De snelle opkomst van Pim Fortuyn gaat vooral ten koste van de traditionele voorvechter van ondernemers, de VVD. IJkpunt voor de politieke ideeën van Fortuyn is de klassieke economie. Hij gaat aan de haal met het liberale gedachtegoed, en tot nu toe met succes. Op de dag dat het Paarse Kabinet viel sprak Computable met hem over zijn visie op ict, ondernemerschap en de rol van de overheid.
Fortuyn, lijsttrekker van de Lijst Pim Fortuyn (LPF), ziet voor de overheid geen voortrekkersrol weggelegd waar het gaat om stimuleren van ict. "De overheid heeft geen andere taak dan het voeren van een voorwaardenscheppend beleid. Zij moet niet interveniëren op de particuliere markt. Daarin moet ze buitengewoon terughoudend zijn. Je bent tenslotte altijd bezig met gemeenschapsgeld, en dat treft de burger. Wat mij zo verbaast is dat liberale ministers als Jorritsma en Zalm zo gemakkelijk subsidie ter beschikking stellen. Terwijl je over het algemeen niet of nauwelijks rendement ziet van die subsidie."
| Ict in De puinhopen In zijn boek De puinhopen van acht jaar Paars, dat tevens fungeert als partijprogramma voor de lijst Fortuyn, duiken her en der ideeën op over automatisering. Fortuyn ziet ict vooral als een hulpmiddel, niet als een doel op zich. Bijvoorbeeld bij één van zijn belangrijkste politieke wensen, schaalverkleining bij de overheid: "Met behulp van ict kan het allemaal, dat haalt letterlijk de wereld voor ons binnen (…) Pas dan gebruiken we ict als een zegening in plaats van dat ICT ons dicteert. Wij zijn de gebruikers en de ict dient niet ons te gebruiken." Van de vakkennis van leidinggevenden bij de overheid is hij niet onder de indruk. Bijvoorbeeld bij de politie: "De VVD’er Ivo Opstelten, burgemeester van Rotterdam en voorzitter van het college van korpsbeheerders, eist pedant 1 miljard gulden voor een spiksplinternieuw automatiseringssysteem voor de Nederlandse politie. Het blijkt dat de miljoenen die daar eerder aan zijn besteed weggegooid geld zijn. De korpsen hebben allemaal hun eigen systeem, 25 stuks, en kunnen daardoor niet met elkaar communiceren. (…) Overigens kan iedere automatiseerder je vertellen dat het beter is de bestaande systemen zodanig aan te passen dat we wel met elkaar kunnen communiceren." |
Kansrijk
"De paarse regering heeft heel veel ict-stimulerende maatregelen genomen. Als je vervolgens kijkt naar de resultaten zoals die blijken uit onderzoek van het Sociaal- en Cultureel Planbureau (SCP), dan word je daar niet vrolijk van. De meeste kinderen hebben bijvoorbeeld thuis betere computers staan dan de scholen. De 3 procent van de onderklasse die wel baat heeft bij door de overheid verstrekte computers kun je beter een pc mee naar huis te geven. Dat is veel goedkoper en effectiever. Je moet als overheid dus alleen zorgen dat er geen discriminatie is naar maatschappelijke positie.
"De overheid moet wel zorg dragen voor de kerninfrastructuur. Verder ben ik huiverig voor teveel overheidsinmenging. Kijk naar Twinning. Het is goed dat het geprobeerd is, maar uiteindelijk heeft het weinig opgeleverd. Alleen voor nieuwe dingen als nanotechnologie zou ik geld uittrekken. Maar kansrijke zaken hebben altijd al voldoende particulier kapitaal getrokken."
Disfunctioneren
Tegen ongelimiteerde informatieverstrekking door de overheid heeft Fortuyn grote bezwaren. "De digitale overheid? Vreselijk! Sinds ik als gemeenteraadslid ben gekozen in Rotterdam heb ik een enorme stapel papier gekregen. Die papierberg heeft alles met disfunctioneren te maken. Niemand gaat toch tijd stoppen in ongericht geïnformeerd worden. Tot transparantie van de overheid leidt dat totaal niet."
"Je moet ook niet alle stukken op internet zetten. Het probleem is niet informatie. Het probleem is om aan de juiste informatie te komen. Het zijn ambtelijke strategieën. Ik zet vraagtekens bij de bedoeling van die informatieverspreiding. Als je de gemiddelde burger en het gemiddelde gemeenteraadslid volstopt met informatie doet hij niets. Je moet als overheid de dienstverlening naar je toe trekken. Dat gaat nu juist moeizaam. Je staat nog steeds op het stadhuis in de rij voor een paspoort."
