Investeerders betalen grote sommen geld voor Amerikaanse Internet-bedrijven. In Wallstreet schieten de koersen van de aandelen als space-shuttles omhoog. Ook amateurinvesteerders ruiken het grote geld. Vanachter hun PC spelen ze met aandelen, alsof ze achter een gokmachine staan. Analysten hebben zo hun bedenkingen.
Blijft het de net-entrepreneurs en hun aandeelhouders voor de wind gaan? Zeker is dat de omzet op Internet en daarmee de koersen van de Internet-aandelen spectaculair blijven stijgen (zie grafiek). Maar even zeker is dat de concurrentie enorm toeneemt. Multimiljardairs als Michael Dell (oprichter van Dell-computers) en Jeff Bezos (Amazon) zijn het lichtend voorbeeld voor veel startende ondernemers die met dollartekens in de ogen een gokje wagen op het glibberige pad van de Internet-handel.
Maar Dell en Bezos hadden het voordeel dat ze de eersten waren die online computers en boeken verkochten. Houden ze hun voorsprong of komt de concurrentie meedogenloos opzetten? Amazon zal bijvoorbeeld een harde dobber krijgen aan concurrent Bertelsmann. Dat probeerde eerst Amazon in te lijven en kondigde, toen dat niet lukte, een keiharde concurrentieslag aan met de digitale boekwinkel uit Seattle.
In die concurrentieslag wordt met prijzen gestunt. Amazon verkoopt 10 tot 20 procent onder de winkelprijs. Maar er zijn nu al sites die daar weer fors onder duiken. Ze kunnen dat doen door hun collectie te beperken tot best-sellers. Ze streven niet – zoals Amazon – naar een brede collectie. Integendeel. Ze gedragen zich volgens de nieuwe Internet-mores: snel veel geld verdienen is beter dan langdurig een beetje binnenhalen.
Economische kettingreactie
Internet heeft een economische kettingreactie teweeg gebracht die de handel in aandelen op zijn kop zet. Veel Internetbedrijven maken verlies maar ze vormen een economische belofte voor de toekomst. Die belofte lokt investeerders die het geen klap kan schelen dat zo’n bedrijf amper omzet en alleen nog maar verlies heeft gemaakt. Een bedrijf als Amazon is binnen een paar jaar enkele tientallen miljarden dollars waard geworden, terwijl het nog nooit een cent winst heeft gemaakt. De investeerders letten daar echter niet op. Ze blijven kopen en dus stijgt de waarde van de Amazon-aandelen.
Die waardestijging lokt nieuwe investeerders die ook ‘a piece of the pie’ willen en, hup, de aandelen stijgen al weer verder. Deze snelle stijging is weer aantrekkelijk voor het explosief groeiende aantal ‘daytraders’. Het zijn de – inmiddels miljoenen – amateur-investeerders die thuis met een PC en modem ingelogd zijn op een van de vele online effectenmakelaars (inderdaad hun aandelen zijn ook sterk in waarde gestegen…), zoals Schwab, Etrade en Ameritrade. E-trade.com adverteert opgewekt met de slogan: "Someday, we will all invest this way".
Daytraders kunnen ook naar een van de vele daytrading-centers gaan waar ze in lange rijen met collega-handelaren vanachter een PC hun digitale geluk met wisselend succes beproeven. Het lijkt meer op de gokmachines van Las Vegas dan op de gedegen ‘pinstripe’ atmosfeer van de traditionele beleggingshuizen.
De ‘korte-termijn’ Internet-beleggers hebben zelf ook weer voorkeur voor de aandelen van Internetbedrijven. Ze lappen elke wetmatigheid van traditioneel beleggen (let vooral op het lange-termijnperspectief) aan hun laars. Soms hebben ze aandelen slechts een paar uur of zelfs paar minuten in bezit. Ze maken 1 of 2 procent winst en weg zijn ze weer. Voor ze ’s avonds uitloggen hebben ze meestal alles al weer verkocht. Vaak met winst, desnoods met verlies (‘Never take your losses home’). Koopjesjagers beheersen dus de markt.
Impulsief zakendoen
Door al die financiële malligheid ontstaat er ook een ware run op de aandelen van bedrijven die voor ’t eerst naar de beurs gaan zoals E-bay.com of Broadcast.com. Een vertienvoudiging van de aandelenprijs de eerste dag op de beurs is in die gevallen geen uitzondering. Al deze succesverhalen staan de volgende dag natuurlijk prominent in de krant. En dat wakkert bij veel beleggers weer een soort paniek aan: "Had ik gisteren maar gekocht. Maar vandaag kan het vast ook nog wel." En daar gaan de koersen al weer.
Beleggen wordt zo meer een kwestie van psychologie dan van koele berekening. Impulsief handelen is gewoonte, rustig nadenken uitzondering. Risico nemen is ‘in’, degelijk beleggen is ‘uit’. De 24-uurs televisiezenders in de Verenigde Staten spelen bij deze Internet-rage een belangrijke rol. Tot voor kort was Moneyline van CNN van belang voor investeerders. Eerst lazen ze ’s morgens The Wall Street Journaal, keken even naar CNN en gingen aan de slag. Het financiële tv-station CNBC is nu in korte tijd heel belangrijk geworden. Kort voor de opening van de beurs in New York geeft CNBC tips over aandelen waar die dag wel eens veel belangstelling voor zou kunnen bestaan. Bij alle daytraders en professionele beleggers staan dit soort tv-zenders permanent aan.
