Op 11 juni 2019 ontvangt de Tweede Kamer twee brieven met bijlagen van staatssecretaris Mona Keijzer. Beide zijn afkomstig van het Directoraat-generaal Bedrijfsleven & Innovatie van EZK. De eerste gaat over sleuteltechnologieën, zoals digitale connectiviteit. De andere brief begeleidt de diverse keren uitgestelde Nota Mobiele Communicatie 2019. Digitale connectiviteit op open water kan goed, maar lijkt de komende twintig jaar geen prioriteit te hebben.
In 2017 drong een brede coalitie van marktpartijen in de nota Belang van connectiviteit voor de digitale transformatie er bij de centrale overheid op aan om een keer te stoppen met houtje-touwtje aanpassingen van en ad-hoc aanvullingen op de Telecomwet. Deze wet stamt uit 1998, dat is drie jaar voordat de uitrol van 3G in Nederland begon! Communicatie was toen vooral spraak en sms werd gezien als een onbelangrijke feature van het 2G-gsm-netwerk dat vijf jaar ervoor geïntroduceerd was in Nederland. Na ruim twintig jaar levert deze wet nu dus een hopeloos verouderd juridisch framework en begrippenkader voor het innovatiebeleid.
Geadviseerd werd om eerst de kennis van nu over zaken als cloud, iot, 5G en sdn te veralgemeniseren en te extrapoleren naar een juridisch kader voor ’telecommunicatie’ dat weer een tijdje mee kan. En waarom hanteert EZK-postcodegebieden (vroeger dan) of de gemeentelijke indeling (nu) bij de geografische dekkingseisen voor mobiele communicatie? Niemand weet het, maar ook dit moet wel mede gebaseerd zijn op een grotendeels niet meer passend begrippenkader. En misschien speelt nu ook dat het grootste deel van kustzone toch al is aangeduid als Natura2000-gebied, waarvoor de dekkingseisen op land net worden uitgezonderd?
Connectiviteitsmetingen zijn specifiek en incompleet
Op 12 april, een dag later na het aanbieden van de nota, gooit Mona Keijzer er samen met haar ministerie nog een nieuwsbericht achteraan, waarin al die verschillende doelgroepen samen met een bepaald aspect van digitale connectiviteit terug te vinden zijn: De snelle mondiale digitalisering vraagt nu om actie om te zorgen dat ons bedrijfsleven banen en inkomsten kan vasthouden’ wordt gekoppeld aan de komst van 5G en die nota van een dag geleden’.
Even verderop staat ‘4G mobiel internet is overal voor consumenten in bewoond gebied beschikbaar’. Tenslotte zegt EZK: ‘Bijna honderd procent van de huishoudens heeft volgens het onderzoek toegang tot vast internet.’ Over hoeveel bedrijventerreinen en huishoudens op het platteland er in Nederland nog niet op breedband zijn aangesloten, wordt hier natuurlijk niets vermeld. Dezelfde overheid vindt naast dekking in bewoond gebied wel dekking op de hoofd rij- en (inlandige) vaarwegen belangrijk. Dat de huidige manier van dekkingseisen opstellen ook op land al aardig wringt, blijkt uit het recente bericht dat Vodafone dreigde om onlangs geen of alleen tegen forse betaling nog tijdelijke masten op festivals te gaan plaatsen deze zomer. EZK baseert verder de Nota Mobiele Communicatie en de komende veilingen vooral op de laatste adviezen van de ACM, de voormalige OPTA, die tegenwoordig dus Autoriteit Consument en Markt heet. Met ‘markt’ wordt hier vooral de aanbieders van mobiele telecommunicatie bedoeld, de mn(v)o’s, en niet het Nederlandse bedrijfsleven dat deze voorziening ook voor bedrijfskritische communicatie wil kunnen gebruiken. De lobby van grootgebruikende bedrijven van mobiele connectiviteit, de BTG, laat weinig meer van zich horen over de frequentieveilingen de laatste tijd, maar is druk bezig de leden voor te lichten over de mogelijkheden die 5G hen straks gaat bieden.
