Ook na vijftig (!) jaar blijft Jim Goodnight als ceo van SAS trouw aan zijn principes: een unieke werkomgeving creëren waar innovatie hand in hand gaat met persoonlijk welzijn. Het heeft hem geen windeieren gelegd, want vandaag de dag staat het bedrijf aan de top met artificiële intelligentie (ai) en analytische software met een omzet van meer dan drie miljard dollar en een personeelsverloop van minder dan 4 procent.
Tekst: Frans Godden Beeld: SAS
SAS is een geval apart, op allerlei vlakken. Statistical Analysis System (SAS) Institute werd in 1976 opgericht door Jim Goodnight en John Sall toen zij vaststelden dat er een grote vraag bestond naar de statistische software voor de landbouwsector die Goodnight als student statistiek aan de North Carolina State University ontwikkeld had. Het was de start van een succesverhaal van ongebreidelde groei en dito winst – SAS heeft sinds 1976 elk jaar zijn omzet zien stijgen en winst gemaakt. Het software-aanbod reikt nu van analytics en statistische analyse over systeembeheer tot een waaier van verticale oplossingen voor bankfraude, gezondheidszorg, verzekeringen enzovoorts. Het bedrijf telt meer dan tachtigduizend klanten en is een van de grootste niet-beursgenoteerde softwarebedrijven ter wereld. ‘En dat betekent dat wij nog altijd een kwart van onze omzet opnieuw in onderzoek en ontwikkeling kunnen investeren zonder verantwoording te moeten afleggen aan aandeelhouders’, zegt Goodnight trots tijdens een gesprek op SAS Innovate 2025 in Las Vegas.
Unieke bedrijfscultuur
Als er één rode lijn door de geschiedenis van SAS loopt, dan is het wel de aandacht die Goodnight aan zijn personeel besteedt. ‘Elke avond verlaat 95 procent van mijn kapitaal het bedrijf en het is mijn taak een werkomgeving te creëren die ervoor zorgt dat die mensen de volgende ochtend terugkomen’, benadrukt de topman. En dat heeft hij met verve gedaan, getuige de diverse onderscheidingen die zijn bedrijf de voorbije decennia heeft gehaald waaronder meermaals ‘The best place to work’. Het resultaat van een volgens hem unieke bedrijfscultuur waarin eindeloos veel voordelen zitten voor de werknemers: van een onbeperkt aantal (betaalde) ziektedagen, een kliniek op de campus die permanent bemand is met geneesheren en verpleegsters, het terugbetalen van 90 procent van de medische kosten, een fitnesscenter (‘want fitte mensen presteren beter’), kinderopvang on-premises, etcetera. Gevolg: een personeelsverloop van nog geen vier procent, dat erg weinig is in een sector waar 20 procent de norm is, én constant honderden sollicitaties van nieuwe kandidaat-werknemers.
Jim Goodnight heeft ook altijd veel aandacht besteed aan opleiding, niet alleen binnen zijn bedrijf maar ook daarbuiten. Vooral voor het lager en middelbaar onderwijs steunt hij veel initiatieven rond ‘STEM’ (science, technology, engineering and mathematics), onder meer via de oprichting van de Cary Academy (samen met John Sall) en de Goodnight Educational Foundation met als doel het creëren van een modelschool voor het integreren van technologie in alle facetten van de opvoeding. SAS is ook altijd een promotor geweest van programma’s in het hoger onderwijs die jonge mensen voorbereiden op een loopbaan in ‘business analytics’ waarbij het studenten – heel slim – gratis toegang geeft tot zijn software.
‘Wie voor een carrière in de it gaat, moet op de eerste plaats wiskunde en statistiek onder de knie hebben. Data leren begrijpen en gebruiken zal altijd een belangrijke troef blijven’
Goodnight heeft een uitgesproken mening over it-opleidingen: ‘Wie voor een carrière in de it gaat, moet op de eerste plaats wiskunde en statistiek onder de knie hebben. Data leren begrijpen en gebruiken zal altijd een belangrijke troef blijven. Let wel: de technologie evolueert snel, maar als je nieuwe tools blijft aanleren, dan zul je altijd relevant zijn. Daarom moet je een levenslange student blijven want zodra je stopt met leren loop je achter. En trap niet in de val die nu met ai op ons afkomt: bouw geen ai omwille van kunstmatige intelligentie maar concentreer je op belangrijke problemen, zoals gezondheidszorg, klimaat, opvoeding, en los die op met behulp van ai.’
Niks nieuws onder de zon
Dat concept zit ook ingebakken in het dna van SAS. Goodnight: ‘Wij hebben onze technologie constant aangepast om de grootste problemen van onze klanten op te lossen door advanced analytics, machine learning en kunstmatige intelligentie in te zetten voor ‘data-driven decision-making’. En vergis je niet: SAS is al jaren bezig met wat de markt nu ai noemt, lang vóór er sprake was van ai. Wij laten al bijna vijftig jaar advanced statistical modelling, machine learning en decision support tools los op data, en ons werk met regressie, decision trees en optimaliseringsalgoritmen vormt in feite de basis voor moderne ai-technieken. Door deep learning, computer vision en natural language processing in ons ai- en analytics-platform SAS Viya te integreren zijn wij perfect mee geëvolueerd. Wij gebruiken kunstmatige intelligentie al meer dan twintig jaar met neurale netwerken en machine learning in onze oplossingen voor fraude met kredietkaarten.’
