Veel Amerikanen hebben dit jaar via de post gestemd. Stemmen via de post klinkt alsof ze nog op George Washington konden stemmen. In Nederland doen we het ook nog altijd op de ouderwetse manier via een stembiljet en een potlood. Behalve bij het CDA, daar konden de CDA-leden afgelopen zomer online hun lijsttrekker kiezen met als gevolg dat mevrouw Omzigt spontaan op Hugo de Jonge ging stemmen. Dat is geheel volgens de CDA-traditie waar je als je voor bent tegen moet stemmen (of andersom).
De grote vraag is: waarom stemmen we nog steeds niet digitaal? Onze bankrekening is digitaal, onze belastingaangifte doen we via internet en zelfs gevangenisbewakers werken tegenwoordig vanuit huis. Maar stemmen doen we nog altijd met een potlood. Dit komt omdat digitaal stemmen niet veilig zou zijn.
Crème de la crème
Maar heb je ooit gezien wie er achter de tafels van een stembureau zitten? Daar zit ook niet de crème de la crème van de samenleving. Er zitten daar verdacht veel mensen met een gehoorapparaat en met glazen van minimaal min zes op de neus. Als je aan het einde van het jaar je jaarrekening wilt laten controleren, dan huur je deze mensen niet in.
En toch trekt niemand het telvermogen van deze mensen in twijfel. Blijkbaar vertrouwen we deze mensen. Nog meer zelfs dan een computer. En de grote vraag is dan of we zo weinig vertrouwen in computers hebben of zo veel in mensen? Ik hoop het laatste.
Reacties
Ik heb wel eens gehoord van stembureaus waar wel opvallend veel stembiljetten met een keuze voor een bepaalde partij als 'ongeldig' terzijde werden geschoven. Net even buiten het hokje kleuren was al voldoende voor veto...
Er moet toch een min of meer waterdicht systeem te bedenken zijn? DigID stemmen?
Lezen van (oude) onderzoeksrapporten is saai maar ik vrees dat de conclusies over ouderwets stemmen nog altijd een hoge mate van vertrouwen in het proces geven:
https://kennisopenbaarbestuur.nl/rapporten-publicaties/stemmen-met-vertrouwen/
Digitaal stemmen zou heel goed veilig kunnen. Inderdaad zijn bankrekeningen en belastingaangiftes ook al jaren digitaal.
Het probleem met digitaal stemmen is dat we in Nederland het recht hebben om onze stem anoniem uit te brengen. Bij digitaal stemmen moet je onder andere bijhouden wie er gestemd heeft, en natuurlijk ook wat er gestemd is, en middels deze registratie zou het mogelijk zijn om een link te leggen tussen de stemmer en zijn/haar stem.
Moet toch mogelijk zijn de stemmen te anonimiseren? Random codes generen en random laten uitdelen aan beschikbare stembiljetten. Dan de codes afvinken die ingediend worden en de stemmen tellen. Niemand weet wie welke code er aan wie via DIGID is uitgereikt, want die pakken gewoon een random stembiljet van de stapel.
Overigens staat er achterop de papieren stembiljetten ook een code en wordt je naar angstvallig aangevinkt als je komt stemmen.Dus hoe anoniem dat nou daadwerkelijk is waag ik toch wel wat te betwijfelen...
@rjtuijnman Stembiljetten van een bepaalde partij apart leggen vanwege niet goed gekleurd vakje lijkt me heel erg stug. Kan me er niets bij voorstellen. Lijkt me dat je dat alleen georganiseerd kan doen. Heb zelf op een stemkantoor geholpen en daar zijn veel mensen aan het werk, van alle gezindten, dat ik me er amper iets bij voor kan stellen. Dat er wel eens iets fout kan gaan, dat geloof ik. Geef de voorkeur aan potlood en papier. Computers? Niets dan ellende en niet transparant.
@Louis Kossen: uiteraard zijn dit incidenten. Ik neem onmiddellijk van je aan dat het op het gros van de stembureaus gewoon helemaal goed gaat....
Qua transparantie vraag ik me af wat er transparanter is: de papieren biljetten of een digitaal stembiljet.
@Tuijnman "net buiten het hokje", inderdaad die zijn ongeldig. Men wordt op diverse manieren gewezen op de juiste manier van invullen van het vakje. Met rode potlood (die wordt verstrekt), slechts 1 hokje aanvinken of inkleuren en IN het hokje.
Dan is de stem geldig. Naast het hokje is niet geldig, net zo min als een biljet met meerdere hokjes aangekleurd.
Dat is simpel en een geldige handeling: naast het hokje is niet geldig. Als mensen het stemmen niet serieus nemen is dat het begin van het einde van de democratie.
Ik vind het verbijsterend dat in het land van: Google, Apple, Amazon, Oracle, Facebook, Microsoft, Salesforce (en dan vergeet ik vast nog een paar), nog steeds niet via internet wordt gestemd. En als het daar al niet lukt...
