De overheid heeft de neiging ict-projecten complexer te maken dan noodzakelijk. Een hoge ambitie of aanvullende wensen van een minister of de Tweede Kamer zorgen voor een verhoogd risico van het mislukken van een ict-project.
De besluitvorming bij ict-projecten van de overheid zorgt voor een verhoogd risico op falen van het project. Dat stelt de Algemene Rekenkamer in het onderzoek ‘Lessen uit ict-projecten bij de overheid’ dat vandaag is gepubliceerd. Ict-projecten bij de overheid worden vaak te ambitieus en te complex door de combinatie van politieke, organisatorische en technische factoren.
De overheid realiseert zich niet genoeg dat ict geen quick fix is voor een probleem. Politieke deadlines komen niet altijd overeen met de tijd die nodig is voor organisatorische en technische veranderen. Een voorbeeld dat de Rekenkamer aanhaalt is het nieuwe ict-systeem voor de immigratie- en naturalisatiedienst dat niet op tijd klaar was om de taken van de Vreemdelingendienst over te nemen.
Randvoorwaarden
Ook organisatorisch zijn ict-projecten bij de overheid complex, omdat autonome organisaties moeten samenwerken. Als de doelen van deze organisaties uiteen lopen, raakt een ict-project in de problemen. Verder gebeurt het dat de politiek tussentijds extra randvoorwaarden inbouwt of het project uitbreidt. Dan blijft herbezinning van de uitgangspunten van het project vaak achterwege. De politiek heeft dan te weinig oog voor de gevolgen voor de bedrijfsprocessen van de betrokken organisaties.
Verder stelt de Rekenkamer dat de informatie die de minister verstrekt aan de Tweede Kamer nogal eens tekortschiet. Een voorbeeld hiervan is c2000, het communicatiesysteem voor de hulpdiensten. De overheid heeft moeite om falende ict-projecten te staken. Soms wordt er, volgens de Rekenkamer, te lang doorgemodderd om gezichtsverlies te vermijden.
Exit-strategie
De Rekenkamer adviseert de overheid de besluitvorming in fases te laten plaatsvinden. Ook moet er een exit-strategie zijn. De Rekenkamer stelt dat de minister eindverantwoordelijke is voor het project.
De Tweede Kamer vroeg de Rekenkamer om het onderzoek na uitlatingen van ict-deskundigen in NRC Handelsblad dat de overheid jaarlijks vier tot vijf miljard euro verspilt aan projecten. De Rekenkamer vindt dit getal niet kloppen. Volgens het CBS geeft de overheid jaarlijks 2,1 miljard uit aan ict, waarvan de rijksoverheid 0,5 miljard euro. De kosten van de (deels) mislukte projecten moeten dus lager liggen, aldus de Rekenkamer.
De uitgaven aan ICT-projecten zijn veel groter dan men nu via de politiek en Rekenkamer doet voorkomen. Men moet ook in rekening brengen dat de bedrijfseconomie en bedrijfsorganisaties op het verkeerde been worden gezet. De Vereninging van Nederlandse Gemeenten is alleen al verantwoordelijk voor 5 miljard euro verlies aan verkeerde en niet uniforme programmabegrotingen van 200 pagina’s, waardoor in het duale stelsel er geen controle meer is op de uitgaven, gaat men verder evalueren dan zal het bedrag voor de samenleving tot meer dan 10 miljard euro per jaar oplopen.
Elke Gemeente (433) heeft zijn eigen ICT-project en iedere gemeente fractie zijn eigen website. Uniformiteit en overbodigheid is het toverwoord.
Daar kan je Amsterdam en Groningen mee verbinden (bij wijze van spreken), of het openbaar vervoer gratis aanbieden)