Het scenario om Het Waterschapshuis in uitgeklede vorm door te laten gaan, loopt in de miljoenen. Niet alleen kost de afvloeiing van het personeel naar schatting maximaal 3,4 miljoen euro, ook krijgen de waterschappen een structurele kostentoename voor ict van 10 tot 15 procent voor hun kiezen. Bovendien dreigt er specifieke kennis verloren te gaan en bestaat het gevaar dat de waterschappen het ict-wiel opnieuw uit moeten vinden omdat het overkoepelend inzicht wegvalt. Dit blijkt uit een strategisch adviesrapport van Gartner dat in opdracht van de stuurgroep is opgesteld.
Voor Het Waterschapshuis (HWH), dat sinds eind 2005 de collectieve ict-organisatie voor de waterschappen is, ligt een andere rol in het verschiet. Onder de noemer HWH 2.0 zijn diverse toekomstscenario’s uitgewerkt, maar het scenario dat de stuurgroep voor ogen staat is dat van een facilitair ict-bureau met een regierol voor de ondersteuning van een aantal collectieve zaken, zoals standaarden en de inkoop van ict-licenties, en advisering. Op een bestuursvergadering van 11 november 2013 zal een besluit worden genomen over de toekomstige invulling van het Waterschapshuis, waarbij het Gartner-rapport een belangrijke leidraad vormt.
Risicoverlaging
Adviesbureau Gartner stelde op verzoek van Het Waterschapshuis een strategisch advies op. In dit rapport, dat in handen is van Computable, stelt Gartner dat het ombouwen van Het Waterschapshuis tot alleen een regie-organisatie mogelijk is, mits adequaat uitgevoerd. Zo’n geprofessionaliseerde organisatie kan de waterschappen helpen bij het ontzorgen van collectieve programmataken en specifieke adviesverlening.
Belangrijker nog is dat met de inrichting van zo’n afgeslankt Waterschapshuis het collectieve financiële risico voor de waterschappen wordt verlaagd. Een aantal waterschappen vindt, na het fiasco van gemeenschappelijke belastingsysteem Tax-i (een strop van 17,2 miljoen euro), het collectieve risico te groot geworden. Verder wijst Gartner er op dat een kleiner Waterschapshuis ook minder kosten met zich meebrengt: het budget vermindert van bijna twintig miljoen naar zeven miljoen euro.
Ongewenste effecten
Uit het rapport blijkt echter dat aan de nieuwe opzet ook nog al wat haken en ogen zitten. Zo ontstaat er een reorganisatielast door de inkrimping van de personeelsformatie van 41 naar 24 voltijdsarbeidsplaatsen (het afbouwen van Iris is hierbij niet meegerekend). Gartner verwacht dat deze reorganisatie maximaal 3,4 miljoen euro kan kosten, afhankelijk van de snelheid waarmee ontslagen medewerkers via het sociaal plan aan ander werk zijn te helpen.
Daarnaast wijst Gartner op een aantal mogelijk ongewenste effecten die voortvloeien uit de transitie. Zo verwacht het adviesbureau dat de ict-kosten voor de waterschappen structureel zullen toenemen met minimaal 10 tot 15 procent. Ook noemt het rapport het verlies aan portfoliosamenhang door het niet meer voeren van een centrale regie over het ict-portfolio als geheel, verlies van overkoepelend inzicht in product- en marktontwikkeling in de watersector en het herhaaldelijk opnieuw moeten ‘uitvinden van het wiel.’
Kennislek
Verder bestaat het risico dat de kwaliteit van de dienstverlening van HWH 2.0 wordt aangetast door onvoorziene en niet gewenste uitstroom van medewerkers met specifieke kennis of competenties. Het adviesbureau zegt het niet met zoveel woorden, maar de huidige sfeer onder het personeel van Het Waterschapshuis heeft natuurlijk te lijden onder de op handen zijnde ‘verbouwing’.
Gartner meldt ook nog dat tijdens het transitiepad, waarin allerlei taken worden afgestoten of overgedragen naar de waterschappen en instellingen als Rijkswaterstaat, de kans groot is dat er externe inhuur nodig is. De interne beschikbare capaciteit van Het Waterschapshuis schiet hiervoor waarschijnlijk tekort.
Vertrouwen weg
Het Waterschapshuis werd eind 2005 opgericht als regie-, beheer- en uitvoeringsorganisatie op het gebied van de digitale informatievoorziening van de waterschappen. De organisatie is sinds 1 januari 2013 geen stichting meer, maar een gemeenschappelijke regeling. Dat moet er voor zorgen dat de betrokkenheid van de waterschappen bij de gemeenschappelijke ict-organisatie wordt vergroot. Ook moest het Waterschapshuis een duidelijker rol en taakafbakening krijgen.
Uit het eerder dit jaar opgestelde plan ‘Het Waterschapshuis 2.0. Een nieuwe koers’ van de stuurgroep blijkt dat bij een aantal waterschappen het vertrouwen in de huidige opzet is verdwenen. De kosten en de risico’s worden als te hoog ervaren en er is na het floppen van de bouw van het gezamenlijke belastingsysteem Tax-i weinig geloof meer dat opdrachten tot een goed einde worden gebracht. Enkele waterschappen willen zelfs uit de gemeenschappelijke regeling stappen. Bovendien willen veel waterschappen weer zelf hun ict-beleid kunnen uitvoeren. Het ontwikkelen van ict-systemen vinden zij geen kerncompetentie van de waterschappen of Het Waterschapshuis.
