Snel en bedrijfsbreed defragmenteren

Onder Windows veroorzaakt het werken op een harde schijf fragmentatie. Dat is niet alleen zo voor ouderwetse FAT- en FAT32-volumes, maar helaas ook voor NTFS-volumes onder Windows 2000 en 2003 servers en op werkstations met Windows 2000 en XP. Fragmentatie veroorzaakt vertragingen die steeds erger worden. Regelmatig defragmenteren is dus de boodschap, maar hoe kan dat snel en centraal beheerd voor een volledig bedrijfsnetwerk?
Microsoft biedt in Windows 200x servers een eigen defragmentatieprogramma (overigens een afgeslankte versie van Diskeeper!), maar die kan standaard niet voor alle servers en werkstations centraal beheerd worden en echt snel is hij ook al niet. Bovendien kan deze software meestal ook niet gebruikt worden zonder de werking van de werkstations en servers te storen. De volwaardige versie van Diskeeper moet hierop een antwoord bieden.

Fragmentatie

Tijdens het gebruik van een harde-schijfvolume raken bestandsblokken die bij elkaar horen verspreid over de opslagruimte van het volume. Dat heet fragmentatie. Bij lichte fragmentatie is dat maar met een paar bestandsblokken het geval, bij zeer zware fragmentatie zijn er weinig tot zeer weinig aaneengesloten blokken en staat vrijwel alles verspreid. Defragmentatie is het weer bijeenbrengen van deze verspreid geraakte bestandsblokken, zodat alles weer netjes aaneengesloten staat. Defragmentatie verhoogt de snelheid van Windows, omdat het besturingssysteem dan minder over de hele schijf hoeft te struinen om alle gegevens te zoeken die het nodig heeft voor zijn taken.
Een methode om de fragmentatie van de belangrijkste systeembestanden, zoals de PageFiles (virtueel-geheugenbeheer) en de Master File Tables of MFT's (de inhoudstabel van een NFTS-volume), zoveel mogelijk op de achtergrond te voorkomen verdient de voorkeur. Defragmentatie voor andere bestanden moet dan natuurlijk nog altijd op regelmatige basis gebeuren, maar als we dat goed kunnen automatiseren hindert dat de werking van het systeem zo weinig mogelijk.
Het zal duidelijk zijn dat een defragmentatieproces dat uren duurt onaanvaardbaar is vanwege de impact die dat heeft op de beschikbaarheid van de data op die schijfvolumes. De ingebouwde defragmentatie van Windows 2000/2003 servers en Windows 2000/XP werkstations valt buiten de boot door de hoge belasting en de traagheid.

Verschillende versies

Diskeeper 9 van de Executive Software moet op al deze problemen en voorwaarden een antwoord bieden. Het product is in verschillende versies verkrijgbaar, afhankelijk van het soort pc waarop het moet draaien. Er is een 'home'- en desktopeditie, meerdere serveredities, en een Diskeeper Administrator waarmee de desktop- en serveredities in een netwerk centraal beheerd kunnen worden.
Voor het mkb bestaat er een bundel genaamd Diskeeper 9 Small Business Edition met daarin één servereditie, het centraal beheer 'Administrator' en vijf desktoplicenties. Voor het volledig geautomatiseerd fragmenteren heeft Diskeeper 'Smart Scheduling' aan boord. Daarmee houdt het systeem zelf in de gaten welke bestanden het vaakst defragmentatie nodig hebben aan de hand van het aantal verplaatste bestandsdelen tijdens vorige defragmentatieprocessen. Het programma past dan zelf zijn werkschema aan om die defragmentatie voldoende vaak uit te voeren. Diskeeper kan ook het startvolume op de achtergrond defragmenteren zonder dat een herstart noodzakelijk is.
De 'Server Enterprise'-editie is bedoeld voor grote tot zeer grote harde schijven met zogenaamde 'mission critical' data. Standaard kan Diskeeper harde schijven tot 512 GB defragmenteren, maar in de servereditie zit een 'Terabyte Volume Engine' (TVE) speciaal voor missiekritieke en hogecapaciteitsservers.
Voor de gebruiker die zo weinig mogelijk bezig wil zijn met dit beheer, heeft Diskeeper een optie 'set it and forget it' waarmee snel een defragmentatieschema opgesteld kan worden. Er is dan vrijwel geen omkijken meer naar de defragmentatie. Zo kan men kiezen voor een 'slim schema' waarbij Diskeeper regelmatig een controle start om te kijken of een defragmentatie nodig is. Hij kan die controle vaker instellen als er veel wijzigingen aan bestanden zijn gedurende bepaalde periodes, of verminderen als er minder verandert.

