De investeringen in ict-apparatuur hebben een vlucht genomen tijdens de coronacrisis. Terwijl het totaal aan investeringen in Nederland daalde, namen de bestedingen aan computers en telecomapparatuur juist toe met 7 procent.
Dit blijkt uit een onderzoek van het ING Economisch Bureau. Ook bij consumenten is sprake van een digitaliseringslag: het aandeel van elektronica in de consumptie steeg fors.
Thuiswerken
In de eerste drie kwartalen van 2020 werden er meer telecomapparatuur en vooral meer computers en randapparatuur verkocht aan bedrijven en overheden dan voor de coronacrisis. De investeringen in pc’s en aanverwante apparatuur kwamen gemiddeld in de eerste drie kwartalen van dit jaar zelfs 8 procent boven het pre-crisisniveau van het vierde kwartaal van 2019 uit. In telecomapparatuur werd gemiddeld 2,5 procent meer geïnvesteerd dan eind 2019. Marcel Klok, macro-econoom van ING Nederland verklaart deze toename in investeringen door de noodzaak om thuiswerken beter mogelijk te maken tijdens de coronacrisis, zoals met de aanschaf van extra servers.
De investeringen in software en databanken, de grootste categorie ict-investeringen, daalden wel licht sinds de coronacrisis: zij lagen ten opzichte van het vierde kwartaal van 2019 0,7 procent lager in de eerste derde kwartalen van 2020. Volgens de bank betreft het een (geringe) afname, zeker in vergelijking met de overige investeringen van bedrijven en overheden. In transportmiddelen werd bijvoorbeeld maar liefst 39,9 procent minder geïnvesteerd.
Corona leidt tot opleving digitaliseringstrend
In 2020 is er volgens de rapporteurs wat betreft de ict-investeringen een hervatting van een eerdere trend. De onderzoekers verwijzen hierbij naar de periode 1996-2016 toen er volop werd geïnvesteerd in digitale middelen. In deze periode steeg het aandeel van ict (computers en randapparatuur, telecomapparatuur, software en databanken) in de totale binnenlandse investeringen van 5 procent geleidelijk naar 20 procent. ‘Die trend van een stijging van het aandeel ict was in recente jaren gestopt. Vanaf 2017 daalde dit aandeel zelfs naar ruim 18 procent: de ict-investeringen stegen nog wel, maar andere investeringen (vooral nieuwbouw en uitbreidingen van woningen) namen sterker toe.
Corona zorgt voor wederom een stijgende lijn. In de eerste drie kwartalen van 2020 lag het totaal aan ict-investeringen weer 0,9 procent hoger dan in het vierde kwartaal van 2019, waardoor het aandeel in de totale investeringen weer de 19 procent aantikte in 2020. Vooral het aandeel van software en databases steeg, van 14,1 naar gemiddeld 14,8 procent, terwijl het aandeel pc’s en randapparatuur toenam naar 3,4 procent en dat van telecommunicatieapparatuur naar 0,8 procent.
Consumenten kopen ook meer elektronica
Niet alleen investeren bedrijven en overheden meer in ict, ook Nederlandse consumenten lijken in reactie op de coronacrisis meer computerapparatuur te hebben aangeschaft. De flinke stijging in de consumptie van elektrische apparaten door huishoudens wijst daarop. De consumptie van elektronica lag in het eerste en tweede kwartaal van 2020 gemiddeld 7 procent hoger dan in het vierde kwartaal van 2019. Het aandeel elektrische apparaten in de totale consumptie van huishoudens steeg hierdoor van 3,2 procent in het laatste kwartaal van 2019 naar 3,7 in het eerste half jaar van 2020.
Verkopen van elektronicawinkels en pinuitgaven bij dergelijke winkels suggereren dat de digitaliseringstrend in de consumptie in Nederland ook heeft doorgezet in de tweede helft van 2020. De verkopen lagen weliswaar minder hoog dan in maart-juni, maar ook in juli-oktober vielen ze hoger (2,6 procent) uit dan voor het niveau van voor de crisis (in februari). Daarnaast wijzen pindata van ING erop dat de uitgaven in elektronicawinkels in november weer flink toenamen en zo’n 9 procent hoger uitkwamen dan normaal.
Meer ict-middelen, maar ook productiever?
Normaal gesproken leveren ict-investeringen volgens ING-econoom Klok een substantiële positieve bijdrage aan de structurele productiviteitsontwikkeling van de Nederlandse economie. Toch hoeft dat nu niet zo te zijn. ‘Normaliter is bij ict-investeringen vaak sprake van een uitbreiding of kwaliteitstoename, waarbij de productiecapaciteit toeneemt. In de coronacrisis is ook veel sprake van duplicatie. Denk aan de aanschaf van een laptop die simpelweg het werken thuis mogelijk maakt en soms slechts tijdelijk de desktopcomputer op kantoor vervangt.’
