2015: 69 deals, cloudklappers blijven nog uit

Het aantal door Computable geregistreerde deals op de Nederlandse uitbestedingsmarkt in 2015 is met 69  een stuk minder dan in 2014 (85) en wat lager dan in 2013 (75 deals). Het aantal, voor Nederlandse begrippen, megadeals bleef beperkt. Voorbeelden zijn het onderbrengen van de pensioenbackoffice van ASR naar Infosys, het door DSM onderbrengen van het werkplekbeheer bij Wipro; het inrichten en beheren van werkplekken bij Vattenfall (Nuon) door CSC en AT&T, Tata Steel dat een groot van zijn ict naar IBM wil brengen, HCL dat Aegon helpt met applicatieontwikkeling en -beheer, het bpo-contract tussen TNT en Accenture, IBM dat applicatiediensten aan Rijkswaterstaat levert en de BNG Bank dat zijn bpo- en it-contract met Centric voor tien jaar heeft verlengd.

Van groot naar klein

De trend van minder grote naar meer kleinere deals is een aantal jaar geleden ingezet, zegt Pim Schouten, consultant bij adviesbureau Verdonck, Klooster & Associates (VKA). 'De deals zijn kleiner door twee oorzaken: multisourcing, waardoor de contracten over meerdere leveranciers verdeeld worden, maar ook kortere looptijden en dus lagere contractwaarde. Deze trend lijkt een blijvertje; ik verwacht de komende jaren geen grote, alle ict omvattende deals meer.'

Grote deals kwamen in 2015 vooral voor bij de overheid, wanneer een contract afliep en er verplicht moest worden aanbesteed, en in het kader van grote it-projecten bij het bedrijfsleven, zegt Nico Boot, partner van de 'shared services- en outsourcing-advies'-praktijk bij advieskantoor KPMG. Verder constateert hij dat er in vergelijking met eerdere jaren in 2015 meer verlengingen ('renewals': het verlengen van een contract bij een bestaande leverancier) waren.

Boot: 'Klanten merken dat een transitie naar een nieuwe leverancier toch extra kosten en risico's met zich meebrengt. Dan blijven ze liever bij hun bestaande leverancier als die naar tevredenheid presteert. Wel is bij een verlenging de scope vaak gericht op zowel verandering - lees meer clouddiensten - als prijsverlaging.'

Weer meer aandacht

Peter Vermeulen, directeur/eigenaar van onderzoeksbureau Pb7 Research, merkt dat ondanks de daling in het aantal deals in 2015 toch de aandacht voor outsourcing is toegenomen. Middelgrote en grote organisaties blijven zoeken naar kostenbesparingen, waardoor het middel outsourcing nog altijd vaak op de agenda komt, zegt hij. 'Maar wat zeker in 2015 steeds belangrijker werd, is dat middelgrote organisaties steeds hogere eisen stellen aan it, aangezien hun bedrijfsprocessen er steeds afhankelijker van worden. Veel van deze organisaties hebben moeite met het op een hoger niveau brengen van de eigen it-dienstverlening en gaan op zoek naar ondersteuning buiten de deur.'

Hij acht het niet toevallig dat in de lijst weer veel contracten staan met lokale overheden en onderwijs- en zorginstellingen. Hier hebben organisaties de meeste moeite om de veranderende eisen bij te houden van wet- en regelgevers en heeft men ook vaak de meeste moeite om zelf hoogstaand technisch personeel aan te trekken en te behouden, legt Vermeulen uit. 'Tel daarbij op dat het aantal fusies bij deze sectoren groot is en blijft en de budgetten onder druk blijven en het wordt duidelijk dat deze ontwikkeling in de komende jaren zeker doorzet.'

Cloud rukt gestaag op

Alledrie wijzen ze op de groeiende populariteit van clouddiensten. Vermeulen noemt de publieke cloud een reëel en haalbaar alternatief voor veel diensten die in outsourcingcontracten zijn vastgelegd: het biedt bijvoorbeeld de mogelijkheid om infrastructuur als een service naar behoefte af te nemen, complete of gedeeltelijke werkplekken te leveren en applicaties af te nemen.

Ook Schouten merkt dat publieke clouddiensten als Amazon Web Services, Google en Microsoft Azure terrein winnen op ‘klassieke’ datacenterdiensten. 'Ook publieke cloud applicaties als Office 365 worden steeds vaker gecontracteerd. Deze trend zal zich in 2016 naar verwachting doorzetten.'

