vreemd dat dat nu ineens in issue is, want waar heeft het stemvolk dan naar zitten kijken afgelopen jaren ? Kosten schijnt ook nog een dingetje, om maar wat te noemen. 1 miljard is natuurlijk ook gewoon veel te weinig, want het gaat om een technische en organisatorische omschakeling op landelijk en regionaal gebied.
Hoe ga je daar dan mee om, volgens het artikel ?
1) “zeer vaag”. Kijk, dan kun je ook niets fout doen, hoogstens vaag 😉
2) “uitstellen”. Nog beter dan vaag. Doorschuiven die vieze hap. Volle vaart vooruit naar Microsoft cloud lees ik.
3) “verschuilen”, want formeel is er “nog geen nieuw cloudbeleid”. Misschien eens gaan maken ? Maar je kunt natuurlijk ook een lijst van 300 azc locaties in de tweede kamer oplezen en beluisteren
4) “verweren”, de sterke “afhankelijkheid met Amerikaanse cloud is er al”. Das wel een orginele, want dat is nou juist het punt.
5) “versimpelen”: dat is welbesteed aan bbb. Daarnaast kun je altijd nog ontkennen.
6) “afwezig” zijn. Briljant volgens sixsigma. Verspil geen tijd aans iets dat er niet toe doet.
Ziedaar, blijkbaar hebben ze al 6 puntenplan, hoezo geen strategie ?
“Barbara Kathmann (GroenLinks-PvdA) concludeerde dat het nog steeds ‘volle vaart vooruit is naar de Microsoft cloud’, ook wanneer dat helemaal niet noodzakelijk is en de data evengoed elders kunnen worden gestald.”
Noodzakelijkheid zal door Barbara op basis van filosofische inzichten en empirische wetenschap zijn ingeschat in plaats van een ouderwetse dataclassificatie naar sensitiviteit. Volle vaart vooruit kiest daarom hele Tweede Kamer voor een ongestoorde dienstverlening die meer om het ecosysteem van IdM en ILM gaat want alleen dode data kun je ergen stallen waar niemand meer toegang toe hoeft te hebben.
Vanuit een misplaatst vijandbeeld wat roepen over soevereiniteit vergeet dat dit geen absoluut gegeven is maar een (juridisch) instrument wat staten inwisselen of benutten afhankelijk van te behalen doelen. Van ruilen komt huilen als we kijken naar concept van de EU. Jack mag zijn echoput raadplegen want de Westfaalse soevereiniteit brengt ons bij Max Weber en de trein naar dictatuur.
Wat betreft het uitruilen staat woordvoerder digitale zaken nog altijd op positie 32 van de kieslijst terwijl een woordvoerder van milieudefensie op plaats 10 staat want Sjoukje is een van de gezichtsbepalende strijders voor klimaatrechtvaardigheid volgens de kandidatencommissie.
Dingen verlopen soms met reden trager dan verwacht en niet zelden doordat leidinggevenden of instanties zelf de obstakels opwierpen. Wie traagheid niet onderzoekt, faalt in zijn rol in het proces.
Zolang men feedback benut om de procesgang te verbeteren (waarbij ook de vraag kan opdoemen of het doel in die mate nagestreefd kon worden) en zeker niet bij voorbaat dictaten oplegt, doet het proces zijn werk.
Anders zit men zelf voornamelijk te ’tukken’ en valt de olifant zelfs om in de porseleinkast.
Aan feedback die je niet gehad hebt, kun je geen conclusies verbinden. Je zult dan je eigen informatie moeten vergaren in plaats van weer tegen beter weten een nieuwe deadline op rapportage afwachten. Kamerleden moeten daarvoor meer autonomie krijgen. Werf maar middelen bij belanghebbende partijen. Als dat open en eerlijk kan worden gespeeld, gaat het straks een stuk beter met de democratie.
Pas als je weet dat je alle obstakels hebt ondervangen – en er is dan nog steeds sprake van onwil of onvermogen – kun je je conclusies trekken. Zo word je ook deskundig op allerlei vlakken.
je eigen vijandbeeld kunnen hebben is een van de vele soevereine rechten.
you build it you own it.
het gaat inderdaad om dataclassificatie en sensiviteit.
net zoals bijna alle ICT trouwens.
dat dat nog weinig gebeurt is een tweede.
dat staat los van een keuze moeten hebben in welke trein je stapt.
ongestoorde dienstverlening wordt lastig bij een gestoorde president,
die alleen (mee)kijkt welke kaarten je hebt.
geen route66 dus.