‘SOA versnelt de opmars van SaaS en BPO’

Volgens Paul Daugherty, chief technology architect bij Accenture, zal zich de komende drie tot vijf jaar een aardverschuiving voordoen in de ict. De naam van het beestje: service oriented architecture. Méér dan een buzzword, stelt Daugherty.

Paul Daugherty is Accentures eerste chief technology architect. Dit is een gloednieuwe titel en illustreert het belang dat de leiding van Accenture aan ict-architectuur hecht.

Daugherty – al 21 jaar in diverse functies voor deze werkgever actief – stond jarenlang aan het hoofd van de Leading Technology Resources Group en is nu verantwoordelijk voor de 2400 technology-architecten die Accenture wereldwijd telt. Onlangs was hij in Amsterdam voor een overleg met zijn toparchitecten. Wij spraken hem in de wandelgangen van die bijeenkomst.

Hoe zou u het concept van service oriented architecture (soa) uitleggen aan kinderen?
“Ik zou een vergelijking maken met lego-steentjes. Dat zijn standaardbouwblokken die je in een veelheid van vormen en kleuren aan elkaar kunt hechten. De uitdaging zit hem er in dat je bepaalde onderdelen van zo’n bouwwerk standaardiseert, zodat je ze later precies zo kunt herhalen en hergebruiken. De parallel met ict-systemen binnen organisaties is duidelijk. Het gaat daar om standaardelementen die je kunt gebruiken om zakelijke processen en services mogelijk te maken. Soa is dan de manier waarop je die standaardelementen rangschikt.”

Een voorbeeld?
“Neem een klant die online iets bestelt en daarvoor een betaling moet doen. Dat roept een heleboel acties op in allerlei geautomatiseerde systemen. Je moet bijvoorbeeld de naam controleren en kijken of alle gegevens kloppen. Ook identificatie is onderdeel van het proces. Is de besteller wel wie hij zegt te zijn? Dan moet de bestelling ook financieel en logistiek worden afgewikkeld. Kortom, dit heeft impact op je customer relationship management (crm), je enterprise resource planning (erp), je financiële systeem, enzovoort. Je kunt dit hele proces onderbrengen in een service ‘Betalen’. Daarbij gebruik je bestaande functionaliteit, die je als lego-steentjes inzet voor die standaarddienst. Heb je die eenmaal goed in elkaar gezet, dan kun je hem hergebruiken voor andere processen waarbij betalingen plaatsvinden. Het voordeel is dat je maar één keer iets hoeft te ontwerpen en samen te stellen. Dat is goedkoper en leidt ook tot een hogere kwaliteit van je ict-services.”

Wat is er zo nieuw aan soa? Nog niet zo lang geleden spraken we over enterprise application integration (eai) – is soa geen nieuw woord voor hetzelfde?
“Ja en nee. Het klopt dat er overeenkomsten zijn tussen de technieken die elkaar hebben opgevolgd. Eerst had je de objectgeoriënteerde benadering, vervolgens allerlei eai-tools, vervolgens webservices en nu de discussies over standaardisatie van webservices en business process execution language (bpel). Het is een spiraalbeweging. De kern is steeds integratie, standaardisatie en flexibilisering van de ict ten behoeve van de ontwikkelingen van de business, maar het niveau wordt steeds hoger. Bij eai ging het nog vooral om proprietary software en was de insteek technisch. Bij soa gaat het om een generieke aanpak en is de business het vertrekpunt en niet langer de technologie. Soa staat of valt met de ontwikkeling van breedgedragen standaarden.”

Veel bedrijven kampen met de complexiteit van hun ict-systemen. Nu komt daar een nieuwe laag webservices bovenop. Daardoor neemt de complexiteit toch eerder toe dan af?
“Ja, dat risico is er beslist. Daarom is het zo belangrijk om goed vast te stellen wat de belangrijkste services zijn die je als organisatie nodig hebt. Het natrekken daarvan gaat dwars door alle ict-lagen heen. Wij hebben hiervoor onze Service Identification Toolkit ontwikkeld. Dat is een methode om aan de hand van een analyse van de zakelijke processen van een klant vast te stellen welke functionaliteit noodzakelijk is en hoe de bestaande en nieuwe applicaties en diensten daarvoor moeten worden ingericht. Als je het zo aanpakt, neemt de complexiteit af, maar webservices op zich doen dat niet. Veel grote, internationale organisaties gebruiken bijzonder complexe interfaces. Tienduizenden point-to-point solutions zijn geen uitzondering. Als je die vervangt door een spaghetti van webservices blijft het natuurlijk een even grote chaos. Alles hangt dus af van de manier waarop je de ict-structuur inricht.”

Hoe ingrijpend is dit? Moeten organisaties hun complete ict herinrichten?
“Nee, dat hoeft nou ook weer niet. Je kunt ook nieuwe wegen vinden zonder de bestaande applicaties te vervangen. Het is wel verstandig om, als je aan vervanging toe bent, applicaties in te zetten die de soa-aanpak ondersteunen. Je ziet dat grote aanbieders van erp-systemen, zoals SAP en Oracle, ook bezig zijn om hun applicaties aan deze nieuwe vereisten aan te passen.”

Hoe schakel je in de praktijk over op een soa-aanpak?
“Soa is een hype. Daardoor ontstaat de indruk dat je van de ene op de andere dag op soa kunt overstappen. Maar soa kun je niet ‘out of the box’ kopen. Soa is een reis. Je kunt er vier etappes in onderscheiden. De eerste is die van de verkenning. Daarna volgen proefprojecten. De derde fase is die, waarin je een soa over de volle breedte van de onderneming als basisplatform voor de ict hebt gerealiseerd, met daar bovenop zaken als bpm-tools (business process management) en een enterprise service bus voor de centrale gegevensverwerking. De vierde etappe is echt het Nirvana: dan beschik je over een volledig geïndustrialiseerde ict met een hele bibliotheek aan services die je razendsnel kunt inzetten.”

Accenture investeert de komende drie jaar 450 miljoen dollar in zijn soa-activiteiten. Dat is veel geld. Wat gebeurt daarmee?
“Nou ja, we bouwen er geen fabrieken van, dat is duidelijk. Het gaat om kennis, maar ook om de neerslag daarvan in wat wij assets noemen. Zo’n Service Identification Toolkit is een asset. Ook de de referentiearchitecturen en branchemodellen die wij ontwikkelen, zijn assets. Evenals de resultaten van de research die we samen met de aanbieders van enterprise software doen voor de ontwikkeling van soa. Dat neemt niet weg dat training een belangrijk onderdeel is in ons soa-programma. Al onze 150.000 medewerkers wereldwijd krijgen een soa-training.”

U hebt vast wel een vermoeden van wat er na deze soa-golf komt…
“Soa is het vierde stadium in het rijtje dat begint met het mainframe, gevolgd door de client-server architectuur en het web. We staan nog maar aan het begin van deze vierde fase. Wel is al duidelijk dat soa de weg vrijmaakt voor software as a service (SaaS) en business process outsourcing (bpo). Dat is logisch, want als je je processen goed hebt gedefinieerd, kun je beter beoordelen of je de diensten die je daarvoor nodig hebt, zelf wilt blijven onderhouden of beter kunt uitbesteden. Dat geldt niet alleen voor applicaties, maar ook voor complete zakelijke processen. Het is dan ook waarschijnlijk dat SaaS en bpo over drie tot vijf jaar een grote vlucht zullen nemen.”