Boot ziet daarnaast een verdergaande standaardisatie in bedrijfsprocessen, waardoor uitbesteding naar de cloud stevig groeit. 'Dit stimuleert alle vormen van cloud, zoals SaaS, IaaS en PaaS, maar ook publieke, private en hybride cloudvormen. Dit soort nieuwe deals levert een veelheid aan winnaars op, maar ook enkele verliezers. De winnaars zijn de dienstverleners van de cloudoplossingen; let de komende jaren extra op Microsoft. De verliezers zijn de partijen die een hoop legacy hebben opgebouwd.'

Vermeulen maakt nog wel de kanttekening dat in Nederland bij grote organisaties voorzichtigheid troef is. Die geven er de voorkeur aan om via de weg van de geleidelijkheid te bouwen aan private cloudoplossingen. Dat is prettig voor de outsourcingleverancier, want zo blijft deze relevant. 'naar verwachting zal dit in 2016 maar beperkt veranderen, waardoor het slagveld in de jaren daarna wel eens zeer groot zou kunnen zijn. Denk aan outsourcers die de slag hebben gemist en aan afnemers die opgezadeld zitten met logge contracten.'

Tegenbeweging

Terugkijkend op 2015 stelt Vermeulen vast dat veel organisaties de regie weer meer in eigen hand proberen te krijgen en veel gerichter diensten inkopen. En hij wijst op de tegenbeweging die in de markt aanwezig is. 'Zeker in de publieke sector zoeken organisaties naar alternatieven voor outsourcing. Vooral in gemeenteland wordt het model van 'shared services', waarbij een centrale gemeente of een samenwerkingsverband it-ontwikkeling en -beheer naar zich toetrekt, steeds meer gemeengoed. En ook het Rijk probeert weer meer zelf te doen, mede door de invloed van de commissie Elias. Ik voorzie dat deze ontwikkeling ook in de zorg zichtbaar wordt. Daar is het leverancierslandschap nogal eenzijdig.'

Volgens Schouten stappen steeds meer overheidsorganisaties over van marktpartijen naar shared services centers binnen de (rijks)overheid. Hij wijst als voorbeeld op het aflopen van het beheercontract van P-Direkt met Match (een consortium van CGI, BT en HP) en de overstap van deze gemeenschappelijke dienst bij het Rijk voor de personeel- en salarisadministratie naar de dienstverlening van SSC-ICT. Ook delen van de ict-dienstverlening van bijvoorbeeld onderdelen van het Rijksvastgoedbedrijf, waaronder de voormalige Rijksgebouwendienst, worden overgenomen door SSC-ICT.

Rol India niet groter

De rol van de Indiase offshore-partijen lijkt niet veel groter te worden op de Nederlandse markt. Ze zijn vooral actief bij grote bedrijven, waar ze vaak betrokken zijn bij moderniseringsprogramma's. Volgens Vermeulen neemt hun invloed op de markt eigenlijk niet heel veel meer toe. 'Ze blijven druk zetten op tarieven aan de bovenkant van de markt, spelen goed in op de transformatieve behoeften van zeer grote organisaties, zoals banken en verzekeraars, maar slagen er niet in om een bedrijfsmodel te ontwikkelen waarmee ze de markt verder effectief kunnen penetreren.'

Volgens KPMG-partner Boot komt er ook meer druk op de offshore-praktijk te liggen. Bij opdrachtgevers die zaken doen met Indiase it-spelers groeit het besef dat de integrale kosten uiteindelijk hoger zijn dan verwacht. Ook de opkomst van de cloud en de verdergaande automatisering binnen organisaties zorgen er voor dat het uitbesteden naar offshorelanden minder aantrekkelijk wordt, aldus Boot.

Gestoei met Agile-sourcing

VKA-consultant Schouten maakt tot slot nog een punt over het sourcen van Agile-ontwikkeling. Deze massaal omarmde ontwikkelmethodiek is een andere manier van werken dan de klassieke methodieken. 'Als Agile-ontwikkeling wordt uitbesteed, leidt dit tot nieuwe vraagstukken op het gebied van de aansturing van de leverancier. Bijvoorbeeld de vraag wat je als klant nu precies hebt gecontracteerd: er is geen overeengekomen eindresultaat waar de leverancier op kan worden afgerekend. Wij zien organisaties stoeien met de vraag hoe zij Agile-ontwikkeling kunnen sourcen op een wijze waarbij er voldoende zekerheden zijn ingebouwd. Dit zal in 2016 steeds meer op de agenda komen.'