Oorlogskassen
Als het aan Fortuyn ligt is het afgelopen met de overheidssteun aan KPN. "Door de Umts-veilingen is een ontzettende klap gegeven aan de concurrentiekracht van de telecombedrijven. De oorlogskassen zijn hierdoor letterlijk leeggehaald. Persoonlijk ben ik er verbaasd over dat Wim Dik met een aantal acquisities zo gemakkelijk is weggekomen, bijvoorbeeld de te dure aankop van E-Plus. Alles op de pof, zelfs branchebreed. En dat terwijl de eigen controllers het management daarvoor hadden gewaarschuwd. Ze hadden die gok nooit mogen wagen. Iedere klassieke econoom kan u vertellen dat het beleid slecht was."
"Zalm heeft daarin niet goed geacteerd, in tegenstelling tot ABN Amro. Zij hebben de infrastructuur en onroerende goederen als onderpand gekregen. Je kunt je afvragen of het niet verstandig was geweest om de infrastructuur te leasen. De overheid had wel degelijk wat kunnen doen. Maar ik geef toe, dat is wijsheid achteraf."
"Als het mis gaat met KPN komt er wel een andere bedrijf voor in de plaats. Maar het heeft de Nederlandse belastingbetaler veel geld gekost. Zalm heeft met belastinggeld extra aandelen gekocht, maar daar staan geen zekerheden tegenover. Als ik daar had gezeten, had ik de overheidsaandelen op tafel gelegd, met de eis daar infrastructuur en gebouwen tegenover te stellen."
"Nu zitten we met gedane zaken, en ABN Amro krijgt voor zijn optreden een tien met een griffel. Het is nu op hoop van zegen. Ik hoop dat KPN het redt, maar ben er pessimistischer over dan veel analisten. Potentiële kopers kunnen ook wachten tot het bedrijf failliet gaat, want om het cru te zeggen: zie wil er nu zo’n schuldenberg overnemen? Wanneer wij zitting krijgen in een volgend kabinet gaan we geen geld uittrekken om KPN nog een keer te redden."
Kas
Niet alleen zijn stringent liberale ideeën over overheidsingrijpen verhinderen extra overheidsinvesteringen. "Ik wil duidelijk gezegd hebben dat Paars een lege kas achterlaat. Er hangen allerlei rekeningen boven de markt. Het kabinet heeft nauwelijks aan inflatiebeteugeling gedaan. Het volgende kabinet wordt geconfronteerd met een teruglopende exportpositie. Extra geld is voor een heleboel zaken belangrijk, maar ik denk dat het er gewoon niet is."
"Het kabinet gaat niet over het ondernemersklimaat, dat is flauwekul. De wereldmarkt bepaalt hoe het gaat, niet de politici. De overheid schept niet die banen. Extra maatregelen kunnen handig zijn in tijden van grote werkloosheid, maar dat is vooral symptoombestrijding. De werkelijke problemen worden pas opgelost als de economie weer groeit."
"De toekomstperspectieven voor een volgend kabinet zijn somber. Ik zal me inzetten voor een anti-inflatiebeleid, loonmatiging en pas op de plaats voor het overheidsbeleid. Komt die machine eenmaal op gang, dan heb ik ook wat meer armslag. De dienstverlening van de overheid moet aanzienlijk verbeteren; daar is nu teveel deskundologie. Daarom pleit ik in eerste instantie voor een herschikking van middelen en mensen."
Ict-concepten
"De overheid heeft in mijn optiek een taak in het ontwikkelen van hecht doortimmerde ict-concepten, bijvoorbeeld in de gezondheidszorg. Daar moeten expertisesystemen komen waardoor medici bij het stellen van de diagnose of zelfs bij operatieve ingrepen online worden bijgestaan. Ict is niet alleen technologie, het moet in een concept passen. Dat is veel effectiever. Daarmee brengen we over de hele linie het niveau omhoog. Ik zeg niet dat het moet, het gaat om de manier van denken. Ik neem het Paars hoogst kwalijk dat ze niet over die concepten praten In dit land denkt men nooit in alternatieven."
"De tijd nadert met rasse schreden dat de consument echt mondig wordt, daartoe onder meer door ict in staat gesteld. Kopers pikken het bijvoorbeeld niet meer voorgeprogrammeerde woningen te kopen. Ze willen hun huis inrichten naar eigen wensen. Dat kán al met driedimensionale technieken, nog zonder dat er een spade de grond in is gegaan. Het gekke is dat de bouwsector ict heel goed in de logistieke keten toepast, van architect tot en met stenenvervoerder. Maar de consument zie ik nergens, want die is maar lastig. Het wachten is dus op dynamisering van de complete keten. Met de marktsector bemoei ik me overigens niet. Maar voor de benodigde cultuuromslag bij de overheid gaan wij wel zorgen. Wie doet het anders?"
