Het Jeroen Bosch Ziekenhuis (JBZ) in Den Bosch had de samenwerking met het softwarebedrijf Alert niet eenzijdig mogen beëindigen. Daarom is een schadevergoeding vanwege het stranden van het gezamenlijk te ontwikkelen elektronisch patiëntendossier (epd) voor het JBZ niet aan de orde. Dat heeft de civiele rechter van de rechtbank Oost-Brabant op woensdag 21 augustus 2013 bepaald.
Het Jeroen Bosch Ziekenhuis en het Portugese softwarebedrijf Alert sloten in 2008 een overeenkomst voor de invoering van een elektronisch patiëntendossier en een ict-systeem voor alle zorgprocessen in het ziekenhuis. Bij het sluiten van de overeenkomst in 2008 maakten JBZ en Alert een planning voor de aanpassing van het systeem aan de Nederlandse zorgmarkt en de specifieke eisen en wensen van JBZ. De intentie van beide partijen was dat het epd en het systeem zouden zijn afgerond bij de verhuizing van JBZ in het voorjaar van 2011 naar de nieuwbouw. In 2010 volgde in verband met vertraging van het project een gezamenlijke nieuwe planning. In januari 2011 wilde JBZ de opleverdatum uitstellen tot begin 2012, Alert maakte daartegen bezwaar.
Het geschil
JBZ gaf in de loop van 2011 aan van de overeenkomst af te willen en heeft de samenwerking met Alert in oktober 2011 opgezegd. Het ziekenhuis stapte vervolgens naar de civiele rechter. JBZ heeft de rechtbank gevraagd te oordelen dat het Bossche ziekenhuis de overeenkomst terecht heeft ontbonden of de overeenkomst alsnog te ontbinden. Volgens JBZ voldeed de software niet aan wat het ziekenhuis wilde, heeft Alert deadlines niet gehaald en is het softwarebedrijf ernstig tekortgeschoten in de gemaakte afspraken.
Het ziekenhuis vraagt daarom terugbetaling van de gemaakte investeringskosten van ruim 1,1 miljoen euro en daarnaast een schadevergoeding van acht miljoen euro. Volgens Alert heeft het bedrijf zich wel degelijk aan de afspraken gehouden en was JBZ niet bevoegd de samenwerking stop te zetten en de overeenkomst te ontbinden. Daarom vindt Alert dat de vergoedingen moeten worden afgewezen.
Beslissing rechtbank
Bij de beoordeling stelt de rechtbank voorop dat JBZ en Alert gezamenlijk begonnen aan een complex software-ontwikkelproject. Om het epd en het zorgsysteem te realiseren moest de van oorsprong Portugese software worden aangepast aan de Nederlandse situatie. Bij de start waren beide partijen bekend met de risico’s van het ambitieuze project en de financiële en personele investeringen. Het welslagen ervan was afhankelijk van een voortdurende onderlinge afstemming.
Zoals JBZ terecht heeft gesteld is het uitgangspunt van de wet dat contractueel afgesproken data in principe harde termijnen zijn. Uit de gezamenlijk opgestelde documenten blijkt volgens de rechtbank echter dat de daarin opgenomen termijnen een andere strekking hadden. Niets wijst erop dat JBZ juridische of financiële consequenties heeft verbonden aan gewijzigde planningen. Ook bij de ontbindingsverklaring van eind 2011 heeft JBZ nagelaten Alert formeel aan te spreken op het niet halen van de termijnen. De rechtbank concludeert dat de opleverdata in zoverre flexibel waren dat ze steeds vatbaar waren voor, of zelfs het uitgangspunt waren, van nadere onderhandeling. Verder heeft JBZ onvoldoende aangegeven waarin Alert is tekortgeschoten.
Alert kan uit de documenten van JBZ niet opmaken hoe het alsnog aan zijn contractuele verplichtingen kon voldoen en JBZ gaf niet aan welke concrete prestaties Alert daarvoor moest leveren. Daar komt bij dat tussen de partijen vaststaat dat zij elkaar tijdens de onderhandelingen in de maanden voor oktober 2011 over een doorstart zeer dicht waren genaderd. JBZ verkeerde naar eigen zeggen zelfs in de veronderstelling dat overeenstemming was bereikt.
Kwaliteit software en schadevergoeding
Dit alles leidt ertoe dat JBZ niet bevoegd was de overeenkomst eenzijdig te ontbinden. De stelling van JBZ dat zij het vertrouwen in Alert hadden verloren, maakt dat juridisch gezien niet anders. Omdat JBZ de overeenkomst eind 2011 had opgezegd en de contractuele opzegtermijn van een jaar inmiddels is verstreken, is de ontbinding door de rechtbank niet meer aan de orde.
De conclusie is dan dat de rechtbank niet toekomt aan een beoordeling van de vraag of sprake was van tekortkomingen van Alert. Dit betekent ook dat de rechtbank niet oordeelt over de gevorderde kosten en schadevergoeding. Omdat JBZ in het ongelijk is gesteld, moet het ziekenhuis de proceskosten van Alert betalen van ruim tienduizend euro.
