De Amerikaanse onderzoeksjournalist Brian Merchant gaat in het boek 'Het almachtige apparaat. De verborgen geschiedenis van de iPhone' op zoek naar de ongemakkelijke en onbekende feiten achter het meest verkochte apparaat ter wereld.
Ook ik ben gezwicht voor de iPhone. Niet sinds het begin, 2007, maar wel zo lang dat ik de voorganger kon doorgeven aan kindlief. Dit maakt mij in de rijke, Westerse wereld totaal niet uniek. De iPhone is wereldwijd het bestverkochte product ever. Dit lees ik in Brian Merchant’s leuk vertaalde boek ‘Het almachtige apparaat. De verborgen geschiedenis van de iPhone’, verschenen bij uitgeverij Business Contact. Ik voeg eraan toe: waarschijnlijk ook het vaakst doorgegeven aan de volgende in het gezin. Omdat elke puber uiteindelijk zo’n ding wil, en ze nog steeds zo idioot duur zijn.
De prijs en de omloopsnelheid – het lijkt wel of je om de twee jaar een nieuwe iPhone moet aanschaffen – waren voor Brian Merchant aanleiding om op zoek te gaan naar wat je zou kunnen samenvatten als de ‘ongemakkelijke en onbekende feiten achter de iPhone’. Hij vond namelijk dat hij niet meteen een nieuwe iPhone moest aanschaffen toen zijn scherm onheilspellende barsten ging vertonen. In een winkel met een aansprekende naam – iFixit – kwam hij voor ‘t eerst in contact met de binnenkant van zijn smartphone. Er ging een wereld voor hem open die hem aanspoorde om verder onderzoek te doen naar zowel de binnenkant als de buitenkant van dit apparaat.
Verkeerde been
In eerste instantie zet de auteur je in zijn boek op het verkeerde been van de iPhone-idolaat. Maar al snel kom je erachter dat Merchant een kritische onderzoeksjournalist is. Hij is grondig, houdt van feiten en geeft precies aan uit welke bronnen hij zijn informatie vandaan haalt. Wat je leest over de ‘ingrediënten’ van de iPhone, dat het geen uitvinding van één man maar een heel team is en hoe Apple zijn medewerkers afschermt en anoniem weet te houden, is realiteit.
Merchant heeft niemand van de huidige werknemers kunnen spreken, zijn bronnen zijn voormalig werknemers die tot het iPhone-ontwikkelteam behoorden. Maar het meest boeiende aan Merchants verhaal is dat hij veel van wat we allang weten (of hadden kunnen weten over Apple) samenbrengt, mixt, herschikt en weegt zodat het je toch weer tot een hernieuwd inzicht brengt over een product dat nog steeds voor de happy few is gemaakt, ook al zijn er wereldwijd zoveel van verkocht.
De auteur heeft echter in meerdere opzichten geen gemakkelijk boek geschreven. De doelgroep is niet de doorsnee iPhone-gebruiker maar de meer dan gemiddeld geïnteresseerde leek én de techneut. Hij beschrijft minutieus en gedetailleerd de technische ontwikkelingen zodat je echt gefocust moet blijven lezen. Dat je niet meteen alle ins en outs van de techniek achter een touchpad begrijpt, neem je dan op de koop toe.
Als je al veel weet van it, dan is dit boek toch de moeite waard. Omdat het mythes over de eenzame uitvinder ontkracht: het is altijd een team, de timing, het geluk en een commerciële geest die zijn kans grijpt, zoals Steve Jobs deed. Of omdat je de menselijke psyche interessant vindt: bijvoorbeeld dat mensen bij een draak van een werkgever als Jobs bleven werken en zich zoveel lieten welgevallen. Of omdat je maatschappelijk betrokken bent en wilt weten hoeveel schade jouw iPhone de wereld om je heen berokkent.
Schimmigheid
In veertien hoofdstukken vertelt hij een boeiend verhaal. Sommige hoofdstukken hebben iets activistisch. Wanneer Merchant zijn korte tocht door de ‘berg die mensen eet’ beschrijft – de lugubere bijnaam van de Cerro Rico – voel je het onrecht in de regels tot je doordringen over de illegale kinderarbeid in de mijnen van China, Bolivia en Congo waar tin, zilver, zink en looderts als grondstoffen moeten worden gedolven voor onze ‘levenslijn’.
Of over de belasting voor ons milieu om een enkele iPhone te kunnen produceren. Nogal wrang als je bedenkt dat Apple geen recyclebeleid voor zijn iPhone heeft. Merchant duikt ook in de schimmigheid van de zwarte markt en handel in onderdelen waarmee in China een iPhone (althans, een smartphone met dat uiterlijk) in elkaar gezet kan worden. Als je geen struisvogel bent die graag zijn kop in het zand steekt, lees je dit boek dus uit. Opdat je geïnformeerd bent. En niet kan zeggen: ‘dat heb ik nooit geweten.’
Hommage
Andere hoofdstukken lezen weer als een hommage aan briljante technische geesten die ons de iPhone hebben gebracht. Merchant beschrijft ook vrij overtuigend hoe de deeltjesversneller CERN, de verbetering van de luchtverkeersleiding of – zelfs verder terug in de tijd – de uitvinding van het muziekinstrument de Theremin alle hun stempel op de looks en likes van de iPhone hebben gedrukt.
Zo is de touchscreen al in de jaren ’70 uitgevonden; eerst om efficiënter het luchtverkeer te kunnen bedienen, later toegepast voor de bediening van de CERN-deeltjesversneller. De multitouch is bij Xerox uitgevonden voor toepassing bij synthesizers, gebaseerd op het vreemde antenne-instrument dat de Russische uitvinder Léon Theremin in 1928 bedacht. Het is wat de engineers er zelf over zeggen: de iPhone lijkt vernieuwender dan het apparaat eigenlijk is omdat het op al eerdere ontwikkelde technische hoogstandjes is gebouwd.
‘Het almachtige apparaat’ is niet zomaar het zoveelste boek over Apple. Merchant weet door zijn grondige, haast antropologische werkwijze, doorspekt met wat suspense, toch een tipje van de sluier op te lichten van de verborgen geschiedenis van de iPhone.
(Deze bijdrage is afkomstig uit Computable Magazine, editie 06/2018.)
Boekgegevens
Het almachtige apparaat. De verborgen geschiedenis van de iPhone
Brian Merchant
Uitgeverij Business Contact
ISBN 978-90-470-1135-4
416 pagina’s
Prijs 22,50 euro
