Aan de America’s Cup zelf doen slechts twee schepen mee: de Cuphouder en de uitdager. Daar gaat een lange kwalificatieserie aan vooraf. Tijdens deze ‘Louis Vuitton Cup’ wordt bepaald welk team de Cuphouder mag uitdagen.
De America’s Cup is een bizar fenomeen. De rijkste tycoons ter wereld besteden tientallen of zelfs honderden miljoenen euro’s aan de knapste ontwerpers, de meest briljante ingenieurs en de allerbeste bootbouwers om binnen de reglementen van ‘the Cup’ de allersnelste boot te bouwen. Ict-kapitaal is de laatste jaren flink vertegenwoordigd, dankzij mannen als Larry Ellison (Oracle, in 2003 en 2007) en in 2003 bijvoorbeeld ook Paul Allen (Microsoft/OneWorld) en Hasso Plattner (SAP/Team New Zealand). Vervolgens sturen ze ’s werelds allerbeste wedstrijdzeilers daarmee het water op voor de Louis Vuitton Cup, de voorrondes voor de America’s Cup. Daar kunnen zij tijdens korte één-tegen-een races de krachten meten met de andere uitdagers, en zo bepalen wie straks mag aantreden tegen de Cuphouder.
Vanwege zijn enorme traditie en status en de gigantische budgetten die daarmee zijn gemoeid (van het budget van één topteam zou je een aardige Volvo Ocean Race-vloot de wereld rond kunnen sturen), heeft de America’s Cup een grote aantrekkingskracht op de internationale zeilelite. De ‘Auld Mug’ winnen is de ultieme droom van elke serieuze wedstrijdzeiler, dus hoef je in de aanloop naar de Cup niet voor iets anders bij ze aan te kloppen. Dan krijg je het vriendelijke, maar dringende verzoek om achteraan aan te sluiten. Naar verluidt vertoont zelfs de wereldvoorraad van carbon in de aanloop naar de America’s Cup een duidelijke dip.
Over techniek gesproken: de schepen van de America’s Cup zijn in vrijwel elk opzicht ‘state of the art’. De schepen zijn gebouwd van de modernste lichtgewicht materialen. Hoe lichter het schip, hoe meer ballast er immers in de kiel kan worden gestopt voor een zo laag mogelijk zwaartepunt, en dus hoe beter de boot onder druk van de wind rechtop blijft, wat veel snelheidswinst oplevert. Daarom besteden de teams enorm veel tijd en geld voor zelfs de kleinste gewichtsbesparing. Carbon is de norm voor romp, mast en giek, terwijl de zeilen van lichtgewicht carbonversterkt kevlar is gemaakt. Met 24 meter lengte en een masthoogte van ongeveer 35 meter voeren de schepen een immense hoeveelheid van ongeveer 350 vierkante meter zeil, op voordewindse rakken zo mogelijk uitgebreid met een vederlichte en ragdunne spinnaker of gennaker (ballonzeil) van nog eens 500 vierkante meter. Meer indrukwekkend cijferwerk: van de totaal 24 ton waterverplaatsing van de schepen neemt de lange smalle romp slechts circa 2 ton voor zijn rekening (afhankelijk van hoe goed de bouwers hebben gewerkt uiteraard). Compleet met mast, verstaging, zeilen, schoten, vallen en alle bedieningselementen weegt het geheel circa 5 ton. De rest, een immense 19 ton, komt voor rekening van de kielbulb; die verhouding van 5/19 is in conventionele zeilkringen echt ongekend.
Het gevolg van deze ultralicht-bouwwijze is dat de schepen bijzonder fragiel zijn. Daarom wordt er in deze klasse ook niet gezeild boven windsnelheden van pakweg 25-27 knopen, iets wat de wedstrijdleiding nauwgezet in de gaten houdt. Simpelweg omdat er dan te veel schepen zware averij zouden oplopen, tot gebroken masten aan toe, en de onkosten voor de teams daarmee nog veel hoger zouden oplopen.
Optimalisatie met it
It speelt een sleutelrol bij het berekenen van de sterkte van de constructie van romp, mast, tuigage en zeilen, en helpen de teams hun prestaties te optimaliseren. Team BMW Oracle bijvoorbeeld, afgelopen mei verliezend kwartfinalist in de Louis Vuitton Cup, kreeg van Oracle uitgebreide hulp bij het bepalen van de optimale belasting en trim van het hele schip. Tijdens trainingssessies waren de schepen van BMW Oracle uitgerust met sensors die meer dan 180 variabelen uitlazen, variërend van absolute en relatieve bootsnelheid, hellingshoek en windrichting tot de stand van het roer, de windhoek en de krachten die spelen op de winches (de koffiemolens waarmee de zeilen worden bediend) en de krachten op romp en kiel. Het team onderhield bovendien een draadloze verbinding met het schip, om continu data te kunnen uitwisselen en te kunnen analyseren, en zo te ontdekken welke krachten er op romp en tuigage inwerken, en wat de optimale trim is onder verschillende omstandigheden. Binnen tien minuten na terugkeer in het dok kunnen de zeilers een overzicht krijgen van hoe de condities en bepaalde acties, tactische manoeuvres en dergelijke de training van die dag hebben beïnvloed. Let wel: de training, want dit soort elektronische hulpmiddelen zijn tijdens de wedstrijden niet toegestaan.
