Onlangs is een interessante uitspraak van de ombudsman van de Europese Unie gepubliceerd. Voorzover bekend is dit de eerste keer dat, anders dan de polemieken in de vakbladen, een uitspraak is gedaan over de vraag of de verwerving van software waarbij geen gebruiksvergoeding wordt gevraagd aan de aanbestedingsregels onderworpen is.
Voor wie het zich niet kan herinneren, ICT~Office had ernstige twijfels of de keuze van het ministerie van Algemene Zaken voor het open source CMS Hippo wel verenigbaar was met de Europese aanbestedingsregels.
Sommige critici schuwden hysterische kwalificaties als ‘open source mafia' niet. Anderen, waaronder ikzelf, verbaasden zich er over dat ICT~Office na decennia van onjuiste aanbestedingspraktijken waarin rechtstreeks merknamen van gesloten leveranciers werden genoemd, zich hierover zo opwond. De publieke discussie eindigde daarmee, ook omdat men weer op klassieke wijze in gesprek raakte in plaats van via de media te communiceren. Minder zichtbaar, mogelijk wel constructiever.
Hoe dan ook, deze discussie van een jaar geleden heeft tot op heden niet tot rechtszaken geleid, wat voor juristen altijd jammer is. De rechter heeft nu eenmaal vaak het laatste woord bij dit soort discussies.
EU-ombudsman
Daar is nu verandering in gekomen nu in ieder geval de ombudsman van de Europese Unie een uitspraak heeft gedaan. Het geval was namelijk dat de Europese Commissie een samenwerkingsplatform invoerde zonder hiervoor een Europese aanbestedingsprocedure te doorlopen. Op klachten hierover van een leverancier van soortgelijke software, nam de Commissie het standpunt in dat de aanbestedingsregels niet van toepassing waren, want het betrof ‘open source software'. De leverancier heeft het hier niet bij gelaten en een klachtprocedure bij de ombudsman van de Europese Unie opgestart.
De ombudsman oordeelde dat in dit specifieke geval er eigenlijk helemaal geen sprake was van open source software, het betrof namelijk de gesloten variant van een zogenaamde dual licensed softwarepakket (dus zowel een traditionele als een open source licentie waren mogelijk). Waarbij de (volgens de Europese Commissie) enige leverancier van ondersteuningsdiensten die alleen leverde aan gebruikers van de traditioneel gelicenseerde versie.
Bevoordeling
De ombudsman oordeelde dan ook (terecht) dat hier de Europese aanbestedingsregels toegepast hadden moeten zijn en dat er sprake was van bevoordeling.
Interessant is ook dat de ombudsman ook bevestigde dat de verwerving van de gebruiksrechten inderdaad buiten de Europese aanbestedingsregels valt, als er werkelijk sprake was geweest van open source software en er op zijn minst een mogelijkheid was geweest dat derden ondersteuningsdiensten zouden leveren of dat de gebruiksrechten kosteloos verworven konden worden zonder verplicht te zijn een onderhoudscontract te sluiten.
Bij grotere trajecten is het vanwege de complexiteit overigens hoe dan ook aanbevelenswaardig om technische oplossing en dienstverlening niet gescheiden te verwerven en zijn de Europese aanbestedingsregels dan ook onontkoombaar. Dit vraagstuk is vooral interessant als de overheidsinstelling in kwestie veel technische kennis in huis heeft en het om een betrekkelijk klein project gaat.
Het doet goed duidelijke taal te lezen: “ICT~Office na decennia van onjuiste aanbestedingspraktijken”.
Aangezien de overheden de komende jaren flink moeten bezuinigen en OSS nu buiten de aanbestedingen vallen, is dit een opsteker voor OSS.
Ongetwijfeld zal de fossiele ICT~Office, met hun closedsource achterban, hierop commentaar gaan geven.
Dit artikel klingt mij als muziek in de oren. Het biedt zeker mogelijkheden voor aanbestedingplichtige partijen. Het doorlopen van een europese aanbesteding kost vaak al vele duizenden zo niet tienduizenden euro’s. Dat belastinggeld kan naar mijn mening beter gestoken worden in de implementatie van de oplossing.
Of ik mij echter helemaal in de laatste alinea kan vinden weet ik nog zo net niet. Volgens mij kun je ook heel goed zaken doen met locale bedrijven die je helpen bij de implementatie en in beheer nemen van de oplossing.