Oud-bestuurders en oud-commissarissen van Landis, het ict-concern dat in 2002 failliet ging, hebben hun bestuurs- en toezichttaken onbehoorlijk uitgevoerd en zijn aansprakelijk voor de schade die daardoor is ontstaan. Ze moeten gezamenlijk vijfentwintig miljoen euro betalen als voorschot op de totale schade. Dat heeft de rechtbank Midden-Nederland geoordeeld in een civiele bodemprocedure die was aangespannen door de curatoren van de failliete onderneming.
Het Landis-concern is rond de eeuwwisseling zeer in omvang toegenomen door een aanzienlijk aantal overnames van veelal Europese bedrijven. Begin 2002 is het concern failliet verklaard. De curatoren in het faillissement hebben de bestuurders en commissarissen aansprakelijk gesteld voor de schade die is veroorzaakt door hun onbehoorlijke taakuitoefening. Daarbij gaat het onder meer om het boedeltekort, ontstaan door het faillissement. Dit is het bedrag van de schulden voor zover deze niet kunnen worden voldaan met de opbrengst van de activa van Landis.
De rechtbank oordeelt dat de bestuurders en commissarissen hun bestuurs- en toezichtstaken onbehoorlijk hebben vervuld ten aanzien van de boekhouding, het financiële beleid en het acquisitiebeleid, de jaarrekeningen over 1999 en 2000, de overige publiekelijk en aan zakenpartners gepresenteerde cijfers en informatie over die jaren en over 2001, de samenstelling van de raad van bestuur en de raad van commissarissen en de naleving door deze raden van de voor hen geldende voorschriften.
Schadevergoeding
De rechtbank heeft de bestuurders en toezichthouders veroordeeld tot het vergoeden van de schade tot – in elk geval – het bedrag van het faillissementstekort, verminderd met een bedrag van drie miljoen. Dat bedrag wordt voor twee van de bestuurders met 20 procent gematigd, omdat zij niet de gehele periode van onbehoorlijk bestuur in functie waren. De curatoren schatten het tekort op circa 45 miljoen euro, maar de exacte hoogte van dat tekort en van het door de bestuurders en commissarissen te betalen bedrag moet in een vervolgprocedure, de zogenaamde schadestaatprocedure, worden vastgesteld.
Ook zal in die vervolgprocedure moeten worden uitgemaakt of de schade die uit de afzonderlijke deelverwijten voortvloeit, in totaal meer kan bedragen dan het bedrag van het faillissementstekort.
Vooruitlopend op de uitkomst van die schadestaatprocedure veroordeelt de rechtbank de bestuurders en commissarissen om samen als schadevoorschot vijfentwintig miljoen aan de curatoren te betalen. Dat bedrag hoeft pas betaald te worden als het oordeel over de schadeplicht onherroepelijk is. Bestuurders en commissarrissen kunnen namelijk nog binnen drie maanden in hoger beroep. Gebeurt dit dan zal betaling worden opgeschort totdat het hof met een onherroepelijke uitspraak komt.
VEB
Naast de schadevergoeding die de rechtbank heeft toegekend om het boedeltekort aan te vullen, hangt de bestuurders van de Landis nog een andere schadeloosstelling boven het hoofd. De Vereniging van Effectenbezitters (VEB) verzocht de Ondernemingskamer eerder ook al tot een onderzoek naar mogelijk wanbeleid. Na een procedure van ruim acht jaar bepaalde de Ondernemingskamer eind 2011 dat het ict-bedrijf Landis ten onder is gegaan aan wanbeleid door bestuur en commissarissen. Deze uitspraak maakte de weg vrij voor een aansprakelijkheidprocedure van de VEB tegen de betrokken bestuurders en commissarissen en moet leiden tot compensatie van de gedupeerde beleggers in Landis.
In weer een andere rechtszaak sprak de Hoge Raad in augustus 2010 dat Paul Kuiken, oprichter en algemeen directeur van Landis, vrij van het plegen van valsheid in geschrifte bij het toekennen van opties. Ook de medebestuurders werden toen vrijgesproken.
Bizar dat zo’n proces tien jaar plus moet duren. Niets negatiefs over de rechtsgang, echter tien jaar is wel een lange tijd voor een aantal gedupeerde.
Deze mogen nu naar de rechter om civielrechtelijk hun geld terug te halen.
Helemaal mee eens ik zit zelf ook al meer dan tien jaar verwikkeld in een procedure met een bank die zijn zorgplicht niet is na gekomen. Nu dit zover is begint de volgende tien jaar om iets terug te claimen met als nadeel dat aangeklaagde partij ruim de tijd heeft om de kip al kaal te plukken.
Juiste beloning voor een stelletje cowboys die snel rijk wilden worden en daarvoor risico’s namen die anderen moesten dragen als het fout gaat. Een voorbeeld van privatiseren van winsten en collectieveren van verlies waar bankiers ook zo goed in waren. Het mag dan lang geduurd hebben, maar toch blijkt zo langzamerhand dat dit gedrag niet ongestraft blijft.
Vanuit mijn kennis en ervaringen met Landis, destijds, met verschillende trajecten en projecten, zag je ook daar de klassieke problemen opgeld maken.
Kennis van zaken
Alle IT professionals hadden het qua kennis en ervaring en als professional redelijk goed voor elkaar en op orde. Alles wat vanaf management naar boven ging, daar schortte het destijds aan aan kennis, vakinhoudelijk en commercieel. Op de golven van de hoogtij was elke IT-er bijzonder hard nodig maar daarna, toen het aan kwam op kennis, ervaring, inhoudelijk vakmanschap, zag je plots dat een zeer kleine groep het beleid ging bepalen voor de rest van de onderneming.
Verbazing
Het was verbazingwekkend te noemen dat een goede gezonde en succesvolle onderneming, verder in geen enkele richting ontwikkelingen ontplooide maar sterker nog, dat het veel mensen toch wel verbaasde dat Landis zo snel en makkelijk failliet kon gaan. Velen hebben elkaar aangekeken destijds met de vraag hoe het mogelijk kon zijn dat vele miljoenen in zeer korte tijd bleken te kunnen zijn verdampt.
Voorlopige uitkomst
Dat dit de voorlopige uitkomst is, is een signaal naar andere ondernemingen waarbij curatoren zich eens wat vaker achter de oren moeten krabben bij failissementen. Wanneer er aantoonbaar en aanwijsbaar sprake is geweest van mismanagement, onbehoorlijk bestuur en erger, dan dient een curator op te treden zoals deze curator heeft gedaan.
Lange adem
Toegegeven, bodem en civiele procedures hebben nu eenmaal een langere weg maar wanneer het gaat om dit soort bedragen, dan loont dat zeker de moeiten. Overigens niet alleen voor de eisende partijen maar ook omdat er nogal wat mensen zijn geweest die persoonlijk de dupe zijn geworden en geraakt door dit faillissement. Hopelijk dat zij dan ook ietwat worden gecompenseerd.