Overheidsorganisaties passen de nieuwe Wet open overheid (Woo) vaak nog niet effectief toe, voornamelijk door beperkte capaciteit en een gebrek aan prioriteit. Ambtenaren voelen zich bovendien beperkt in hun vrijheid om advies te geven. Dit blijkt uit de zogenaamde Woo-invoeringstoets, uitgevoerd door SEO Economische Onderzoek, waarvan de resultaten naar de Tweede Kamer zijn gestuurd.
Op 1 mei 2022 trad de Woo in werking, waarbij het recht op informatie over overheidsactiviteiten werd vastgelegd. De wet, die kortgeleden werd onderworpen aan een toets onder gebruikers en uitvoerders, brengt diverse knelpunten aan het licht. Zo voeren overheden de wet nog niet goed uit en ontbreekt het aan prioriteit bij de uitvoering.
Er is volgens de onderzoekers ook sprake van een grote uitvoeringslast. Overheden ontvangen omvangrijke Woo-verzoeken door de relatief ruime openbaarheidswetgeving. Deze wetgeving zou in Nederland ruimer zijn dan in andere landen. Het rapport suggereert dat best practices als voorbeeld kunnen dienen voor een doeltreffende Woo-uitvoering.
Pittige conclusies
Verantwoordelijk demissionair staatssecretaris Van Huffelen (BZK) spreekt van pittige conclusies. ‘Onder ogen komen wat er knelt in zowel de wetgeving als de uitvoering, is essentieel. Uiteindelijk willen we een transparante overheid, die proactief aan iedereen openheid van zaken geeft.’
De bewindsvrouw vraagt het Adviescollege Openbaarheid en Informatiehuishouding (ACOI) en de Regeringscommissaris Informatiehuishouding (Arre Zuurmond) elk om een advies over de uitkomsten en aanbeveling uit het onderzoek. Deze worden verwacht in het eerste kwartaal van 2024. Een kabinetsreactie met aangekondigde maatregelen ter verbetering van de Woo-uitvoering verschijnt waarschijnlijk eind mei 2024, hoewel dit mede afhankelijk van de voortgang in de kabinetsformatie.
Wet open overheid (Woo)
De Woo is bedoeld om overheden en semi-overheden transparanter te maken. Overheidsinformatie moet beter vindbaar, uitwisselbaar, ontsluitbaar en archiveerbaar zijn, is het idee. Het belangrijkste verschil met de Wob is dat de Woo uitgaat van actieve openbaarmaking.
De wet betreft elf informatiecategorieën die overheden actief moeten publiceren: wet- en regelgeving, organisatiegegevens, raadsstukken, bestuursstukken, stukken van adviescolleges, convenanten, jaarplannen en -verslagen, wob/woo-verzoeken, onderzoeken, beschikkingen en klachten.
De voorbereidingen voor de implementatie Woo begonnen al in 2012. De wet trad op 1 mei 2022 in werking. In aanloop naar deze datum uitten veel overheden hun twijfels, met name over de planning van het achterliggende ict-platform Plooi en de aansluiting daarvan op hun eigen informatiehuishouding.
