Stap vooruit op basis van relationeel

Het einde van relationeel? Zelden heeft een verhaal zoveel discussie opgeroepen als de bijdrage over relationele databases van Peter Teeuwen. De auteur ventileert daarin zijn ernstige twijfel of dergelijke databases nog wel een plaats verdienen in deze veranderde tijden. De lezers lopen hiertegen te hoop. Relationele databases: het einde van een tijdperk? Relationele databases: ook in 2003 Zoveelste einde van een tijdperk Begin met Logisch database ontwerp De voordelen van elementaire database management systemen Ongestructureerd opslaan Spelregels voor metadata moeten vastliggen Gebruik vooral relationele databases Stap vooruit op basis van relationeel Koester transacties Relationeel, maar zonder samenhang Spijtig voor Teeuwen Zie ook: http://www.computable.nl/relationeel

Peter Teeuwen komt in zijn discussiebijdrage over relationele databases iets te snel met de conclusie dat het einde van een tijdperk in zicht komt. Hij constateert dat relationele databases geen redundantie toestaan en dat door normalisatie de zoektijden erg lang worden. Het zou tijd zijn voor andere systemen die beter kunnen omgaan met data die minder structuur bevatten.
Ik denk dat Peter Teeuwen een verkeerd begrip heeft van het relationele model en daardoor teruggrijpt op oplossingen van voor het relationele tijdperk. Het relationele model maakt onderscheid tussen de wijze waarop data zich presenteren aan de gebruiker en de wijze waarop ze fysiek zijn opgeslagen. In een relationeel systeem zijn data uitsluitend georganiseerd in de vorm van tabellen, bestaande uit kolommen met kolomnamen (attributen). Beperkingen (constraints), zoals 'foreign keys', bewaken de integriteit van de database. Elke rij uit een tabel kun je dan zien als een zin waarmee een uitspraak wordt gedaan. Het relationele model laat zich niet uit over de manier waarop deze tabellen worden opgeslagen, behalve dat het transparant moet blijven voor de gebruiker.
In moderne relationele databasesystemen wordt dan ook lustig gebruik gemaakt van redundante opslag in de vorm van 'snapshot'-technologie of 'materialized views'.
Het relationele model betekende een enorme stap vooruit ten opzichte van de tot dan toe bestaande systemen die de gebruiker naast data ook allerlei technische zaken presenteerden, zoals 'pointers' en voorloop-records. Deze onderdelen moest de gebruiker kunnen interpreteren om de gewenste 'queries' te kunnen bouwen. In het voorbeeld dat Peter geeft, komen juist deze elementen weer terug en daarom is zijn voorstel een stap terug in de tijd. Het lijkt mij belangrijk om op basis van de verworvenheden van het relationele model stappen vooruit te zetten, en die liggen mijns inziens op het gebied van de uitbreiding van het domeinbegrip naar complexe datastructuren, uitbouw van constraints, overerving, oplossen van het eeuwigdurende probleem van de 'nulls', 'outerjoins'. Daarmee kunnen de huidige beperkingen van relationele databases bestreden worden en zullen deze een veiligere opslag bieden voor data van welke soort dan ook.

 
Han Zijlstra, Utrecht