Minister voor Rechtsbescherming, Sander Dekker, is flink geschrokken van de status van digitaliseringsprojecten binnen de rechtspraak. Hij vindt het onverantwoord om door te gaan op de huidige ingeslagen weg. De minister roept de Raad voor de Rechtspraak op het matje om te praten over verbeteringen van de ontstane situatie. Eerst moeten de randvoorwaarden verbeteren. Pas daarna kunnen de problemen aangepakt worden, stelt hij.
Dat staat in een kamerbrief die Dekker vrijdag 13 april 2018 verstuurde. Daarin reageert de minister op uitkomsten van een evaluatie van experts en een reactie van de Raad van de Rechtspraak op die review.
Over de review en de brief aan de raad schrijft Dekker: ‘Van de inhoud ben ik, zo kan ik u verzekeren, zeer geschrokken.’ Hij vervolgt: ‘De review maakt duidelijk dat de problematiek zeer ernstig is. Al vanaf de start van het programma blijkt een aantal basiscondities onvoldoende te zijn ingevuld. De schaal en complexiteit van het programma zijn onderschat. Risico’s waren in beeld, maar werden niet afgedekt met afdoende maatregelen.’
Dekker gaat ook in op de ruim tien onderzoeken van verschillende partijen die de afgelopen jaren zijn uitgevoerd. ‘Er zijn veel onderzoeken geweest, maar daarop is onvoldoende gereageerd. De Raad heeft een business case laten opstellen en herijken als stuurinstrument, maar de reviewboard heeft niet kunnen vaststellen dat dit adequaat en integraal is toegepast.’
‘Reset’ en lager ambitieniveau
Dekker is ook niet overtuigd van een reactie van de Raad voor de Rechtspraak van 10 april 2018. Dat orgaan bracht als deel van de oplossing van de problemen in om de focus te verleggen. Volgens een aangekondigde ‘reset’ zou het ambitieniveau flink omlaag gaan. In plaats van het automatiseren van juridische procedures komt de nadruk te liggen op het verbeteren van digitale toegankelijkheid waarbij stukken voor rechters, advocaten en burgers digitaal beschikbaar zijn. Volgens Dekker moeten eerst de randvoorwaarden verbeteren (zie onderstaand kader).
Waarborgen Dekker
Dekker: ‘Om te kunnen doorgaan met KEI (Kwaliteit en Innovatie, de naam voor programma voor automatisering van de rechtspraak - red.) moeten er voldoende waarborgen zorgen dat het vanaf nu anders gaat. Daarbij zijn in ieder geval drie zaken van wezenlijk belang:
- Neuzen dezelfde kant op.
Grote digitaliseringsprojecten kunnen alleen slagen als er in voldoende mate sprake is van overeenstemming over de doelen van de operatie en de manier waarop die moeten worden bereikt. De Raad, gerechtsbesturen en it-organisatie moeten daarvoor meer op één lijn komen. Uit de brief van de Raad blijkt dat er op verschillende terreinen - zowel op het vlak van de probleemanalyse als de benodigde maatregelen - verschil van opvatting bestaat tussen de Raad en gerechtsbesturen. Het rapport van de reviewboard benadrukt dat om te komen tot meer committent voor een nieuwe aanpak er ook een andere cultuur van samenwerken in de rechtspraak nodig is - een cultuur van vertrouwen en samenwerking gericht op een gemeenschappelijk doel.
- Juiste mensen op de juiste plek.
Voor een traject dat zo ingrijpt in de rechterlijke organisatie als KEI is het essentieel dat bekwame bestuurders, managers en it-specialisten de juiste posities bezetten. De reviewboard heeft vastgesteld dat het hier in het verleden aan heeft geschort. Het onderzoek heeft echter geen betrekking op de huidige situatie. Het is mij daarom onvoldoende duidelijk of de rechtspraak de juiste mensen inzet om dit digitaliseringsproces stevig en succesvol uit te voeren. Ik wil meer zekerheid verkrijgen dat de organisatie ook op dit punt stevig staat.
- Heldere besturing en governance.
Het is evident dat een digitaliseringsproces alleen tot een succesvol einde kan worden gebracht als ook de verantwoordelijkheden en bevoegdheden duidelijk zijn belegd. Iedereen moet weten wie waarover gaat en rolvast zijn. De reviewboard heeft vastgesteld dat de governance in het KEI-programma op complexe wijze was vormgegeven, waarbij de verschillende rollen en bevoegdheden niet duidelijk waren vastgelegd. Er is een governance structuur ontstaan met tenminste vier managementlagen zonder duidelijke mandaten. De Raad heeft de besturing reeds vereenvoudigd door de programmastructuur stop te zetten en de it verder te gaan bouwen in kleine, meer realiseerbare stappen. Ik wil mij ervan vergewissen dat getroffen en voorgenomen maatregelen afdoende zijn om op deze wijze een succesvolle digitalisering te realiseren.
‘Onverantwoord’
Volgens Dekker is het nu nog onvoldoende duidelijk dat aan deze voorwaarden is voldaan. ‘Daarom vind ik het vooralsnog onverantwoord om op de nu voorgestane wijze door te gaan met het proces van digitalisering bij de rechtspraak. Ik kan er niet mee instemmen dat middelen worden besteed aan een digitaliseringsproces dat in de basis nog zoveel onzekerheden kent.’
Dekker gaat in gesprek met de Raad voor de Rechtspraak. Hij belooft de scheiding van politieke en rechtelijke macht, die altijd gevoelig ligt, te handhaven. Dekker: ‘Ik maak een onderscheid tussen de bedrijfsvoering van de rechterlijke macht en de onafhankelijkheid van de rechtspraak. Grotere bemoeienis van mijn ministerie zal zich richten op het proces van digitalisering, dat onderdeel van de bedrijfsvoering van de rechterlijke macht is. Die bemoeienis raakt op geen enkele manier aan de onafhankelijkheid van de rechtspraak.‘
De minister belooft de kamer voor 1 juli 2018 nader te informeren over de uitkomsten van die gesprekken.
Reacties
Hierover stond een interessant artikel in het Financieele Dagblad. In het kort kwam het er op neer dat er veel aandacht was voor de technische kant van de zaak, maar dat de organisatie veranderingen die nodig waren een stuk minder soepel liepen en dat tevens de noodzakelijke wetswijzigingen op zich lieten wachten. Op die manier is zo ongeveer ieder ict-project kansloos - en dat blijkt maar weer.
Een uitermate vaag en zorgwekkend artikel.
Ik vraag mij af wat precies de invloed is geweest van automatiseringsprojecten op de de kwaliteit van de rechtspraak.
Geweldig, ‘Reset’ en lager ambitieniveau.
Hoor ik hier het nieuwe Agile manifesto ?
- Neuzen dezelfde kant op.
- Juiste mensen op de juiste plek.
- Heldere besturing en governance.
Waarom kunnen cloud-bedrijven zoals Facebook, Nedap, of Bol.com het wel? Waarom staan mijn smartphone en laptop vol met goed werkende diensten van grote bedrijven, kleine bedrijven, internationale bedrijven, nationale bedrijven? Zou het wellicht helpen om bij hen de kunst af te kijken?
Jouw reactie
LET OP: U bent niet ingelogd. U kunt als gast reageren maar dan wordt uw reactie pas zichtbaar na goedkeuring door de redactie. Om uw reactie direct geplaatst te krijgen moet u eerst rechtsboven inloggen of u registreren