Als de Westerse maatschappij iets niet kan hebben, is het wel een stroomstoring. Wij lopen op stroom. Inderdaad: de lift en de televisie, de verkeerslichten en de operatiekamer. Maar ook de gaskachel, want om gas naar de consument te krijgen is stroom onontbeerlijk. Zelfs voor de waterleiding, want zonder stroom geen druk op de kraan. Verontreiniging van het oppervlaktewater is niet denkbeeldig, want ook de rioolzuivering kan niet zonder elektriciteit. Leidt dit tot slapeloze nachten bij de nutsbedrijven?
Het is dan ook niet verwonderlijk dat de gezamenlijke stroomleveranciers -distributeurs en -producenten het millenniumprobleem zeer serieus nemen. Wakker liggen ze er echter niet van: zij zijn immers altijd op noodsituaties voorbereid en moeten er altijd al rekening mee houden dat de stroom kan uitvallen.
Al geruime tijd geleden hebben alle betrokken partijen – onder wie de gas- en energiedistributiebedrijven, de elektriciteitsproductiebedrijven en de zelfopwekkers van elektriciteit, de Gasunie, de NAM en de beheerders van het elektriciteitsnet – zich verenigd in het Energie Millennium Platform.
Keten
Deze club heeft het probleem zeer voortvarend aangepakt. Een gemeenschappelijke inspanning als deze is vooral noodzakelijk omdat alle betrokken partijen schakels zijn in dezelfde keten; geen enkele kan zonder de ander: geen gas zonder stroom, geen stroom zonder gas.
Omdat iedereen zich al net zo bewust is van zijn onmisbaarheid voor de andere partijen als van zijn eigen kwetsbaarheid, zijn er sowieso al tal van veiligheidskleppen ingebouwd. Zo kan zowel de NAM als de Gasunie drie dagen lang op eigen kracht doordraaien – ‘eiland werken’ noemen ze dat – en dus de energiecentrales blijven bevoorraden, ook al krijgen ze zelf geen stroom toegeleverd.
Omdat alle elektriciteitscentrales in Nederland (en zelfs in heel Europa) aan elkaar zijn gekoppeld, is het zaak alert te zijn op de uitval van centrales – al is het er zelfs maar één. Valt een centrale uit, dan vangen de overige centrales het extra werk op, met het gevaar dat er één overbelast raakt en ook uitvalt, met een kettingreactie tot gevolg.
Heel donker
Zou dat domino-effect ongestoord kunnen doorzetten, dan is het na enige tijd heel donker in heel Europa. Het is derhalve zaak dat bij uitval van een centrale de andere centrales ogenblikkelijk een aantal gebruikers kunnen afschakelen, om overbelasting te voorkomen. Is het mankement hersteld, dan kunnen vervolgens de gebruikers in volgorde van prioriteit weer worden ingeschakeld. Binnenkort bekijken de organisaties in overleg met het ministerie van Economische de bestaande prioriteitenschema’s op actualiteit.
Millenniumbugs
En zijn er nu veel millenniumbugs gevonden? "Dat valt wel mee," zegt ing. Ernst Meijer, voorzitter van de EMP-werkgroep. En hij zou het moeten weten, want de energiesector heeft er tweehonderd miljoen gulden en vierhonderd manjaren in gestoken om bovenstaande vraag te kunnen beantwoorden: "In de directe procesbesturingssystemen is weinig of niets gevonden. Die systemen werken niet met absolute tijden en datums. Waar je wel bugs tegenkomt, is in de bedrijfsvoeringssystemen, de systemen die voor de representatie van gegevens zorgen, logs bijhouden, foutmeldingen geven. Op zich zijn dat geen kritische systemen – je kunt ze vergelijken met de benzinemeter in je auto, in tegenstelling tot de remmen of het stuur -, maar als zich ergens een probleem voordoet – en dat gebeurt toch jaarlijks ongeveer zesduizend keer – dan valt de communicatie met de operator uit en kan na enige tijd alles stil komen te liggen."
Helemaal aan het eind van de keten, bij de energiedistributiebedrijven, de bedrijven aan wie de consument de rekening betaalt, trof men weinig problemen aan. Meijer: "Die werken nog met relatief oude technologie waar dit soort problemen weinig speelt – veel gewone mechanische schakelaars en zo. Nee, voor wat betreft de stroom zitten de kritische systemen vooral bij de productiebedrijven."
Geen toegang
Zelfs tegen de achtergrond van al dit macro-geweld, worden ook de kleine dingetjes niet vergeten. Zo werken de meeste toegangsbeveiligingssystemen met datums. Ben je vergeten zo’n systeem millenniumbestendig te maken, dan zou het kunnen gebeuren dat niemand in staat is in te grijpen omdat men ineens geen toegang meer heeft tot de betreffende regelkamer. "Zelfs sommige airco’s werken vanwege de onderhoudsplanning met datums," zegt Meijer. "Die airco’s moeten dus ook millennium-proof worden gemaakt. Want het zal maar de airco van de hoofdregelkamer van de Gasunie zijn; dan heb je toch een probleem."
Al met al kleven er aan het millenniumprobleem zelfs zekere voordelen, zegt Meijer: "Dankzij de millennium-exercitie gaat nu iedereen met de stofkam door zijn systemen en procedures heen. En overal komen losse eindjes naar boven. Alom zet men nu ook noodscenario’s op, die men natuurlijk al lang had moeten hebben."