Zoals CPT al aangeeft, inderdaad moet je IN het hokje kleuren. ELKE punt, komma, streepje etc. die buiten het hokje staat maakt het stembiljet per definitie ongeldig. Juist om discussie over een bepaald stembiljet te voorkomen. Alles buiten het hokje is ongeldig. Dat is niet flauw doen, mieren n**ken, of zelfs geen fraude, het is simpelweg de wet.
We hebben in het verleden de stemcomputer gehad. Dat was op zich een goed idee, zeker vanwege de snelheid maar ook om telfouten te vermijden. Echter, na het stemmen was het niet meer mogelijk de daadwerkelijke stemmen te controleren. Een uitslag moet, per stem, onvoorwaardelijk reproduceerbaar zijn. Bijvoorbeeld bij hertellingen. (stembiljetten, stempassen etc worden drie maanden bewaard, wettelijk geregeld.) In dit geval was dat niet mogelijk omdat er, behalve het indrukken van een knopje, geen bewijs is van de stem. Je moet er dan maar op vertrouwen dat de uitslag correct is.
Een volgende eis is dat stemmen volledig anoniem MOET zijn. Met het inkleuren van een hokje in het stembureau is dat te waarborgen. Met de stemcomputer werd bewezen dat het, in elk geval in theorie, te achterhalen is wie waarop heeft gestemd. Of het scenario realistisch is is niet eens de vraag, het moet gewoon NIET mogelijk zijn om een stem aan een persoon te kunnen linken.
Ook met digitaal stemmen is de vraag of je dat volledig kunt anonimiseren. Op een manier zul je moeten garanderen dat iemand gerechtigd is om te stemmen, en ook dat er maar 1 keer wordt gestemd. Dat betekent dat er een record moet zijn die dat bijhoudt. En dus ook of iemand wel heeft ingelogd maar (nog) niet heeft gestemd. Dan is er dus altijd een zekere link tussen de persoon en het daadwerkelijke stemmen. Oplosbaar? Vast wel. Bewezen veilig? Dat valt nog te bezien. Je moet zowel stemfraude bewezen onmogelijk maken, maar ook moet het anoniem zijn. Bijvoorbeeld een tijdcode bij de stem kan al een indicatie zijn wie dan heeft gestemd. Leg de uitslag en de logfiles naast elkaar en voila.
Met poststemmen is het de vraag hoe dat geregeld wordt. Aan de ene kant moet bij ontvangst van het stembiljet worden bewezen dat deze stemmer bevoegd was om te stemmen. Maar tegelijkertijd moet dan ook de anonimiteit van de stemmer/stem worden gewaarborgd. Ik ben geen poststemmer dus ik weet niet precies hoe het biljet eruit ziet. Als ik goed heb zijn de biljetnummers bekend, maar die zijn niet op naam. Dus dan moet een bepaald nummer geldig zijn om het stembiljet geldig te verklaren.
@RJ Tuijnman, wat precies heb je van horen zeggen? Ik heb daar nog nooit van gehoord. Maar wel het volgende: een waarnemer, die niet snapt hoe stemmen tellen werkt, ziet dat stembiljetten van een bepaalde partij op een stapel worden gelegd. En trekt daar zijn eigen conclusies. Deze werkwijze heeft alles te maken met het telproces. Het is normaal dat eerst alle biljetten van een partij op 1 stapel komen te liggen, gewoon om snel het aantal stemmen per partij te bepalen. En ja, er is ook een stapel ongeldig en een stapel blanco. Vervolgens wordt per persoon geteld. En bij alle resultaten worden telkens de totalen vergeleken met de opkomst en/of partijresultaten. Zo wordt meerdere malen vastgesteld of de telresultaten correct zijn. Zo niet, pech, dan ben je zo een uurtje langer bezig met (her)tellen.
@Berry van Sleeuwen: Het was een bericht dat ik las van ik meen een jaar of twee,drie geleden. Was omgeving Rotterdam/Dordrecht etc. Was commentaar van een andere 'waarnemer' in het stemlokaal die opmerkte dat er door sommige medewerkers wel érg veel biljetten op de stapel ongeldig werden gemikt als ze voor een bepaalde partij uitgebracht werden...
Ik leg hier uiteraard geen archieven van aan, dus ik heb geen 'bewijsmateriaal' meer. De strekking is me echter wel; bijgebleven...
Het probleem van anoniem en niet meerdere keren enz. kunnen stemmen wordt wel opgelost.
Volgens mij is het probleem fundamenteler. De belangen zijn dermate groot dat we iedere organisatie die de software maakt en runt niet per definitie kunnen vertrouwen.
Ik weet van zeer veilige stemsystemen (bijv. Helios Voting, dat gebruik ik zelf ook). Maar die veiligheid staat of valt met de organisatie. De software vertrouw ik wel, bugs e.d. daargelaten.
@RJ, bedankt voor de extra informatie. Ik had ook niet gedacht dat je er een archief van zou hebben. Ik had naar een dergelijk bericht gezocht, maar ook met deze extra informatie kan ik het niet terug vinden. Ik ben wel wat vergelijkbaars tegengekomen, maar dan hebben we het over verkiezingen van 80 of 100 jaar geleden. Recente discussies hierover zie ik alleen op 'minder betrouwbare' media.