Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) erkent dat ziekenhuizen vaak klem gezet worden door (software)leveranciers. Minister Ernst Kuipers (VWS) onderzoekt momenteel hoe zijn departement zorgorganisaties kan helpen hun onderhandelingspositie minder zwak te maken. Na de zomer moet hierover uitsluitsel komen.
De bewindsman antwoordt dit op vragen van het CDA-kamerlid Joba van den Berg over ziekenhuizen die te maken hebben met de dominante softwarebouwer ChipSoft. Het CDA eist ingrijpen op het bijna-monopolie van deze Amsterdamse leverancier van ziekenhuis-informatiesystemen en elektronische patiëntendossiers (epd). Maar zo ver wil Kuipers niet gaan. Hij wordt daarbij gesteund door collega-minister Hanke Bruins Slot (Binnenlandse Zaken).
Het is aan zorgpartijen zelf om de juiste ict-producten tegen de juiste prijzen in te kopen, aldus de minister. Maar er mag geen sprake zijn van misbruik van een economische machtspositie. De minister onthoudt zich voorlopig van een reactie op het CDA-voorstel om wettelijk een maximale winstmarge vast te stellen. Kuipers zal dat doen tijdens de behandeling van de Wet elektronische gegevensuitwisseling zorg (Wegiz). Ziekenhuizen vinden dat de winstgevendheid van ChipSoft niet in verhouding staat tot de beperkingen die zij ervaren als het gaat om bijvoorbeeld interoperabiliteit. In 2018 had het bedrijf een winstmarge van liefst 46,3 procent. 51 ziekenhuizen hebben een zis/epd-systeem van ChipSoft. De nummer twee, Epic, bedient elf ziekenhuizen.
Drempel verlagen
Uit een rapport van KPMG blijkt dat de ziekenhuizen zich vooral ergeren aan het gebrek aan interoperabiliteit. Kuipers erkent dit probleem. Hij zet daarom in op standaardisatie. Daarmee wil de bewindsman niet alleen de drempel verlagen om van softwareleverancier te wisselen, maar ook bijdragen aan data-portabiliteit. Hij denkt aan open api’s als onderdeel van de op handen zijnde api-strategie in de zorg. Kuipers: ‘Dit bevordert de concurrentie en marktwerking, en kan wisselen van ict-leverancier vergemakkelijken.’
De minister noemt de samenwerking met en tussen ict-leveranciers cruciaal voor de bevordering van interoperabiliteit. Samen met de vereniging van organisaties voor ict in de zorg (OIZ) en NLdigital bespreekt Kuipers hoe dit is te doen.
VWS wil een sterkere rol spelen in de markt voor zorg-ict. Gewerkt wordt aan de invulling van de rol van VWS bij de ondersteuning van het zorgveld en samenwerking met de ict-leveranciers. Dit gebeurt samen met koepels en gebruikersverenigingen. Na de zomer komt het ministerie ook met plannen om toetreding tot die markt aantrekkelijker te maken. Buitenlandse leveranciers stuiten vaak op het extreem ingewikkelde Nederlandse zorgsysteem. Voor nieuwe partijen ligt de drempel erg hoog. Overigens laat Kuipers het aan de Autoriteit Consument & Markt (ACM) over of bedrijven als ChipSoft eerlijk concurreren.
Ergens heb ik de indruk dat niet alleen de minsister het heeft laten gebeuren want het is een publiek geheim dat in een niche markt waar met name buitenlandse concurrentie buiten de deur gehouden wordt je al snel één of twee dominatie spelers in de markt hebt. Als geconstateerd wordt dat het voor buitenlandse leveranciers extreem lastig is om voet aan de grond te krijgen in een ingewikkeld Nederlandse zorgsysteem dan is het eerste wat je – conform Europese mededingingsregels – zou moeten doen de vereenvoudiging van het zorgsysteem zodat er gelijke kansen in de markt zijn voor iedereen.
Want de onderhandelingspositie van partijen is vooral verzwakt door een effectieve lobby vanuit enkele dominante spelers, driemaal raden hoe dat komt. Want juist de (overleg)koepels en gebruikersverenigingen zorgen voor het cliëntelisme waarmee je buitenlandse concurrentie buiten de deur houdt, ons ingewikkelde zorgsysteem wordt onbetaalbaar doordat eenvoudige dingen opzettelijk complex gemaakt worden. En misschien moet niet de Autoriteit Consument & Markt onderzoek doen maar de FIOD want Nederlandse zorgmarkt kent nog al wat opportunistische ondernemers zoals Sywert.