Softwareleveranciers en gebruikers krijgen tot 2023 de tijd om de benodigde systemen achter de nieuwe Omgevingswet onder de knie te krijgen. Minister De Jonge van Ruimtelijke Ordening stelt de invoering van de wet uit tot 1 januari volgend jaar. Via het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) gaan gemeenten, provincies en waterschappen hun omgevingsplannen publiceren, maar het systeem rammelt nog.
De nieuwe datum voor inwerkingtreding is drieënhalf jaar later dan aanvankelijk was beoogd. Er wordt al jaren gesteggeld over de nieuwe wet die tientallen eerdere wetten, bestuursmaatregelen en ministeriële regelingen bundelt en moderniseert. Er is vooral veel te doen over de achterliggende plansoftware die deze documenten vanuit één digitaal loket beschikbaar moeten maken.
De systemen zijn complex en bevatten volgens ingewijden ontwerpfouten die moeilijk zijn te verhelpen. Bovendien ontbreekt voldoende sturing op het dossier, concludeerde het Adviescollege ICT-Toetsing enkele weken geleden. Met name de samenhang tussen de verschillende systemen is een punt van zorg.
Onverantwoord
Tot kortgeleden was het plan de wet en het DSO in werking te nemen per 1 juli aanstaande. Eind januari liet minister De Jonge zich echter overtuigen van de noodzaak om meer tijd uit te trekken. Leveranciers waarschuwden het ministerie toen al maanden dat 1 juli onverantwoord was. Bovendien staat de Eerste Kamer nog steeds kritisch tegenover de nieuwe wet. Als nieuwe datum twijfelde De Jonge tussen 1 oktober 2022 of 1 januari 2023. Nu gunt hij iedereen dus de langste uitstelperiode, hoewel veel van zijn ambtenaren het DSO snel willen doordrukken.
‘Er moet in de praktijk voldoende ruimte en tijd zijn om te oefenen met het nieuwe digitale systeem’, schrijft de minister in een brief aan de Tweede Kamer. ‘Door de datum van 1 januari 2023 te hanteren kan de wet verantwoord worden ingevoerd en is er duidelijkheid voor alle betrokken partijen.’ Volgens de bewindspersoon moet alles wel zorgvuldig worden ingevoerd om te voorkomen dat de dienstverlening aan inwoners en bedrijven in het geding komt en gebiedsontwikkeling geen doorgang kan vinden.
Als de wet begin 2023 in werking treedt, is er nog veel werk aan de winkel, bekent De Jonge. Hij waarschuwt dat ‘onvolkomenheden niet kunnen worden uitgesloten’. Het DSO wordt na 1 januari verder ontwikkeld en in de gaten gehouden.
Kijk Jack, ze stellen oplevering uit omdat ze achterliggende (bestuurlijke?) complexiteit niet op orde krijgen want adviezen van Advies Commissie ICT luiden dat de keten robuuster (?) moet en dat de nieuwe inwerkingtredingsdatum gebasseerd moet worden op een integrale kritiekepad planning. Ik zet een vraagteken bij robuuster omdat ik de context van ‘indringender testen’ niet helder voor me zie, de keten is de optelsom van loketten en ik ben benieuwd of de nieuwe stip op de horizon alle bestuurlijke risico’s hierin duidelijk heeft. Kortom, is de nieuwe datum realistisch of wenselijk om te voorkomen dat ‘motivatie van medewerkers van het programma terugloopt en leveranciers een afwachtende houding innemen in plaats van hun inzet te intensiveren’ zoals geschreven staat?
Ik neem aan (risico!) dat het ‘indringender testen’ wel wat beter is gedefinieerd dan momenteel door de minister beschreven want in het ambtelijke loketdenken moet je hierin niet alleen heel duidelijk de functionele vereisten van alle stakeholders hebben maar moet je vanuit de hierarchische waterval ook de verantwoordelijkheden hierin beleggen. Ik zie namelijk een operationele ijsberg aan de horizon doordat de keten momenteel nog onbeheersbaar is waardoor de onderliggende oplossing onbeheerbaar wordt.
Oudlid, in het Advies Digitaal Stelsel Omgevingswet levert de zoekterm ‘keten’ 33 treffers op, en deze springt eruit:
Gelet op de inherente complexiteit van de DSO-keten is het mogelijk dat er onderweg naar de uitgestelde inwerkingtredingsdatum nog fundamentele
problemen blijken te zijn.
https://www.adviescollegeicttoetsing.nl/documenten/publicaties/2022/02/14/advies-digitaal-stelsel-omgevingswet
De inherente complexiteit van de DSO-keten is het gevolg van de toegepaste regelgedreven technologie (te weten: Drools + BPM/Orchestratie).
Jack,
Ik concludeer dat het antwoord op mijn vraag een grote mate van onzekerheid over het succes op de geplande datum is, de stip op de horizon lijkt me eerder een politiek statement dan realistisch en daarmee vervalt Hugo in dezelfde fouten op een ander department. Ter leering ende vermaeck wijs ik op de bestuurlijke kant welke volgens mij meer te maken heeft met het opdrachtgeversschap dan de gekozen techniek, iets met we hebben al een hamer en daarom is alles een spijker gaat vooral om het digitale optimisme.