BLOG – Bedrijven en overheden wereldwijd omarmen ai in razend tempo. Ondanks de vele voordelen is het belangrijk dat elke organisatie ai met de nodige voorzichtigheid benadert.
Kijk naar wat er gebeurde bij de opmars van de cloud. Toen de vraag naar cloudoplossingen explodeerde, groeiden ook de grote cloudspelers – Amazon Web Services (AWS), Microsoft Azure en Google Cloud Platform (GCP) – met ongekende snelheid. Vandaag de dag draaien de meeste clouddiensten wereldwijd op hun platformen.
Het gevolg? Europese organisaties die van deze hyperscalers afhankelijk zijn, hebben geen digitale soevereiniteit of zekerheid. Hoe streng en goedbedoeld de Europese – of zelfs Amerikaanse – regels ook zijn, het zijn de Amerikaanse autoriteiten die aan de touwtjes trekken. Zij hebben uiteindelijk de controle over de data.
Val
We staan nu op het punt om in dezelfde val te trappen met ai. Bedrijven omarmen enthousiast allerlei ai-oplossingen. Maar als enthousiasme het wint van gezond verstand, dan staan we zelden stil bij wat we eigenlijk verliezen aan kennis wanneer we blind vertrouwen op de snelle, makkelijke antwoorden die ai ons aanreikt.
Wat gebeurt er met een bedrijf dat ai gebruikt om zijn softwarecode te schrijven, zonder dat het eigen ontwikkelingsteam weet hoe die code tot stand komt? Als er een fout optreedt die moet worden hersteld, wie kan die dan nog oplossen als niemand weet hoe het is gebouwd – en ai zelf het probleem niet aankan?
Gemak heeft een prijs
De les van de afgelopen jaren is duidelijk: gemak heeft een prijs. Door te kiezen voor snelle, eenvoudige oplossingen zijn we afhankelijk geworden van een klein aantal technologieën en tools die op de lange termijn schade kunnen aanrichten.
Hoewel er soevereine Europese cloudaanbieders opkomen – waaronder Exoscale en OVHcloud – is er nog geen Europees alternatief dat dezelfde schaal en mogelijkheden biedt als de Amerikaanse hyperscalers. Maar omdat ai zich in een relatief vroeg stadium bevindt, kunnen we nu nog voorkomen dat we afhankelijk worden van niet-Europese, niet-soevereine ai-platforms, zoals eerder gebeurde met de cloud.
Misleidend
Wij zijn zelf aan zet. Zo zijn er tal van organisaties waar programmeurs worden vervangen door ai-tools. Alleen al het idee van ‘programmeurs vervangen’ is misleidend, omdat er grote verschillen zijn tussen wat programmeurs doen en welke vaardigheden daarbij horen – van het schrijven van eenvoudige html-code tot het ontwerpen van complexe platformen en schaalbare omgevingen. Die simplificatie laat precies zien hoe Europa zijn grootste concurrentievoordeel – kennis – dreigt te verliezen.
Zonder de specialistische kennis en de leercurves die nodig zijn om beginnende programmeurs te laten uitgroeien tot voorlopers in hun vak, verliezen we op talloze manieren onze voorsprong. Laten we niet zo naïef zijn om opnieuw onze kracht uit handen te geven.
Tij
Eerdere misstappen hebben Europa in een lastige positie gebracht, maar het tij is nog te keren. Er zijn volop Europese middelen en data-soevereine alternatieven beschikbaar – en hun aantal groeit gestaag.
De huidige inspanningen van de EU zijn vooral gericht op het stimuleren van de ontwikkeling van alternatieven voor de grote hyperscalers. Maar dat is een vergissing. De aandacht zou juist moeten uitgaan naar het mkb – de bedrijven die goed zijn voor tachtig procent van de werkgelegenheid van vandaag én morgen – in plaats van naar de twintig procent die tachtig procent van de Europese middelen opslokt.
Het wordt tijd dat Europa de publieke sector verplicht om gebruik te maken van soevereine clouddiensten, Europese technologiebedrijven actief ondersteunt en middelen beschikbaar stelt om vooral het mkb te helpen bij de overstap naar Europese technologie. Daarmee krijgen Europese technologische oplossingen een eerlijkere kans om breed omarmd te worden – en houden we onze kennis, data en technologie in eigen hand.
We hebben een nieuwe, meer op Europa gerichte focus nodig om onze soevereiniteit, kennis en slagkracht te behouden. En het moment om dat te doen, is nu.
Kurt Jonckheer, chief executive officer Klarrio
Cloud afhankelijkheid is geen technologische fout maar een bestuurlijke keuze zonder exit-strategie. Ik kan AI even los laten gaan op de archieven van Computable om de oude koeien uit de sloot te halen. Zo hadden we in dit theater digitale stratenmakers op zee als protagonist van de cloud en antagonisten die wezen op afhankelijkheid van ‘achter gesloten deuren IT’ zonder transparantie. Want dat het gemak van uitbesteding een prijs heeft ligt niet zo zeer aan de technologie maar aan de gemakszucht van een korte termijn strategie.
De auteur vergeet alle oude code die je misschien beter met AI kunt gaan onderhouden omdat de programmeurs met pensioen zijn. En anders zijn ze wel verdwenen naar lagelonenlanden want de prijs van uitbesteding gaat niet alleen om het gemak. AI vult dus eerder een vacuüm dan dat het er één creëert in het documenteren, refactoren en testen van legacy-code waar de menselijke expertise allang ontbreekt. In het oude theater van de cloud werd de antagonist weggezet als nostalgische scepticus die servers knuffelde maar hoe pijnlijk is hun gelijk nu blijkt dat het kind met het badwater is weggegooid.
In het nieuwe theater van AI zien we dezelfde bestuurlijke paradox, er wordt weer een technologisch wonder verwacht voor een organisatorisch probleem. Want we hebben decennia aan kennis geparkeerd bij leveranciers, programmeurs uitgefaseerd zonder overdracht en de systeemkennis ingeruild voor SLA’s. Nu AI eindelijk iets nuttigs kan doen in het vullen van het vacuüm dat we zelf hebben gecreëerd slaan we opnieuw aan het dromen. Want een taalmodel gaat onze governance problemen niet oplossen. Maar het helpt wel om de toren van Babel omver te trekken als ik kijk naar het theater van de bestuurlijke besluitvorming waar juristen, IT’ers en beleidsmakers elk hun eigen dialect spreken.
Wij van WC-eend adviseren ook WC-eend maar de definitie soeverein is nationaal nog een dilemma als Europa een verzameling losse landen is met misschien één gezamenlijk doel maar uiteindelijk nog niet één grondwet omdat dit politiek gevoelig ligt. Misschien wel door historische lessen als ik kijk naar het theater.