Reactie Alert
‘Alert ziet deze uitspraak als een eerste stap in de goede richting om weer samen te kunnen werken met Nederlandse ziekenhuizen’, zegt Alert-directeur Jorge Guimarães. ‘In het kader van de alsmaar toenemende zorgkosten kunnen producten van Alert uitkomst bieden, vooral in Nederland waar medische innovatie en onderzoek zo ver gevorderd zijn. Alert blijft zeer gemotiveerd om een bijdrage te leveren aan de kwaliteit van de zorg in Nederland. Daarom willen wij graag samenwerking hervatten, mits onze financiële positie naar behoren wordt afgehandeld. Als Europeanen kunnen we door opnieuw goed samen te werken, de huidige financiële crisis overwinnen.’
Twee Steden Ziekenhuis
Naast het Jeroen Bosch Ziekenhuis is Alert ook in een juridisch conflict verwikkeld met het Twee Steden Ziekenhuis uit Tilburg en Waalwijk. Beide ziekenhuizen trokken gezamenlijk ten strijde tegen Alert en voerden vergelijkbare argumenten aan. Uitspraak in deze zaak komt binnen nu en enkele weken. Naar verwachting zal deze uitspraak niet veel verschillen met de uitspraak in de zaak van het Jeroen Bosch Ziekenhuis. Ook het Atrium MC uit Heerlen en Bernhoven uit Oss en Veghel hebben nog schadeclaims liggen bij Alert.
Tragisch om weer eens te lezen hoe verschrikkelijk het mis kan gaan op hoog niveau. De schade is al toegedaan doordat de hele berichtgeving met naam en toenaam uitgebreid in de publiciteit is verschenen.
Klassiek drama
Zonder inhoudelijk van het traject op de hoogte te zijn, is het al duidelijk dat er zich hier een klassiek drama aan het ontvouwen is.
Niet op tijd, niet conform….
JBZ stelt dat alert niet tijdig,niet conform … etc opleverde. Dan zou JBZ eens goed in de spiegel moeten kijken. Je zult er als opdrachtgever toch wel verdomd duidelijk moeten zijn naar een leverancier toe, juist in dit soort zware trajecten, op welke wijze iets door de leverancier op dient te worden geleverd. En dat…… dat is in dit geval een onmogelijke opgaaf. Waarom? Omdat je dan als afnemer volledig op de hoogte moet zijn van de bouw van de software, de architectuur en sturend moet zijn. Ook hier is duidelijk dat juist dit niet zo is en zelfs niet kan. En dus is dit een volkomen voorspelbare situatie.
Veronachtzamen van wetmatigheden van IT
Een zeer eenvoudige wetmatigheid is,’U zult niets wijzigen gedurende een lopend proces!’ Doet u dit wel? Dan is de kans meer dan 95% op een scenario uit te komen zoals men hier kan vernemen. De kans dat je tegen fouten aan loopt is bijna 100%, dus de kans op discussies en vertragingen ook. Zo eenvoudig is dat.
Dit pleit de leverncier geenszins vrij. Ook van de leverancier moet kunnen worden verwacht dat deze op de hoogte is van de wetmatigheden die IT als materie met zich mee brengt en de klant managen en sturen. Dat heet gewoon communicatie. Dat met name dit in complexe software trajecten klaarblijkelijk een ondergeschoven kind blijkt, is weer eens niet vreemd.
Immers, hoe gespecialiseerder de professional in diens IT discipline, des te non-communicatiever wordt die. Dat is een garantie voor miscommunicatie en dat op zich weer de bodem voor allerlei andere problemen in het traject.
Dat er exact hetzelfde speelt bij andere ziekenhuizen vs Alert zou bij Alert al lang een belletje moeten hebben rinkelen. Namelijk dat Alert eerst heel kritisch naar de eigen processen moet kijken, deze simpelweg aanpassen aan hoe IT werkt en moet zijn ingericht, en vervolgens weer met de klant(en) aan tafel. Het is namelijk altijd mogelijk weer aan de slag te gaan mits men zich houd aan de wetmatigheden van IT.
Badinerend, ik weet het, maar daarmee niet minder waar.
Ik denk dat het Portugese ziekenhuissysteem teveel verbouwd moet worden om te voldoen aan de Nederlandse eisen en gebruiken. Toen ik de optimistische planning las van het JBZ in 2008 wist ik al meteen dat dit niet ging lukken. Goed kans dat in het artikel van toen daar al een reactie van mij in staat.
Je moet je ook afvragen waarom je de enige Nederlandse Alert-klant zou willen zijn.
Elke wijziging in de Nederlandse wetgeving (misschien verdwijnt DBC om maar wat te noemen) zal dan terugverdiend moeten worden bij dat ene ziekenhuis en dat kan nooit winstgevend zijn voor Alert. Of het moet voor het ziekenhuis een hoge kostenpost worden.
Om een of andere vreemde reden willen ziekenhuisbesturen altijd iets vernieuwends of onderscheidend doen waarvan je op langere termijn al zeker weet dat het zakelijk nooit succesvol kan worden.
Kan met goed indenken dat ze zich verkeken hebben op het verschil tussen de Nederlandse poldercultuur en de wat meer trotse Iberische cultuur. Want wat dat betreft is het behoorlijk irritant als een klant wél wilt dat aanpassingen doet maar niet accepteert dat het consequenties heeft qua levertijd.