Grapperhaus draait om verzwakken encryptie heen

Op 11 november roept Thierry Baudet (Forum voor Democratie) via een motie de regering op niet akkoord te gaan met enig voorstel om versleuteling van berichtgeving te verbieden in EU-verband. De Tweede Kamer neemt de motie aan, waarna minister Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) op 14 december aan de Kamer laat weten dat er in het kabinet geen sprake is van een voornemen om versleuteling te verbieden. Echt waar?

Maar deze mededeling namens de regering staat onderaan in een brief met de ‘Raadsconclusies over rechtmatige toegang tot versleuteld bewijs’, projectnaam Encryptie, waarin volop meegedaan wordt aan de nieuwe tactiek van de rechtshandhavers en geheime diensten, die wordt aangeduid als ‘security despite encryption’. Ik berichtte hier op 27 november over in Computable, onder de kop ‘Brengt nieuwe Crypto War de EU aan het wankelen?’. Uit de blog valt op te maken dat het belang van versleuteling van harte wordt onderschreven, maar er desondanks ‘een nieuwe balans’ moet worden gevonden, zodat overheden toch toegang tot versleutelde data kunnen krijgen. Experts zien deze tegenstrijdigheid als een levensgevaarlijke mengeling van technische en non-technische begrippen.

Lopen de EU en NL blind achter de Five Eyes aan?

Precies dezelfde riedel als het Amerikaanse ministerie van Justitie op 11 oktober publiceerde en die we terugzagen in de op 14 december goedgekeurde ‘Council Resolution on Encryption’ van de Europese Commissie, draait ook onze Nederlandse ‘Raad’ nu af in de brief van de minister aan de Kamer. ‘We vinden encryptie heel belangrijk, maar als we het dan niet voor elkaar krijgen om technische achterdeurtjes in de software verplicht te stellen, willen we nu op andere plekken achterdeuren om er toch bij te kunnen.’

De minister steunt het initiatief om in EU-verband gezamenlijk te onderzoeken of technische oplossingen mogelijk zijn en hoopt dat er adequate, evenwichtige en werkbare mogelijkheden gevonden worden die vervolgens zijn ‘af te wegen’. En ook hier weer een prachtige mix van van aan de ene kant nationale veiligheid, terrorisme, cybercrime en kinderporno tegenover fundamentele rechten, zoals het recht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer, het communicatiegeheim en de uitoefening van de vrijheid van meningsuiting. Vervolgens volgt nog een stukje tekst over de speciale positie van journalisten en verdedigers van mensenrechten, om daarna opeens te benadrukken dat het recht op privacy niet absoluut is.

Hardleers

De meeste techneuten die indertijd bij de eerste Crypto War in de VS probeerden de overheid te overtuigen dat je de wereld alleen maar onveiliger maakt door te proberen achterdeurtjes openlijk of stiekem in te bouwen, zuchten weer diep. Ze doen nu ook gewoon niet meer mee en zeggen tegen de overheden en internationale organisaties die ze in allerlei commissies de nieuwe technische mogelijkheden om met instandhouding van sterke encryptie toch toegang te verschaffen opnieuw willen laten onderzoeken, dat ze eerst maar eens met een goed verhaal moeten aankomen waaruit blijkt dat dit ooit mogelijk zou zijn.

Wishful thinking is mooi, zeker tegen de kerstdagen, maar doe dat liever over een meer vreedzame en duurzame wereld, dan met nietszeggende woorden als ‘sinds 2016 heeft de digitale ontwikkeling niet stilgestaan, zowel op het vlak van versleuteling als nieuwe bevoegdheden van de opsporing’ – en vervolgens suggereren dat een geactualiseerd beeld hierover zou kunnen helpen bij de weging van de proportionaliteit van een eventuele oplossing. Snowden heeft de ogen van de wereld geopend over hoe zogenaamd de rechtsorde handhavende overheidsorganisaties omgaan met onze grondrechten – onze eigen ‘Sleepwet’ schiet zelfs volgens de ministers van Binnenlandse Zaken en van Defensie nog steeds hopeloos tekort – maar onze minister van Justitie gaat vrolijk verder met de volgende stap in een nieuwe Crypto War, aan de verkeerde kant van de frontlijn. Wat een onzalig uiteinde van dit toch al voor velen zo lastige jaar.