Een commissie van onafhankelijke economen – grotendeels bestaande uit kroonleden van de Sociaal-Economische Raad – heeft de gevolgen van de opkomst van informatie-technologie (IT) en de toenemende vervlechting daarvan met de wereldeconomie onderzocht.
Effectieve benutting van de mogelijkheden van IT kan enorm bijdragen tot de economische groei. Zij verruimt tevens de mogelijkheden om produktieprocessen te verplaatsen naar andere landen. Geen opzienbarende conclusie; dit verhaal van kansen en bedreigingen is genoegzaam bekend.
Wel zeer prikkelend is de waarschuwing van de SER-economen dat het ‘flexibiliseringsproces’ grote gevaren met zich mee brengt. Van deze conclusie schrokken uitzendorganisaties, detacheerders en adviseurs die tegenwoordig kind aan huis zijn bij veel ondernemingen. Hoewel het goed is dat de SER ook eens de keerzijde van dit ‘flexibel denken’ laat zien.
Ondernemers hebben tegenwoordig aan een ding een enorme hekel: vaste kosten. Liever geven ze een veelvoud uit aan variabele kosten. Als ze bij een kerend tij maar snel het roer kunnen omgooien. In een periode van razendsnelle veranderingen – succesvolle ondernemingen van vandaag kunnen de verliezers van morgen zijn – lijkt dat een verstandig beleid.
De SER-economen zien ook wel in dat ondernemingen heden ten dage uiterst wendbaar moeten zijn. Maar als een bedrijf voor flexibiliteit kiest, kan dat volgens hen het beste met eigen vast personeel gebeuren. Denk bijvoorbeeld aan functie-roulatie en het incidenteel inzetten van personeel op andere taken. Valt daarentegen sterk de nadruk op het inzetten van extern personeel, dan dreigt het probleem van het verschrompelend aanpassingsvermogen te ontstaan. Investeren werkgevers en werknemers minder in de arbeidsrelatie, dan kunnen de bakens moeilijker worden verzet. Het ontbreekt dan immers aan goedgeschoold personeel dat zich laat aanpassen aan nieuwe omstandigheden. Juist wanneer hoge eisen worden gesteld aan het aanpassingsvermogen van ondernemers en werknemers, kan dat funest zijn.
De SER beseft dat flexibiliteit van werknemer en bedrijf van groot belang is. Informatie-technologie en internationalisering maken een flexibeler inzet van personeel noodzakelijk. Maar dan moeten zowel werkgever als werknemer zoeken naar vormen van flexibiliteit, waarbij beiden via training en scholing investeren in ‘hun’ arbeidsrelatie. Belangrijk daarbij is dat beide partijen de zekerheid hebben dat dit allemaal niet voor niets gebeurt. Een zekere mate van stabiliteit is dan vereist. Nieuwe, ‘flexibeler vormen van zekerheid’, daar gaat het om.