Praktijk

Wij deden wat testen met een server en een werkstation waarvan alle volumes redelijk zwaar gefragmenteerd waren en stelden vast dat we nog prima met de server én het werkstation verder konden werken terwijl de defragmentatie bezig was. De prestaties van server en werkstation waren natuurlijk wel lager, maar storend vonden we het niet.
Diskeeper claimt een zeer hoge defragmentatiesnelheid, maar dat is natuurlijk voornamelijk van belang bij een hoge fragmentatiegraad. Wij vinden het dan ook veel belangrijker dat die defragmentatie op de achtergrond kan lopen zonder de systeemactiviteiten te onderbreken en met een absoluut minimumgebruik van systeembronnen.

Productinfo Product: Diskeeper 9 Producent: Executive Software; http://www.executive.com Leverancier NL: WINS B.V., tel. 0252-533333; http://www.win-s.com Adviesprijs (basislicentie excl. btw): 317 euro (Server Standard Edition); 923 euro (Server Enterprise Edition); 120 euro (Administrator); 69 euro (Professional Edition); 556 euro (Small Business Edition: SSE + Adm. + 5x PE) Systeemvereisten: Windows 2000 Advanced Server of Windows Server 2003 Enterprise Edition voor de Server Enterprise Edition; Windows 9x/Me/NT/2000/XP voor de Professional Edition

Bij een test die we deden op een volume van circa 8 GB, waarvan 5 GB vrij, dat maar liefst 74 procent gefragmenteerd was, bleek Diskeeper ongeveer een half uur nodig te hebben voor de defragmentatie. De werksnelheid van het systeem daalde terwijl het programma bezig was met zo'n 40 procent.

Centraal beheer

Met de Diskeeper Administrator kan de gebruiker via het netwerk contact opnemen met op andere pc's en servers draaiende Diskeeper-edities. Zo kunnen defragmentatietaken voor individuele computers op afstand geautomatiseerd worden, maar ook kan men willekeurige schijfvolumes op zo'n computer laten analyseren en onmiddellijk laten defragmenteren. Op afstand installeren van defragmentatiesoftware kan natuurlijk ook.
Diskeeper Administrator kan Diskeeper 9 distribueren naar andere servers of werkstations, analyses en defragmentaties uitvoeren of in een werkschema opnemen, globale, groeps- of individuele schema's opstellen en rapporten laten genereren over het verrichte werk. Ook is er een waarschuwingssysteem. Zo kan Diskeeper Administrator waarschuwen voor te lage vrije schijfruimte of problemen in verband met datacorruptie.

Conclusie

Het is mogelijk om defragmentatiesoftware als geldverspilling te beschouwen omdat zoiets in het besturingssysteem ingebouwd hoort te zijn. In feite is dat ook zo. Omdat de ingebouwde schijfdefragmentatie van Windows 2000 en 2003 systemen niet aan de verwachtingen voldoet, is een alternatief noodzakelijk. Diskeeper 9 kan ons dan prima bekoren. Verwacht echter dat Diskeeper bij sterk (meer dan 50 procent) gefragmenteerde schijfsystemen heel wat tijd nodig heeft om de zaken op orde te krijgen. Gelukkig blijft de client of server tijdens dit werk wél in de lucht, zij het vertraagd.