Met de belofte van miljarden in overheidsinvesteringen lijkt de zorgsector een van de weinige groeimarkten voor it-dienstverleners. IBM loopt voorop in de goudkoorts en zoekt ook een grotere rol in Nederland. Gevestigde Nederlandse marktleiders zien de Amerikanen liever gaan dan komen.
IBM kondigde zijn pact met Google Health aan meteen na de bekendmaking dat Obama 20 miljard dollar stimuleringsgeld voor zorg-ict zou reserveren. "Dat was absoluut geen toeval", geeft Dan Pelino toe. IBM's hoofd gezondheidszorg ziet enorme groeikansen voor fabrikanten van medische apparaten zoals glucometers en weegschalen die zouden kunnen aansluiten op Google's persoonlijke zorgdossiers. IBM organiseerde een groot diner voor de fabrikanten op het congres van de Himss (Healthcare Information and Management Systems Society) in Chicago.
De ict-goudkoorts in de zorgsector laat ook IBM in Nederland niet onberoerd. Volgens Nicky Hekster komen dit jaar driehonderd Nederlanders uit de zorgsector naar het Himss-congres, waaronder vijftig it-dienstverleners. Hekster begon in 2006 bij IBM als zorgsectorhoofd in de Benelux. "We werken hier al een aantal jaren aan en proberen de komende jaren te oogsten", zegt Hekster. De Amerikaanse it-dienstverlener zag drie jaar geleden aankomen "dat er overal in de wereld behoefte zou zijn aan zorgvernieuwing en transformatie" volgens Pelino. IBM concentreert zich daarbij op "infrastructuur, waardecreatie en samenwerking".
Zorg 2.0
Gevraagd naar concrete voorbeelden verwijst Dan Pelino naar projecten in Denemarken en Zweden, landen die in de ogen van veel Amerikanen met Nederland deel uitmaken van hetzelfde blije socialistische paradijs dat Obama naar de VS zal brengen. "Zweden heeft een echte zorg 2.0 implementatie", zegt Pelino. Patiënten kunnen lid worden van online gemeenschappen van lotgenoten, met artsen chatten en informatie op Wikipedia opzoeken. De portals die burgers toegang tot hun persoonlijke zorgdossiers geven draaien op IBM Lotus-software.
Het klinkt alsof IBM zijn generieke dienstenpakket op de zorg loslaat. "We bouwen deels op IBM's huidige basis van expertise en vaardigheden", zegt Pelino, "maar voegen aan die horizontale lagen een verdieping in zorgexpertise toe." Op dat punt heeft IBM echter nog wat te bewijzen. In de Nederlandse zorg-ict is de Amerikaanse gigant tot nu toe nauwelijks een speler. De marktleiders in ziekenhuisinformatiesystemen (ZIS) zijn McKesson, Chipsoft, ISOFT en PinkRoccade Healthcare. Bij de huisartsen en apothekers zijn het bedrijven als Promedico en PharmaPartners.
Automatisering van de zorgsector begon volgens Willem Rauwerdink in Nederland al eind jaren zeventig. "Dat was toen pionierswerk", zegt de directeur van Medlook. Het bedrijf in Hengelo heeft het grootste Nederlandse persoonlijke zorgdossier (PHR) product, vergelijkbaar met Google Health of Microsoft HealthVault. It-pioniers uit de Nederlandse zorg hebben volgens Rauwerdink ruim een kwart eeuw geleden de Nederlandse markt naar zich toe getrokken. "Echt buitenlandse partijen waren daarbij niet actief. Het zal voor hen heel moeilijk worden daar nu nog op in te spelen."
Domeinexpertise
Nicky Hekster erkent dat IBM niks in ZIS en andere applicaties doet. IBM doet wel integratieprojecten zoals de fusie van it-afdelingen bij het Medisch Centrum Alkmaar en het Gemini Ziekenhuis Den Helder. Bij een toonaangevend project zoals de inrichting van een Landelijk Schakelpunt is de it-dienstverlener weer alleen zijdelings betrokken. Veel zorginstellingen laten het LSP volgens Hekster links liggen voor eigen regionale initiatieven. "Wij proberen ook betrokken te zijn bij die regionale activiteiten", zegt Nederlandse IBM-man.
Dan Pelino benadrukt dat IBM's rol in integratie en interoperabiliteit in de achtergrond essentieel is voor electronische zorgdossiers. Kan IBM met Google Health de Europese markt op? "Absoluut", gelooft Dan Pelino. "Google wordt duidelijk een speler in dit veld." Pelino ziet Google Health als een ingang om een ecosysteem rond de zorgvrager op te bouwen. Verschillen tussen de zorgsectoren in de VS en Europa zouden goed zijn te overbruggen met open standaarden. IBM streeft ook naar samenwerking met "partners zoals McKesson, Cerner, Siemens en anderen" die "domeinexpertise en content" zouden moeten leveren.
Zullen Nederlandse marktleiders openstaan voor samenwerking met IBM en andere Amerikaanse bedrijven? "Ze zien die grote partijen liever gaan dan komen", zegt Willem Rauwerdink. "Als dat soort partijen echt goede systemen voor de huisartsen zouden introduceren, zouden zij het moeilijker kunnen krijgen." Google Health en Microsoft HealthVault zijn rechtstreekse concurrenten voor Medlook. Rauwerdink denkt dat ze nuttig zendingswerk voor het PHR kunnen doen en ook de discussie over privacybescherming zullen aanzwengelen. Medlook zou daar alleen van kunnen profiteren.
Obama-dollars
Amerikaans belastinggeld kan de doorslag geven. "Als er inderdaad miljarden worden ingepompt en ze komen met goedkopere systemen die even goed of beter zijn dan de systemen die we nu in Nederland gebruiken, dan hebben ze wel een kans", zegt Rauwerdink. "Maar de grote partijen kunnen veel sneller meters maken als ze naar landen gaan waar de zorgsector nog niet zo hoog is geautomatiseerd als in Nederland."
IBM positioneert zich echter om met steun van Obama-dollars marktaandeel van Nederlandse zorg-ict-dienstverleners af te pakken. "Andere landen kunnen profiteren van wat in de VS gebeurt", stelt Nicky Hekster. "Zoals het initiatief dat we met Google hebben. Ook zorgverleners in Nederland kunnen zich daarmee onderscheiden." Dan Pelino wijst op de 1,7 biljoen dollar die wereldwijd aan stimulering wordt uitgegeven. "Er zullen genoeg kansen voor iedereen zijn. Vervolgens is het aan de markt welke oplossingen men wil inkopen en welke relaties men wil uitbreiden."