Bij CNBC is vooral presentatrice Maria Bartiromo fameus. Ze ratelt vanaf de beursvloer live de laatste berichten door. Vaak nemen de diverse Internet-aandelen in haar beursberichten een belangrijke plaats in. De berichten van Bartiromo (ze behoort tot de groep jonge, vrouwelijke verslaggevers die als The Money Honeys bekend staan) hebben bijna altijd invloed op het koersverloop vooral van de altijd zo beweeglijke Internet-aandelen.
Democratisering
Internet heeft in de afgelopen paar jaar gezorgd voor een democratisering van aandelenbezit in de VS. Taxichauffeurs en huisvrouwen checken via hun PC of een speciale ‘beeper’ een paar keer per dag de waarde van hun aandelenpakket. Door deze sterke groei in het aantal aandeelhouders in de VS neemt de vraag naar aandelen geweldig toe. En conform de wet van vraag en aanbod stijgt dan dus opnieuw de waarde van die aandelen.
De grote vraag blijft of de groei van de omzet van Internetbedrijven enigszins gelijke tred houdt met de stijging van de waarde van de aandelen. Daarbij moet een onderscheid worden gemaakt tussen de degelijke Internetbedrijven als Dell en AOL en de wildere ondernemingen als Ebay, Broadcast.com en Books-a-Million.
De oprichter van Ebay is een mooi voorbeeld van een ondernemer die dankzij de Internet-techniek een gat in de markt ontdekte en daar stinkend rijk van is geworden. Pierre Omidyar wilde drie jaar geleden Internet gebruiken teneinde zijn vriendin te helpen bij het verzamelen van een bepaalde soort snoepjes-automaten. Het aanbod was overweldigend. En sindsdien ging het hard met Ebay, een online veiling van de meest uiteenlopende verzamelobjecten van zeldzame boeken en schilderijen tot en met speelgoedautootjes en Beany Babies (de felbegeerde met boontjes gevulde knuffelbeestjes – er zijn ‘beanies’ geveild voor duizenden dollars). Omidyar (31) verdiende vorig jaar meer dan vier miljard dollar.
100 Miljard in 2003
De omzet van Internet-verkopen zal in de komende jaren in de VS naar verwachting stijgen van bijna 8 miljard dollar vorig jaar naar ruim 100 miljard in 2003. Dat is onvoorstelbaar maar rechtvaardigt volgens vele analisten nog steeds niet de huidige waarde van veel aandelen. Volgens Barton Biggs, analist bij Morgan Stanley is het allemaal één grote ‘bubble’. Het kan zo niet doorgaan. "This bubble will come to a very bad end", aldus Biggs.
Veel deskundigen verwijzen naar de prijsexplosie van Nederlandse tulpen in de zeventiende eeuw. Daar viel veel geld in te verdienen tot het ineens misging. Of denk aan de biotechnologie-bedrijven die aan het begin van de jaren negentig ineens ‘hot’ waren. Wie te laat kocht, heeft er veel geld mee verloren. Richard Hoey van handelshuis Dreyfus, waarschuwt voor overdreven optimisme. "Enthousiasme over de groei van een nieuwe technologie is vaak terecht. Maar we hebben ook geleerd dat ‘hot stocks’ van vandaag niet noodzakelijk een goed rendement op de lange termijn blijven geven." En Lise Buyer van Credit Suissse in New York zegt: "Internet zorgt voor enorme veranderingen in ons dagelijks leven. Maar als je naar de ondernemingen kijkt is de waarde van de aandelen op geen enkele manier te rechtvaardigen. What we have is a mania".
De kwetsbaarheid van de Internet-aandelen blijkt uit de recente ‘swings’ van sommige bedrijven. Broadcast.com, dat radio- en tv-programma’s via Internet uitzendt, is er een mooi voorbeeld van. Drie maanden geleden was een aandeel van het bedrijf voor minder dan 50 dollar te koop. Dat steeg snel tot bijna 290 dollar, maar viel daarna net zo makkelijk terug naar 136 dollar.
In één dag 800 procent
Of neem het bedrijf Skymall dat artikelen verkoopt via magazines in vliegtuigen. Het bedrijf gaf een persbericht uit: Internet-verkopen stijgen 600 procent. Dat was waar, hoewel tegelijk misleidend omdat het bedrijf slechts 3 procent van de omzet online behaalt. Maar het toverwoord Internet was genoeg om de aandelen Skymall in een week met 1000 procent te laten stijgen.
Een nog doller voorbeeld? Active Apparel Group kondigde op 28 december de opening van een eigen website aan. De aandelen stegen 800 procent in één dag. Kort daarna zakte het aandeel weer in als een plumpudding, maar wie er op tijd bij was én op tijd verkocht had was op slag rijk.
Maar toch: Vroeg of laat komt de grote kladderadatsch, verwachten de meeste analisten. De aandelen zullen zeker 30 tot 40 procent naar beneden tuimelen. Onder de Internet ‘upstarts’ is een shake-out onvermijdelijk. The New York Times vergeleek de gekte rond Internet met de explosie van de aandelenprijzen van de Radio Corporation of America (RCA) in de jaren twintig. De waarde van de aandelen schoot binnen een paar jaar met 10.000 procent omhoog. Maar wie te laat geld in RCA stak, raakte het bijna allemaal kwijt.
In de lijsten van best verkopende boeken in de VS figureren nogal wat Internet-boeken. Uit de titels van de bestsellers is de onzekere toekomst van de Internet-investeerders af te lezen. Een optimistisch boek heeft als ondertitel: "Alles wat u moet weten om geld te verdienen in Wall Street’s Hottest Game". Maar nog beter verkocht is het boek met de veelzeggende titel ‘A foolish Guide to Picking Stocks‘.
Charles Groenhuijsen, freelance medewerker
m.m.v. Famke van Loon