Ziekenhuis bespaart met open source

Vanaf 2009 is het St. Antonius Ziekenhuis in Utrecht zoveel mogelijk overgestapt op open source software. De kosten van advisering, migratie en opleiding die hierbij kwamen kijken, zijn nu al terugverdiend aan bespaarde licenties, aldus het ziekenhuis. Het project Antonius Open! is dan ook een voorbeeldproject geworden voor het programmabureau Nederland Open in Verbinding (NOiV). Volgens ict-manager Gerrit Krediet vraagt open source echter een andere rol van de ict-afdeling. 'Het vrij kunnen aanpassen van software kan veel voordelen opleveren, maar eist van ict-personeel een andere rol: van beheerder naar ontwikkelende specialist.'

Het St. Antonius Ziekenhuis wil met dit project zoveel mogelijk overstappen op open source software. Aan het eind van het project zal zowel de back-end als de werkplek volledig open source zijn. De werkplek zal bestaan uit Ubuntu als besturingsysteem met applicaties zoals Open Office, Firefox en Zarafa-mail.

Leermomenten

De doelstelling om minimaal 50 procent van alle werkplekken te kunnen overzetten bleek echter niet vanzelfsprekend. Krediet: 'Gedurende het project waren er afdelingen en maatschappen binnen het ziekenhuis die closed source oplossingen wensten, omdat zij het open source beleid van het ziekenhuis niet kenden. Uiteindelijk gaat desktopvirtualisatie van Red Hat er nu voor zorgen dat toch alle desktops met Linux uitgerust kunnen worden.'

Het project verliep volgens Krediet niet zonder enige tegenwerking. 'Het vrij kunnen aanpassen van software kan veel voordelen opleveren, maar vereist van ict-personeel een veranderende rol: van beheerder naar ontwikkelende specialist. De vertrouwde wegen naar een leverancier die problemen in software oplost en daarvoor vaak op locatie komt, worden afgesneden. In plaats daarvan moet de ict-medewerker zelf naar een oplossing zoeken of kan hij contact zoeken met de community van een bepaald product. Ook kan hij natuurlijk de hulp van externe opensourcedienstverleners inschakelen. Gebruik van open source software vereist in ieder geval creativiteit en een nieuwe manier van werken en niet iedereen adopteert dat even snel.'

Voorbeeldproject NOiV

Het project Antonius Open is inmiddels een voorbeeldproject geworden voor het programmabureau Nederland Open in Verbinding (NOiV). Hoewel opensourcedienstverlener Stone-IT aan de start van het project een grote rol heeft gespeeld, is het uitgangspunt altijd geweest dat het een project is van de Antonius-medewerkers zelf. Na de bouw- en opleidingsfase moet het Antonius in staat zijn zelfstandig de omgeving te onderhouden en verder uit te breiden. De projectleiding is daarom neergelegd bij het ziekenhuis zelf en niet bij de externe leverancier.

Volgens projectmanager Jan van der Torn van Stone-IT is de succesfactor in dit project zeker het doorzettingsvermogen van Gerrit Krediet: 'Bij elke showstopper zoekt hij liever naar nieuwe wegen dan dat hij zich neerlegt bij ontstane situaties.' Ook Jetse Pettinga heeft volgens Van der Torn vanuit zijn rol als verantwoordelijke voor de beheerafdeling een belangrijke rol gespeeld in dit traject. 'Als je alle opgebouwde kennis en expertise van bepaalde software langzaam uitgefaseerd ziet raken, kan dat twee reacties opleveren: of je bent het niet eens met het beleid en stapt op, of je gaat erin mee en betrekt je beheerteam bij alle te nemen stappen in dit traject.'

Zelf Linuxdriver ontwikkeld

Illustratief voor de volhardende opstelling van het St. Antonius Ziekenhuis is hun reactie toen bleek dat Canon weigerde een Linuxdriver te ontwikkelen voor de scanners die het ziekenhuis in gebruik had. 'We hebben vijfhonderd Canon-scanners. Het zou maar liefst 250.000 euro gekost hebben om al die scanners te vervangen', legt Pettinga uit. Het ziekenhuis liet het er niet bij zitten. Pettinga: 'Uiteindelijk hebben we via internet een Amerikaan gevonden van de SANE-groep die voor krap vijftienhonderd euro een driver voor ons heeft geschreven, op basis van onze wensen.'