Hoewel de techniek veelal wel de mogelijkheden biedt, zijn de voorbeelden waarbij ict als ‘enabler’ wordt ingezet om ontkokering c.q. ontschotting te bewerkstellingen nog dun gezaaid. Echter, er zijn in mijn ogen twee actuele voorbeelden die zich in deze positief onderscheiden. Te weten: de Digitale Werkomgeving Rijksdienst (DWR), met als basis het Rijksportaal (voormalige Rijksweb), als toegangspoort voor informatie- en samenwerkingsdiensten voor 120.000 rijksmedewerkers en het signaleringsysteem Zorg voor Jeugd dat haar bijdrage levert aan de ontschotting van de jeugdzorg bij inmiddels meer dan honderd gemeenten.
Eén van de afgeleide doelstellingen van de Nota Vernieuwing Rijksdienst is het stimuleren van horizontale samenwerking tussen de verschillende departementen.Trefwoorden in deze zijn standaardisatie, transparantie en integratie, ofwel van ‘diensten naar dienstverlening', van ‘kokers naar ketens', van ‘middelen per dienst naar gemeenschappelijke voorzieningen' en van ‘zelfbeheer naar shared service'.
Binnen de rijksoverheid zal de Digitale Werkomgeving Rijksdienst vanaf een interdepartementale infrastructuur, uiteindelijk, alle werkplekdiensten gaan bieden aan de 120.000 rijksmedewerkers. Het ondersteunt daarmee de rijksmedewerker bij alle departementen en Hoge Colleges van Staat om op een efficiënte en effectieve manier onder het motto ‘samen werkt beter' samen te werken. De DWR geeft online, gepersonaliseerde en geïntegreerde toegang tot informatie, kennis, applicaties en processen. Het biedt mogelijkheden om shared services te ontwikkelen en in te voeren, processen efficiënter en effectiever te maken, self services te realiseren en in te voeren en multidisciplinair problemen op te lossen en last, but not least faciliteert de DWR expliciet de interdepartementale samenwerking.
Met het gebruik van een gemeenschappelijke infrastructuur voor de informatievoorziening en de inrichting van een gemeenschappelijke beheerorganisatie kunnen belangrijke resultaten worden geboekt ten aanzien van de verhoging en vergroting van de effectiviteit en efficiency, verlaging van de kosten, standaardisatie, controle en transparantie en daarmee een goede, doelmatige bedrijfsvoering. Eén van de eerste ‘klanten' die gebruik maakt van het Rijksportaal van de DWR is P-Direkt.
P-Direkt, het shared service center voor personeels- en salarisadministratie, zal, met een participatie van twaalf departementen, de HRM-interactie voor en door medewerkers binnen de rijksoverheid via de DWR beschikbaar gaan stellen. De horizontale diensten (op gelijk niveau door de departementen), worden op termijn gevolgd door diagonale diensten (ketenintegratie en crossdepartementale proces-ondersteuning). De DWR geeft daarmee een belangrijke invulling aan de Vernieuwing van de Rijksdienst door haar bijdrage aan de ontkokering c.q. ontschotting van de rijksoverheid.
Een domein waar ict als ‘enabler' voor ontschotting ook zijn vruchten afwerpt, is het domein van de jeugdzorg. Een zo op het eerste gezicht zelfs complexer domein. Complex omdat de provincies verantwoordelijk zijn voor het aanbod van jeugdzorg, de gemeenten verantwoordelijk zijn voor het jeugdbeleid en voor de uitvoering vele verschillende jeugdhulpverleningsinstellingen, publiek en privaat, actief zijn. Daarboven geeft het programmaministerie Jeugd en Gezin aanwijzigingen aan de provincies over hoe zij een goede werking van het gehele jeugdstelsel moeten bewerkstelligen.
In 2006 is, in het kader van 'operatie Jong' de gemeente Helmond aangewezen als 'trekker' namens de B5 (Breda, Eindhoven, Helmond, 's-Hertogenbosch en Tilburg) om de ontwikkeling van een signaleringssysteem, Zorg voor Jeugd genoemd, te realiseren voor de provincie Noord-Brabant. Het signaleringssysteem Zorg voor Jeugd is bedoeld om problemen bij kinderen en jongeren in de leeftijd van 0 – 23 jaar in een vroegtijdig stadium te signaleren en vervolgens de coördinatie van zorg te organiseren. Op deze manier moeten risico's met kinderen en jongeren worden voorkomen.
Het Zorg voor Jeugd-systeem heeft drie belangrijke functies: ketenregistratie, signalering en zorgcoördinatie. De ketenregistratie zorgt ervoor dat binnen één oogopslag duidelijk is welke organisaties en welke specifieke hulpverleners bij een kind of jongere betrokken zijn. De signaleringsfunctie stelt professionals in staat om voor een jongere een signaal af te geven aan het systeem. Zij kunnen daarbij aangeven of er sprake is van een grote noodzaak om direct in te grijpen of dat er bijvoorbeeld aandacht gevraagd wordt die niet direct tot actie hoeft te leiden. Als meerdere organisaties een signaal afgeven over één jongere, geeft het systeem een signaal af. Dan treedt de zorgcoördinatie in werking. Het systeem bepaalt met behulp van eenvoudige beslisregels welke organisatie de coördinatie krijgt toegewezen. Vervolgens wordt een hulpplan opgesteld en de hulpverlening gestart.
In nog geen twee jaar tijd is het Zorg voor Jeugd-systeem in alle 68 gemeenten in de provincie Noord-Brabant uitgerold en kent het, inmiddels, meer dan vierduizend gebruikers binnen die provincie.
Geheel in lijn met de strategie van de Drechtsteden (gemeentelijke bestuurskracht versterken en de dienstverlening aan de burgers verbeteren), hebben, in navolging van de gemeente Dordrecht, de overige zes Drechtsteden en de regio Alblasserwaard- Vijfherenlanden (de acht A-V gemeenten) eveneens besloten om het Zorg voor Jeugd-systeem, in 2009, in te gaan voeren.
Ook de winnaar van de prijsvraag jeugdhulpverlening van Maatschappelijke Sectoren & ICT (M@ICT), de provincie Groningen, gaat in 2010, met alle 25 gemeenten van start met de invoering van het Zorg voor Jeugd-signaleringssysteem in het kader van het project Kind signaleringssysteem (KiSS). Een terechte winnaar volgens minster Rouvoet omdat zij ‘het systeemfalen in de jeugdzorg doorbreken' doordat ze samenwerking in de hele keten stimuleren.
Last, but not least heeft Amsterdam voor de Stad Regio Amsterdam voor het Zorg voor Jeugd-signaleringssysteem gekozen in het kader van het ketenproject Matchpoint Jeugd en Zorg.
Daarmee draagt ict, ofwel in dit geval een digitaal signaleringssysteem, expliciet bij aan een verdere verbetering van de (keten)samenwerking en daarmee ontschotting tussen de instellingen die op het gebied van jeugd actief zijn. Zie voor meer informatie http://www.zorgvoorjeugd.nu/.
Willem Beelen, directeur publieke sector bij Inter Access
