Bedrijven die werken met freelancers vrezen problemen met UWV en fiscus als zou blijken dat de werkzaamheden van een ingehuurde freelance medewerker als een dienstverband worden gezien. Steeds meer ondernemingen werpen zich op als intermediair tussen opdrachtgever en it-freelancer om de eventuele risico’s in goede banen te leiden.
|
Van een privaatrechtelijk dienstverband is sprake als er een gezagsverhouding is, er loon uitbetaald wordt en er werkzaamheden worden verricht. De schakel ‘gezagsverhouding’ is bij dit alles cruciaal. Als geen sprake is van een privaatrechtelijk dienstverband, is er in ieder geval toch een fictief dienstverband. Bij een fictief dienstverband bestaat er inhoudingsplicht, tenzij de freelancer een zelfstandige ondernemer is. Deze zelfstandigheid moet blijken uit een var (verklaring arbeidsrelatie). Het fictief dienstverband en de wetgeving daaromheen is in het verleden ontstaan door schrijnende situaties in vooral de verpleging, waar veel verpleegsters zogenaamd freelance werkten, maar in feite rechteloos en onverzekerd waren.
Minister De Geus wil de complexiteit van de regelgeving op korte termijn terugbrengen en aan opdrachtgevers vooraf meer duidelijkheid en zekerheid geven bij de inhuur van zzp’ers (zelfstandigen zonder personeel). Daartoe is een wetsvoorstel ingediend. De nieuwe wet treedt waarschijnlijk per 1 januari 2005 in werking.
Specialisten
De freelancer in de it werd lang gezien als een soort vrijbuiter. Dat imago is volgens Wessel van Alphen, directeur van IT-Staffing, niet terecht. “Natuurlijk kan iemand uit drang naar vrijheid kiezen voor een bestaan als freelancer. Vaker echter zijn het de echte specialisten die zich juist met dat ene specialisme willen bezighouden binnen steeds wisselende organisaties en projecten.”
Ankie van Schaik, werkzaam op de afdeling vendor en contractmanagement van Pggm, herkent het laatste kenmerk van de freelance it’er. “De echte specialisten op een bepaald gebied zijn vaak freelancers.” Pggm maakt in de praktijk gebruik van eigen personeel, freelancers en medewerkers die in dienst zijn van een detacheerder. “Op projecten waar veel personeel voor nodig is kiezen we eerder voor een detacheerder.” Van Schaik maakt duidelijk dat freelancers in sommige gevallen langdurig bij de opdrachtgever kunnen werken. “Het verschilt van een paar maanden tot jaren.”
Om de belangen van de serieuze freelancer te behartigen en opdrachtgevers zekerheid te geven dat zij de juiste it-specialist inhuren ontstonden bedrijven die als intermediair dienen tussen opdrachtgevers en freelancers. Van Alphen: “Als
| Alleen maar mooi Wessel van Alphen geeft een voorbeeld van een project dat fout afliep. “Een programmeur zou voor een opdrachtgever mooie gebruikersinterfaces met de backoffice bouwen. Na afloop van het project bleken de schermen inderdaad prachtig – maar meer dan dat was er niet. De opdrachtgever claimde de kosten die waren uitgegeven aan de freelancer en kreeg die inderdaad betaald van de verzekering. Wij zorgen voor een vervanger, zodat het project op tijd kon worden opgeleverd”. |
Onduidelijke keten
Bedrijven die vaak met freelance automatiseerders werken hebben geen zin in het grote aantal individuele overeenkomsten en laten ook dit verzorgen door de intermediair. Volgens Van Alphen kiezen steeds meer bedrijven voor een combinatie van externe partijen; naast softwarehuizen die eigen mensen op projectbasis inzetten schakelen zij andere organisaties in. “Denk daarbij aan de grote softwarehuizen en een intermediair voor de derdenmarkt, waaronder de freelancers.”
Tot voor kort was het zo dat de softwarehuizen dan de freelancers inhuurden en doorleenden aan het bedrijf. Naast het prijsopdrijvende effect dat dit met zich meebracht ontstonden er ook ondoorzichtige ketens van doorleners, met alle risico’s van dien. Ondernemingen doen nu rechtstreeks zaken met de intermediair.
De softwarehuizen richten zich thans meer op ‘managed services’ en de intermediair lost het capaciteitsvraagstuk op. De bedrijven die als intermediair dienen verzekeren zich tegen mogelijke claims van de opdrachtgevers en eisen dat ook van hun freelancers. Van Alphen: “We zijn niet aansprakelijk voor gevolgschade. Een claim kan dus uitsluitend betrekking hebben op de directe schade en daartegen zijn wij verzekerd. Een uit een dergelijke claim voortvloeiende vergoeding kan bijvoorbeeld het bedrag zijn dat is uitbetaald aan de freelancer.”
Bij het inwerken van de tijdelijke medewerkers en de overdracht bij hun vertrek merkt Van Schaik in de praktijk geen verschil tussen freelancers en gedetacheerden. “Contractueel is steeds vastgelegd dat de inwerktijd niet voor onze rekening is. Ook is vastgelegd dat de tijdelijke kracht goed moet overdragen.”
Er zijn meer overeenkomsten tussen het werken met detacheerders en freelancers, want op alle vormen van inhuur is de Wet Keten Aansprakelijkheid van toepassing. Deze wet gaat een rol spelen zodra een toeleverancier (bijvoorbeeld een detacheerder) in gebreke blijft bij het afdragen van loonheffing, premies werknemersverzekeringen en omzetbelasting. Fiscus en UWV gaan dan hun geld halen bij de uiteindelijke inlener waar de medewerkers gedetacheerd waren of waar de freelancers werkten. Om het risico van ketenaansprakelijkheid te beperken is de ‘G-rekening’ in het leven geroepen, waar de uitlener (bijvoorbeeld een detacheerder) geld in stort.< BR>
