De overheid, bedrijven en de samenleving zijn niet voorbereid op de gevolgen van digitale ontwrichting. Daar waar in de fysieke wereld crisisorganisaties en uitgebreide wet- en regelgeving bestaan, is er nauwelijks aandacht voor de voorbereiding op een digitale ontwrichting. Dat concludeert de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) na onderzoek.
In het rapport Voorbereiden op digitale ontwrichting stelt de WRR vast dat de overheid en aanbieders van vitale processen beperkt zicht hebben op de partijen van wie zij afhankelijk zijn. Dit maakt het lastig de ernst van incidenten te kunnen vaststellen en het hoofd te bieden aan een digitale ontwrichting. Bij incidenten gaat het niet alleen om cyberaanvallen maar ook om fouten, kapotte servers of softwareproblemen die een groot effect hebben op het functioneren van digitale systemen.
Bij de bestrijding hiervan ontbeert de overheid bovendien een duidelijk omschreven bevoegdheid om in te grijpen. De compensatie van slachtoffers verloopt ook nog eens moeizaam vanwege de onbekendheid met de risico’s in het digitale domein en de kosten die daaraan zijn verbonden.
De WRR komt tot de slotsom dat een betere voorbereiding van de overheid, bedrijven en de samenleving hierop nodig is. Juist deze voorbereiding is essentieel nu de digitale en fysieke wereld steeds meer met elkaar verweven raken.
In het rapport formuleert de raad vijf aanbevelingen om Nederland en Europa beter voor te bereiden op de aanpak van een digitale ontwrichting. Ook wil de WRR aan de hand van die aanbevelingen een publiek debat op gang brengen over de wijze waarop de Nederlandse samenleving een digitale ontwrichting kan opvangen.
Vijftal
De vijf aanbevelingen zijn:
– Creëer een helder afgebakende wettelijke bevoegdheid voor digitale hulptroepen;
– Stel in aanvulling op het huidige cybersecuritybeeld een cyberafhankelijkheidsbeeld op, dat inzichtelijk maakt van welke partijen, digitale processen en diensten het functioneren van vitale processen in de Nederlandse samenleving afhankelijk is;
– Besteed bij het beleid voor vitale infrastructuur meer aandacht aan de ketens en netwerken die vitale processen ondersteunen. Onderzoek bovendien of digitalisering het nodig maakt de prioritering van die processen aan te passen;
– Stimuleer onderzoek naar de haalbaarheid van een Nederlandse of Europese cyberpool om schade als gevolg van digitale ontwrichting te verzekeren;
– Benut nationale en internationale incidentdata beter om lessen te trekken met het oog op toekomstige verstoringen.
Ongevraagd
Het rapport ‘Voorbereiden op digitale ontwrichting’ is een ongevraagd advies van de WRR aan de Nederlandse regering. De WRR onderzoekt en agendeert maatschappelijke en beleidsvraagstukken die aandacht vereisen.