Tijdens de wedstrijd zelf komt het dus – gelukkig – nog altijd ‘gewoon’ aan op eerlijk handwerk. Met de modernste gereedschappen en lichtgewicht materialen, dat wel, maar het blijft een kwestie van verfijnde zeilkunst en -ervaring bij het bepalen van de juiste koers, van brute spierkracht bij het hijsen en trimmen van de zeilen en van geslepenheid bij het kiezen van de juiste tactiek om je tegenstander zo nodig letterlijk de loef af te steken. Of, zoals schipper Brad Butterworth van de huidige Cuphouder Alinghi begin juni zei: “De menselijke vaardigheid is altijd belangrijk geweest en zal altijd belangrijk blijven. Het gaat erom wie de snelste boot heeft. Dat is niet alleen een kwestie van kiel, roer, ontwerp, mast en zeilen, maar uiteindelijk ook van de bemanning en hoe die met de boot omgaat. De snelste boot wint.” Vanaf 23 juni zullen we ontdekken of dat Butterworths team Alinghi is, dat de titel verdedigt, of toch het Emirates Team New Zealand, de veelbelovende uitdager.
Leonard van den Berg
Wie wint…mag meedoen!
Aan de America's Cup zelf doen slechts twee schepen mee: de Cuphouder en de uitdager. Daar gaat een lange kwalificatieserie aan vooraf. Tijdens deze ‘Louis Vuitton Cup' wordt bepaald welk team de
Cuphouder mag uitdagen.
De America’s Cup kent officieel geen vaste regelmaat, maar wordt de laatste jaren toch min of meer regelmatig om de pakweg vier jaar gehouden. Die periode is lang genoeg voor de uitdagers om hun teams op te bouwen en om vervolgens een serieuze serie kwalificatiewedstrijden af te werken. Dat is belangrijk, want waar in de beginjaren vaak slechts sprake was van één uitdager (de America’s Cup was decennialang vooral een Engels-Amerikaans onderonsje), is de wereldwijde belangstelling de laatste tientallen jaren explosief gegroeid. Dat begon toen de Amerikaanse president John F. Kennedy in 1962 de wereldpers haalde als toeschouwer bij de toenmalige wedstrijd, en is sindsdien alleen maar verder toegenomen.
De voorrondes van deze (alweer 32ste) editie sinds 1851 telden niet minder dan elf uitdagers uit negen verschillende landen. Aan de feitelijke America's Cup doen slechts twee schepen mee: de Cuphouder en de Uitdager. De kwalificatieseries horen strikt genomen niet bij de America's Cup maar hebben een eigen titel: de Louis Vuitton Cup. Een wonderlijke trofee, waarbij degene die wint niet zozeer blij is met de beker zelf, als wel met het privilege dat erbij hoort: het recht om uit te komen tegen de houder van de bokaal waar het werkelijk om gaat: de felbegeerde America's Cup. Immers: alleen de winnaar van de Louis Vuitton Cup mag de bekerhouder uitdagen. Vervolgens zeilen de twee opponenten een serie van één-tegen-één wedstrijden van pakweg 35 km elk, twee keer heen en terug rond twee boeien. Pas als je vijf keer de regerend Cuphouder weet te verslaan (best of nine), mag je de ‘Auld Mug' de jouwe noemen en mee naar huis nemen. Totdat jij op jouw beurt weer wordt uitgedaagd en aan de bak moet om je beker te verdedigen…
De voorrondes van deze (alweer 32ste) editie sinds 1851 telden niet minder dan elf uitdagers uit negen verschillende landen. Aan de feitelijke America's Cup doen slechts twee schepen mee: de Cuphouder en de Uitdager. De kwalificatieseries horen strikt genomen niet bij de America's Cup maar hebben een eigen titel: de Louis Vuitton Cup. Een wonderlijke trofee, waarbij degene die wint niet zozeer blij is met de beker zelf, als wel met het privilege dat erbij hoort: het recht om uit te komen tegen de houder van de bokaal waar het werkelijk om gaat: de felbegeerde America's Cup. Immers: alleen de winnaar van de Louis Vuitton Cup mag de bekerhouder uitdagen. Vervolgens zeilen de twee opponenten een serie van één-tegen-één wedstrijden van pakweg 35 km elk, twee keer heen en terug rond twee boeien. Pas als je vijf keer de regerend Cuphouder weet te verslaan (best of nine), mag je de ‘Auld Mug' de jouwe noemen en mee naar huis nemen. Totdat jij op jouw beurt weer wordt uitgedaagd en aan de bak moet om je beker te verdedigen…
