Offshoring: waarom niet Bulgarije?

Nederlandse bedrijven offshoren vaak naar het verre oosten. Maar Bulgarije biedt minstens zoveel mogelijkheden. De kwaliteit van de Bulgaarse it-specialisten is hoog, de lonen nog steeds de laagste van de Europese Unie en er is geen tijdverschil, zoals met India. Alleen, het zal niet helemaal van een leien dakje lopen.

Software-ontwikkelaar Branimir Gjoerov oefende zijn beroep een tijd in Nederland uit. Twee jaar geleden kwam hij terug naar Bulgarije. Omdat zijn vriendin Bulgaars is, 'Bulgaren hechte familiebanden hebben' en het 'weer vreselijk is in Holland.' Op een zonnige doordeweekse dag schuiven hij en Alexander Lilov aan in een restaurant in het centrum van Sofia. Lilov is zelfstandig software-ontwikkelaar en werkt in Nederland onder andere voor Johan van Dijke BV, een bedrijf dat gretig gebruik maakt van Bulgaarse software-developers, zoals Gjoerov.

Silicon Valley van Europa

Het ligt niet voor de hand om ict-activiteiten naar Bulgarije over te brengen. Sinds dat het voormalige Oostblokland lid is van de Europese Unie, moet het voldoen aan strengere kwaliteitscriteria voor producten. Bovendien stijgt het arbeidsloon. Wat dat betreft kun je beter offshoren naar India of China. Gjoerov en Lilov daarentegen dragen een hoop redenen aan om wel naar het voormalige Oostblokland uit te besteden. Ze wijzen op het communistische verleden. Binnen de Comecon, het economisch samenwerkingsverband van Oostbloklanden, kreeg Bulgarije het ‘specialisme' it toebedeeld. Niet voor niets noemde de New York Times het land ooit de Silicon Valley van Europa. Gjoerov: 'Je hebt hier gespecialiseerde gymnasia voor informatica en wiskunde. Elk jaar stromen uit de universiteiten honderden studenten die zeer deskundig zijn op informaticagebied.'

De kwaliteit van de Bulgaarse it-specialisten is hoog, de lonen nog steeds de laagste van de Europese Unie. En juist die combinatie is uniek, menen de twee it-specialisten. Lilov somt nog meer voordelen op. Er is geen tijdverschil, zoals met India. Bulgarije zit om de hoek. Dat maakt het communiceren gemakkelijker. 'Branimir kan de volgende dag bij mij zijn.'

9 tot 5

Maar hoe zit het met die vermeende passiviteit van de voormalige Oostblokkers? Is er cultuurverschil tussen de Bulgaren en de Hollanders? Zeker wel, meent Gjoerov. 'Als je tegen een Bulgaar zegt: maak dit af, dan doet hij dat. Maar daarna gaat hij weer met wat anders verder. In Nederland zorg je ervoor dat het project in zijn geheel succesvol wordt, of het nu te maken heeft met programmeren, of met de communicatie met de cliënt.'

Alhoewel die mentaliteit wel aan het veranderen is. 'Tijdens het communisme groeiden mensen op met het idee dat het geen moer uitmaakte of je werkte of niet. Ik was elf toen de muur viel. Mijn generatie doet het anders. Alle medewerkers bij SofiaDev.org werken op freelance basis. Ze worden betaald om een project te laten slagen, zelfs als ze dat meer tijd kost dan tevoren afgesproken. Dat is keihard werken, soms tot vijf, zes uur in de ochtend. En dat doen ze. Omdat interessante projecten niet voor het oprapen liggen. En ze hopen weer gevraagd te worden voor een volgend project.'

Lilov, die als Bulgaar nog steeds in Nederland werkt: ' En dat zie je lang niet altijd in Nederland. Daar heerst toch vaak een negen-tot-vijf-mentaliteit.'

Cyrillisch

Blijft over: de taal. Bulgaars is niet gemakkelijk. En al gaat de communicatie in it-jargon, er sluipen altijd wat kleine misverstanden in. Meent Lilov althans. 'Het is handig als je zoveel mogelijk je moedertaal kunt spreken.' Volgens hem breekt het taal- en cultuurverschil de outsourcingsector in landen als India op. 'Ik ken Nederlanders die daar grote projecten planden, die niet van de grond kwamen, omdat de Indiërs – ondanks hun kennis van het Engels – niet precies begrepen wat ze bedoelden. Hollanders worden daarom vaak naar India gestuurd om de boel per plekke aan te sturen. Maar ja, die Hollanders zijn geen Indiërs.' Lilov zit dichter op het vuur. Als een Nederlandse opdrachtgever wat wil, legt hij dat aan Branimir uit in diens eigen taal. Beiden beheersen ook het technisch jargon in het Engels. 'Op zo'n manier weten we beiden precies wat we bedoelen.'

Vriendjespolitiek

Gjoerov werkt enkel voor westerse cliënten. Waarom? 'De Bulgaarse mentaliteit', zegt hij zonder nadenken. 'Bulgaren willen er niet investeren in software. Ze zien het als een soort bijproduct, niet als iets waar hard voor gewerkt moet worden.'

Daarnaast bestaat de lokale markt voornamelijk uit de laag van bestuurders en ambtenaren. Het is een publiek geheim dat daar corruptie en vriendjespolitiek voorkomt. Gjoerov: 'Komt er een nieuwe regering, dan start een groep mensen rond die regering een aantal softwarebedrijven. En die krijgen dan de meeste opdrachten.' Lilov: 'Er zijn een paar grote firma's die bijvoorbeeld grote gemeenteprojecten onder zich verdelen. Het is voor kleine bedrijfjes ondoenlijk zo'n grote opdracht binnen te slepen.'

Maar door zich zuiver op de westerse markt te richten, is Gjoerov ook kwetsbaarder. Merkt hij iets van de economische crisis, die in het Westen eerder aankwam dan in Bulgarije? 'Jawel, er zijn projecten afgeblazen en vertraagd, vooral als het gaat om de bouwsector. Maar we hebben ruim voldoende werk.' En net als de meeste Bulgaren is Gjoerov niet onder de indruk van de crisis. 'Bulgarije kende wel ergere tijden.' Hij ziet er zelfs het voordeel van in. 'Het is een wake-up call. Het kan niet altijd omhoog gaan. Zo worden de beste vanzelf uitgeselecteerd.'