Verouderd business model
En zo gaat EZK de schatkist weer eens met een paar miljard vullen als een soort extra belasting die vervolgens in de prijs van de mobiele abonnementen voor particulieren en bedrijven wordt verdisconteerd met een veiling die niets regelt voor die 58 duizend vierkante kilometer ‘Nederland buitengaats’. Maar voor de komende twintig jaar wel de geschiktste frequentieband voor ‘dunbevolkte gebieden op zee’ weggeeft. En de mno’s die 700 Mhz spectrum verwerven niet eens verplicht om ook de twaalfmijlszone van dekking te voorzien, terwijl dit technisch en economisch niet echt problematisch zal zijn. In plaats daarvan zou de overheid haar verantwoordelijkheid moeten nemen en voor ‘mobiele communicatie’ op de Noordzee een coördinerende en faciliterende rol gaan spelen. En dan lopen we ook als maritieme natie met 4G en 5G voorop!
Complexe juridische en bestuurlijke inkaderingen
De Noordzee is een kilometer vanuit de kust niet provinciaal of gemeentelijk ingedeeld. Dus het territoriale kustgebied, ook wel twaalfmijlszone genoemd, waar de Nederlandse overheid dezelfde verantwoordelijkheden en bevoegdheden heeft als op land, bestaat ook straks geografische domweg niet als het over dekkingseisen voor mobiele communicatie gaat. Hierbuiten ligt nog de Exclusief Economische Zone (EEZ) en samen wordt dit aangeduid als ‘het Nederlandse deel van de Noordzee’.
Bij EZK weten ze niet eens zeker of de geveilde frequenties ook internationaal gezien wel voor de hele EEZ gelden, zoals Telecompaper ooit schreef. Frequentie afstemming met de buurlanden vindt nu alleen aan de vaste-landsgrenzen plaats. Waar andere landen aparte vergunningen voor frequentiegebruik uitgeven voor hun EEZ, gaan we er in Nederland voor het gemak vanuit dat alle geveilde en toegewezen vergunningen in het kader van de Telecomwet ook voor het hele Nederlandse deel van de Noordzee geldig zijn. Zo gebruikt KPN ze bijvoorbeeld voor private gsm-toepassingen in een windmolenpark, ver buiten de kust.
Het oppervlak van de EEZ is groter dan het gemeentelijk ingedeelde landoppervlak van Nederland (zo’n 42.500 vierkante kilometer). Al tien procent van de Noordzee is momenteel volgepland voor windenergie, de drukste scheepsroute ter wereld loopt er doorheen en wordt steeds drukker. We gaan er misschien wel grootschalig CO2 en energie opslaan, mosselen en oesters kweken tussen de windmolens en in ieder geval heel veel natuur beschermen met iot-oplossingen. Zie ook de structuurvisiekaart Noordzee.
Goede en betaalbare internetverbinding op zee?
Met de in Nederland (door KPN en Vodafone) reeds landelijk uitgerolde mobiele technologie genaamd LTE( CAT)-M zijn per antennemast servicegebieden met een diameter van 75 km haalbaar. Zeker op en over open water en wanneer je gebruik kunt maken van de sub-1G-frequenties rond de 700-800 Mhz met toch al een veel grotere dekking en minder last van obstakels . Er staat meer dan voldoende te gebeuren op de Noordzee aan economisch belangrijke activiteiten, assets en innovaties zoals onbemande vaar- en vliegtuigen en er is een reële kans dat de Europese buitengrens binnenkort tussen de VK en Nederland komt te liggen. Alleen daarom al wil je mobiel internet ook voor publieke en overheidstaken zoals handhaving, OOV en andere specifieke toepassingen veilig stellen tot 2040.