De voorrondes van deze (alweer 32ste) editie sinds 1851 telden niet minder dan elf uitdagers uit negen verschillende landen. Aan de feitelijke America's Cup doen slechts twee schepen mee: de Cuphouder en de Uitdager. De kwalificatieseries horen strikt genomen niet bij de America's Cup maar hebben een eigen titel: de Louis Vuitton Cup. Een wonderlijke trofee, waarbij degene die wint niet zozeer blij is met de beker zelf, als wel met het privilege dat erbij hoort: het recht om uit te komen tegen de houder van de bokaal waar het werkelijk om gaat: de felbegeerde America's Cup. Immers: alleen de winnaar van de Louis Vuitton Cup mag de bekerhouder uitdagen. Vervolgens zeilen de twee opponenten een serie van één-tegen-één wedstrijden van pakweg 35 km elk, twee keer heen en terug rond twee boeien. Pas als je vijf keer de regerend Cuphouder weet te verslaan (best of nine), mag je de ‘Auld Mug' de jouwe noemen en mee naar huis nemen. Totdat jij op jouw beurt weer wordt uitgedaagd en aan de bak moet om je beker te verdedigen…
Valencia
De America's Cup staat bol van de tradities. Eentje daarvan: de verdediger bepaalt de plaats van handeling! Dit is doorgaans een wedstrijdzone voor de kust van de thuishaven van de jachtclub waar de Cuphouder bij staat ingeschreven. In 2003 won het Zwitserse team Alinghi deze Grote Prijs. Alinghi heeft als thuiswater het Meer van Genève. Omdat de Zwitsers de titelstrijd niet op hun eigen zoetwatermeer wilden houden, lieten ze een aantal Europese havensteden bieden middels een inschrijvingsronde. Winnaar werd het Spaanse Valencia, dat de beste package bood van faciliteiten, geld en (verwachte) klimatologische omstandigheden: een prettige zeebries met voldoende constante kracht, maar zonder veel risico van extreme uitschieters of zware zeegang. De moderne hightech zeilracers met hun vedergewicht bouw, hun torenhoge masten en hun zeilen met het formaat van complete tenniscourts, zijn namelijk niet bestand tegen harde wind en zware golfslag. Integendeel: de wapens waarmee de duels worden gestreden (lees: de schepen) zijn ook wat betreft technische specificaties de afgelopen jaren in rustiger vaarwater gekomen. Sinds de invoering in 1992 van de America's Cup klasse moeten de schepen worden ontworpen volgens een vaste formule. Ontwerpers kunnen nog wel eigen accenten zetten, maar de uitkomst van de formule (waarin de afmetingen, zeiloppervlak en waterverplaatsing de variabelen zijn) moet uitkomen op 24 meter. Zo zijn de schepen tegenwoordig voor de leek vrijwel identiek om te zien en ook de onderlinge snelheidsverschillen zijn steeds kleiner geworden. Gunstig, want dat maakt de wedstrijden extra spannend. Het komt nu niet alleen meer aan op pure bootsnelheid, ook de tactiek tijdens de wedstrijd is extreem belangrijk. Daarmee is de America's Cup anno 2007 dus ook als media-event (denk aan de sponsors!) interessanter dan ooit.
Oracle blijft het proberen
Oracle zou Oracle niet zijn als het de data en meetwaarden van de schepen, verzameld tijdens de testsessies, niet netjes in een raadpleegbare database zou stoppen. De gegevens zijn zo voor het team altijd te raadplegen als een datagoudmijn waar ontwerpers, bouwers, tactici en zeilers nog jaren van kunnen profiteren. Alle variabelen kunnen per stuk worden gevolgd, per maand, dag, uur of zelfs seconde, inclusief de andere omgevingsfactoren. Zo kan een zeilontwerper in Nieuw-Zeeland een actuele testrun vergelijken met eentje uit december 2002, en ontdekken wat de effecten waren (of zullen zijn) van een aanpassing. Zo blijft alle verzamelde kennis van deze en de vorige campagne behouden en vormt deze een degelijk vertrekpunt voor de start van de volgende campagne. Larry Ellison heeft twee vergeefse pogingen op zijn naam staan om de ‘Auld Mug' te veroveren (hij werd in de halve finales van de Louis Vuitton Cup uitgeschakeld door verliezend finalist Luna Rossa Challenge uit Italië), maar heeft al laten weten dat ‘zijn' BMW Oracle ook de volgende keer weer een poging zal doen om zich te kwalificeren voor de ultieme ‘grand prix' in de zeilracerij.