Het kabinet investeert komend jaar vijf miljard euro extra in Defensie. It-projecten kunnen daarvan profiteren. De krijgsmacht wordt in hoge mate informatiegestuurd. Het slagveld digitaliseert. De militaire it ontwikkelt zich razendsnel. De hoeveelheid data neemt enorm toe. De defensieorganisatie moet informatie sneller en slimmer verkrijgen, verwerken en verspreiden om succesvol te kunnen zijn in moderne conflicten en crises.
Minister Kajsa Ollongren (Defensie) kondigt dit aan in haar nieuwe begroting. Ze gaat vanaf 2023 fors meer geld steken in onderzoek en technologie. De innovatiecentra van legeronderdelen krijgen meer middelen. Het Defensie Operatiecentrum wordt versterkt. Gemoderniseerd worden de it-infrastructuur en communicatiesystemen die commandanten ondersteunen bij operaties. De analysecapaciteit wordt vergroot. Daarbij komen ook data-science en artificiële intelligentie (ai) bij kijken.
Volgens Ollongren kunnen inlichtingen voor militairen in het veld het verschil maken tussen leven en dood. Beschikbare data moeten realtime kunnen leiden tot betrouwbare inlichtingen.
Daarom investeert Defensie ook in sensoren en communicatiemiddelen die de operationele besluitvormingsprocessen ondersteunen. Zo worden de mogelijkheden van het onbemande verkenningsvliegtuig MQ-9 uitgebreid met een sensor die maritieme beeldopbouw ondersteunt en een sensor die communicatie- en verbinding-signalen kan opvangen. Ook worden onbemande vaar- en vliegtuigen ontwikkeld die informatie verzamelen ten behoeve van een vlootverband. De omgang met groeiende hoeveelheden informatie vereist speciale aandacht voor de informatiehuishouding. Defensie investeert de komende jaren in het verbeteren van de systemen, de personele capaciteit en methodes voor de opslag.
Desinformatie
Defensie moet ook weerbaar zijn tegen desinformatie. Ze moet haar eigen systemen kunnen beschermen tegen cyberaanvallen en zelf offensieve cyberoperaties kunnen uitvoeren. Hiertoe is een cyberplan opgesteld om defensiebreed de digitale capaciteiten te versterken. Dit omvat het aantrekken van meer dan vierhonderd (fulltime-)cyberspecialisten over een periode van vier jaar. 75 specialisten worden toegevoegd aan het Defensie Cyber Commando. Het leger krijgt ook mogelijkheden om te trainen op eigen, van het internet afgesloten, netwerken.
Het dreigingsbeeld laat zien dat conflicten zich gelijktijdig in verschillende domeinen kunnen afspelen: niet alleen op het land, in de lucht en op zee, tegenwoordig ook in de ruimte en in het cyberdomein. Daarom is het nodig om gelijktijdig in de vijf verschillende domeinen gesynchroniseerd op te treden. Defensie investeert de komende jaren dan ook veel in interoperabiliteit: systemen en eenheden moeten met elkaar kunnen communiceren en samenwerken, zowel binnen Defensie als met partners.
Wat betreft Grensverleggende IT (GrIT) moet ik denken aan Sun Tzu, niet in de laatste plaats door een grote afhankelijkheid van bondgenoten omdat we zelf weinig satellieten hebben. Die onbemande verkenningsvliegtuigen werken tenslotte vaak op basis van een plaatsbepaling want de strijd in de ruimte gaat om een ‘eye in the sky’ welke niet als big brother is als we in een asymmetrische oorlogsvoering kijken naar de desinformatie van marketing.
Oja, het is al tweeduizend jaar bekend dat inlichtingen het verschil maken tussen leven en dood en we hebben daarom zoiets als spionnen. Maar wat betreft het fenomeen van een vijfde colonne, een begrip uit de Spaanse burgeroorlog, ging Defensie al een paar keer buiten haar grondwettelijke boekje waardoor Kasja misschien beter eerst wat controles moet organiseren voordat ze als een kip zonder kop achter de adviezen aanwaggelt.
Bij een krijgsmacht met te weinig wapensystemen, te weinig munitie, te weinig (geoefende) mensen, te weinig logistieke middelen, te weinig oefenmogelijkheden, slechte huisvesting, enz., is GrIT slechts één van de uitdagingen. Van meer dan duizend Leopardtanks naar 0 eigen tanks gaan, was een beetje te veel detente om tijdelijk aan goedkoop aardgas te komen. Actuele inzet bij bondgenoten aan de Russische grens is amper mogelijk en dan willen we ook nog eens Oekraïne gaan helpen.
Overigens door de aanschaf van bijvoorbeeld F-35 jachtvliegtuigen haal je ook GrIT binnen. Helaas voor defensie, is het prijsniveau erg omhoog gegaan door de “speciale militaire operatie” in Oekraïne.
Sun Tzu had het ooit eens over het gebruik van de wegen van de vijand, de toegang tot een digitale infrastructuur schijnt vooral om de satellieten voor de communicatie te gaan. En coördinatie op het slagveld gaat uiteindelijk om de communicatie, duizend tanks en één bevel zullen we maar zeggen.
Of een Adviescollege ICT-toetsing het juiste advies geeft door te kiezen voor een versplintering in de coördinatie is gezien de tegenstellingen tussen de burgerlijke IT en de militaire IT voor mij nogal twijfelachtig. Ik wees op de slechte raadgevers want interoperabiliteit betekent vooral dat eenheden moeten kunnen communiceren met elkaar, zowel binnen Defensie als met partners.
Prachtig zo’n F-35 maar voor de effectieve luchtsteun moet je zoiets hebben als coördinatie, net als met andere vuurbasis zoals artillerie. Want van Sun Tzu naar von Clausewitz gaat kunst van oorlog voeren niet om de middelen maar om een effectieve inzet ervan. Schijnt dat dezelfde functionaliteit van F-35 ook goedkoper aangeschaft kan worden, de Lockheed-affaire liet zien dat je kritisch op de adviseurs moet zijn.
Ewout, lees de specificaties van de F-35 (voor zover ze openbaar zijn) en dan zie je dat de F-35 veel meer is dan een“stealth” jachtbommenwerper. De vijfde generatie F-35 is een integraal onderdeel van een electronic warfare systeem middels de avionica, met vele sensoren en communicatiemogelijkheden. De F-35 heeft circa 25 antennes voor de verschillende vormen van communicatie. Informatie van een F-35 kan gebruikt worden door andere wapensystemen op de grond, op zee en in de lucht. Een F-35 kan een moderne artillerie vuurbasis van informatie voorzien voor doelen waar de piloot zelf niet mee bezig is, als een Fire Support Information System van het leger, mits de koppelingen gerealiseerd zijn.
Vanwege de 6-7 hoofdtaken van de F-35, de vele interne en externe sensoren en antennes, zit er heel veel software in de F-35. Daardoor is de doorlooptijd van de ontwikkeling zo lang. Voor defensie geldt dat elke nieuwe generatie van een systeem een langere periode van kinderziektes kent, maar dat systemen meestal ook langer meegaan. Het toestel wordt wel minder stealthy door betere grote radarinstallaties met snellere processors. In het kat en muisspel worden daardoor hypersone raketten steeds belangrijker. Had dezelfde functionaliteit en capaciteit goedkoper aangeschaft kunnen worden?