De ceo beklemtoont dat SAS er altijd voor gezorgd heeft om ai en analytics verantwoord in te zetten. ‘Ik heb wel mijn bedenkingen bij de nieuwe hype rond generative ai want in onze producten wordt dit uiteindelijk ingezet om code te genereren. Zou het niet veel eenvoudiger zijn om een grafische interface te gebruiken en gewoon te klikken op wat je gedaan wil hebben in plaats van veel geld uit te geven aan een oplossing die gewoon taal in code omzet?’
En dan de beurs…
De voorbije jaren doken met de regelmaat van een klok berichten op dat SAS ernstige plannen had om naar de beurs te trekken, maar Goodnight hield de boot altijd af vanuit het idee dat hij het geld niet nodig had en dat hij zijn onafhankelijkheid niet wilde prijsgeven. Er waren ook enkele overnamepogingen maar die liepen snel vast op de overnameprijs. Toch, zo bleek tijdens dit gesprek, krijgt het idee van een beursintroductie nu stilaan vorm. ‘Wij zijn dat nu al een jaar of vijf aan het voorbereiden’, verduidelijkt Goodnight. ‘Intern beginnen we nu al als een beursgenoteerd bedrijf te werken door de procedures en systemen te standaardiseren waaraan zo’n bedrijf moet beantwoorden – en die zijn toch wel wat verschillend van een private onderneming, denk alleen al aan klantencontracten en rapportering. De officiële timing zal afhangen van wanneer we intern klaar zijn en vooral ook van het optimale moment op de markt. We hebben in elk geval een uitstekende uitgangspositie want we hebben geen schulden – en dus kunnen we onze eigen tijdslijn bepalen.’
Gaat dat een effect hebben op de managementstijl? ‘Nee, onze cultuur zal niet veranderen wanneer we naar de beurs gaan, daarvoor zitten onze kernwaarden te sterk en te diep ingebakken. En iedereen van hoog tot laag is daarvan doordrongen’, aldus Goodnight. Geen wonder dat Forbes Magazine hem enkele jaren geleden nog eerde met de titel van ‘The Ultimate Entrepreneur’…
SAS ziet een grote toekomst voor synthetische data
Zoals elke andere grote it-conferentie tegenwoordig was artificiële intelligentie de rode draad doorheen SAS Innovate 2025, de recente jaarlijkse gebruikersconferentie van analyticsreus SAS. Met daarin voor het eerst speciale aandacht voor synthetic data om het probleem met privacy in veel sectoren op te lossen.
Private persoonlijke informatie zoals gezondheidsgegevens wordt doorgaans zorgvuldig afgeschermd. Toch hebben we ze nodig om ai-modellen te kunnen creëren en simulaties op te zetten. Probleem: het gaat hier over gevoelige data die niet zomaar voor iedereen te grabbel kan gegooid worden. Softwareleveranciers hebben daarom systemen uitgewerkt met artificiële data die gegenereerd worden door algoritmen om echte ‘organische’ data na te bootsen. In praktische toepassingen zoals statistische analyses en data analytics moeten ze dan gelijkaardige resultaten opleveren – zonder gevaar voor de privacy.
Van synthetisch naar echt
SAS had vorig jaar al een dergelijke oplossing rond synthetic data in een ‘private preview’ getoond, SAS Data Maker, maar nu komt deze ook echt beschikbaar in het derde kwartaal van dit jaar. ‘Ik heb me wel lang afgevraagd of er echt vraag is naar synthetische data want we investeren er flink wat geld en tijd in’, geeft ceo Jim Goodnight toe. ‘Neem nu financiële fraude, daar kunnen we immers probleemloos echte data gebruiken voor simulaties bijvoorbeeld. Natuurlijk, gezondheidszorg en banking zijn een ander paar mouwen want daar moet klanteninformatie nauwkeurig bewaakt worden. En als je dan een dozijn of wat programmeurs hebt die op dezelfde tabellen werken, dan bestaat de kans dat er wel wat uitlekt. Hier kan het dan ook bijzonder handig zijn om reële data te vervangen door synthetische waar geen echte namen en adressen in voorkomen. En als je dan modellen hebt gebouwd met behulp van synthetische data kan je die modellen loslaten op echte gegevens om te kijken hoe goed ze zijn.’
Voor bedrijven komt het er dus op aan met de juiste algoritmes te werken om kwaliteitsvolle data te genereren, en daar wil SAS met zijn Data Maker op inspelen. De overname van het Britse Hazy eind vorig jaar, een pionier in synthetische-data-technologie, heeft dat initiatief een flinke boost gegeven om meer robuuste en beveiligde ai-toepassingen te ontwikkelen, inclusief integratie in het SAS Via-platform. Volgens Bryan Harris, technologiedirecteur van SAS, zullen bedrijven in staat zijn om met synthetic data diepgaander research te doen door gegevens te gebruiken die voorheen onbereikbaar waren. En een bijkomend voordeel: met synthetic data kunnen ze strenge wetten omzeilen zoals de GDPR (General Data Protection Regulation) in Europa of de HIPAA (Health Insurance Portability and Accountability Act) in de VS die het gebruik van persoonlijke gezondheidsgegevens streng reguleren.