Zeker ook gezien het voornemen van het ministerie J&V om vanaf 2030 eventueel ook van het commerciële spectrum gebruik te (moeten) gaan maken voor de opvolger van C2000. Je maakt een heleboel professionals en iot-gebruikers met alleen marifoon en andere analoge techniek, plus het non-breedband AIS op zee beschikbaar al snel heel gelukkig als ze CAT-M1 met maximaal 590 / 1100 Kbps en zo nodig spraak kunnen gebruiken en straks upgraden naar CAT-M2 met een maximaal 2,35 Mbps voor dataverkeer. De e-mail komt zo in elk geval ook binnen. Zuid-Korea is in overleg met de 3GGP organisatie om een maritieme versie van long term evolution (goedgekeurd te krijgen.
Er zijn en komen op de Nederlandse Noordzee bovendien echt wel voldoende platformen voor olie en gaswinning, CO2-opslag, masten, transformator- en energie opslag eilanden voor windenergie en misschien zelfs drijvende zonneparken en zeker ook boeien met zonnepanelen en accu’s beschikbaar voor een dekkend en economisch exploitabel netwerk van opstelpunten voor 4/5G. Maar dan moet je de frequentieruimte niet nu gaan weggeven aan drie concurrerende partijen die primair op de consumentenmarkt gericht zijn en hun businessmodel baseren op aantallen simkaarten. En daarnaast ieder een eigen antennenetwerk moeten exploiteren. Spectrum is op volle zee en andere dunbevolkte gebieden niet schaars, dat zijn voldoende geschikte opstelpunten voor antennes en eventueel de backhaul.
Politiek lauw, dus jammer dan?
Recent hoorden we dat alles wat met Noordzee en de kustwacht te maken heeft, momenteel ‘politiek lauw’ is. Wel jammer natuurlijk en onbegrijpelijk in het kader van innovatie en digitale connectiviteit op zee. Want de 700 Mhz band wordt pas in 2040 weer opnieuw geveild, zo is de bedoeling. Tegen die tijd wordt vast wereldwijd op zee de eerste low-latency breedband geleverd door Low Earth Orbit-satellietconstellaties en zal er gebruik gemaakt worden phased array antennes in plaats van schotels. Moeten we daar echt op wachten? En ook dan zie ik de gemiddelde watersporter nog niet zo snel gebruik maken van de KNRM Helpt–app.
Er kan eindelijk wat meer nieuws over breedband op de Noordzee naar buiten worden gebracht nu, zo te zien! Jammer dat er toch zogenaamd geconcurreerd gaat worden in een gebied waar geen schaarste aan spectrum is, maar wel aan mogelijkheden voor antenneopstelpunten. KPN gaat sluit de consumenten en daarmee watersporters en recreanten al volledig uit, T- Mobile denkt wat transformator locaties te kunnen inzetten, Tennet wil misschien toch stiekum ook netwerk(= glasvezel)provider op de Noordzee worden….allemaal fragmentatie die niet in het belang van de burgers en BV Nederland (en bijvoorbeeld voor beheerders en handhavers zoals Rijkswaterstaat en de Kustwacht) kan worden geacht. En die KNRM Helpt app kun je straks dus alleen als CEO van een bedrijf gebruiken zodra je een paar honderd meter van de kustlijn vaart/surft, en je de zakelijke tarieven van KPN kunt betalen.
EZ snapt haar rol nog steeds niet in deze, of weet hem niet te veroveren op “de (MNO) markt”, IMHO. Justitie & Veiligheid is stoer bezig de 700 Mhz te onderzoeken voor OOV-toepassingen, maar dat wordt dan ook dik betalen aan KPN straks, om ook op zee eindelijk iets als C2000 te hebben.
Maar er gebeurt nu tenminste wat, al hebben we met name van KPN het streven voor 100% dekking op de Noordzee al eerder gehoord toen 3G werd uitgerold en toen is er ook niets van terecht gekomen, op 1 3G antenne voor de loodsen van de Rotterdamse haven en een paar kleine geïsoleerde velden na.