Volgens het Hoogheemraadschap van Rijnland is internetstemmen veilig. En ook bij het ministerie van Binnenlandse Zaken denken ze er zo over. Maar de actiegroep ‘Wij vertrouwen stemcomputers niet’ denkt daar heel anders over. Dat bleek tijdens het seminar ‘Internetstemmen: zegen of zorg?’ van SURFnet op 8 november.
Het Hoogheemraadschap van Rijnland organiseert al een aantal jaren verkiezingen via post en internet. Daarvoor gebruikt het RIES, het Rijnland Internet Election System. Volgens Simon Bouwman van Rijnland is het RIES toegankelijk, gebruikersvriendelijk en goedkoop. De kosten zijn nog geen twee euro per stemgerechtigde.
"Onze verkiezingen zijn volledig transparant en verifieerbaar, voor de kiezer zelf en voor onafhankelijke deskundigen", zegt Simon Bouwman. "De kiezer kan controleren of zijn stem goed is vastgelegd. Zeventig procent van de kiezers vindt dat heel belangrijk. Overigens blijkt dat maar vijftien procent van de kiezers zijn stembevestiging bewaart." Wat vinden kiezers verder nog belangrijk? Dat ze niet zijn gebonden aan een vaste plek om hun stem uit te brengen en dat het niet nodig is om software aan te schaffen. Bij de laatste verkiezingen was 85 procent van de internetstemmers positief over die manier van stemmen, van de poststemmers was dat 56 procent. Over internetstemmen zegt men: 'Het is snel en gemakkelijk', 'Anders had ik niet gestemd' en 'Ik kan stemmen wanneer het mij uitkomt, ik hoef er het huis niet voor uit'. "Wij concluderen dat de burger graag via internet stemt", zegt Simon Bouwman. "Wij zijn er zelf ook blij mee, want we bieden de kiezer zo betere service en besparen fors op de kosten voor de verkiezingen. Bovendien is gebleken dat het een betrouwbaar en veilig systeem is." Rijnland gaat dus door met internetstemmen en in 2008 doen alle waterschappen daaraan mee. Dan zijn er landelijke verkiezingen voor de waterschappen, waarbij 12 miljoen mensen hun stem uitbrengen per post of via internet.
Eén zwak punt
Het ministerie van Binnenlandse Zaken maakt het stemgerechtigden die in het buitenland wonen of op de dag van de verkiezingen voor werk in het buitenland zijn, mogelijk te stemmen via internet. Kiezers moet zich verplicht registreren. Ze mogen overigens hun stem ook per brief uit te brengen. Voor de verkiezingen op 22 november gebruikt het ministerie het RIES. Welke waarborgen kent de aanpak van Binnenlandse Zaken? "Binnen ons systeem wordt het stemgeheim gegarandeerd", zegt Joost Beukers van het departement. "En er is sprake van uniciteit. Dat betekent dat iedere kiesgerechtigde één geldige stem kan uitbrengen en dat die maar één keer kan worden geteld. Verder geldt dat de stemming niet van buitenaf beïnvloedbaar is. Ten slotte is de stemming controleerbaar, toegankelijk en transparant." Er is één zwak punt in het systeem: het bedrijf dat de formulieren voor de stemming drukt beschikt op een gegeven moment over persoonlijke gegevens van kiesgerechtigden én over hun stemcodes. Met die kennis kun je na afloop van de verkiezingen nagaan wie op welke partij heeft gestemd.
‘Over mijn lijk’
En dat is voor ‘Wij vertrouwen stemcomputers niet' een van de redenen om tegen internetstemmen te zijn. "Het is bijvoorbeeld voor de AIVD dus heel simpel om bij die drukkerij gegevens over stemgedrag van Nederlanders te achterhalen", zegt Rop Gonggrijp van die actiegroep. "Wij zijn tegen internetstemmen en stemmen per computer. In Amsterdam hebben wij aangetoond dat de wetgeving en techniek rondom de stemcomputer totaal niet kloppen. Wij zijn niet tegen moderne technieken. Maar die zijn niet geschikt als je ze niet 100% veilig kunt gebruiken bij verkiezingen. Let wel, het gaat hierbij wel om het bepalen wie in Nederland de baas wordt! Bij geautomatiseerde systemen is de onafhankelijkheid niet gewaarborgd. Op de eerste plaats al niet op het moment dat ik mijn stem uitbreng, maar ook niet in het proces dat daarna volgt.
Gonggrijp wijst erop dat bij de ‘ouderwetse' manier van stemmen niemand kan meekijken als iemand zijn mijn stem uitbrengt. Bij internetstemmen en de stemcomputer loop je het risico dat je stem wordt ‘afgetapt', vindt hij. "Bij de traditionele stembusverkiezingen tekenen drie mensen ervoor dat de stemming correct is verlopen. Geen enkele vorm van elektronisch stemmen kan die betrouwbaarheid evenaren. Automatisering biedt niet de zekerheden die bij dit proces nodig zijn. Dus wat ons betreft: "internetstemmen en stemcomputer: over mijn lijk!"
Jos Fluitsma
