De klant komt weliswaar meer aan zijn trekken, maar ons zakendoen is niet echt doordrongen van het belang van kwaliteit en dienstverlening. Er is iets fundamenteels fout, betoogt Dick Viezee. Wij voeren een tamelijk defensieve business-strategie en de vroegere oriëntatie op productinnovatie is in diskrediet geraakt. Een bijdrage aan de discussie ‘ICT in NL’ van een werktuigbouwkundig ingenieur met 25 jaar productontwikkelingservaring in de ‘oude’ economie (chemische industrie) en sinds een paar jaar werkzaam in de ict.
Volgens Wilko Visser glijdt de Nederlandse ict-sector af naar het niveau van assemblage- en onderhoudsmonteur door gebrek aan innovatiekracht en ondernemerschap. Hij pleit in zijn artikel ‘Nederlandse ICT verspeelt toekomst door gebrek aan durf’ (Computable, 23 februari) voor meer investeringen in productontwikkeling om weer een land van it-uitvinders en softwarefabrieken te worden.
Visser slaat de spijker haarfijn op de kop: het is een vooral economisch probleem om in deze wereld van scherpe concurrentie op projectprijs en dienstverlening met vernieuwende ideeën ‘aan de bak’ te komen. Dit geldt overigens zowel voor de ‘nieuwe’ als voor de ‘oude’ economie. Hierin speelt in belangrijke mate de heersende managementhype mee om ‘shareholders value’ hoger te waarderen dan ‘stakeholders value’, wellicht niet in de laatste plaats uit plat eigenbelang.
Fundamentele fout
Er is volgens mij toch ook nog iets fundamentelers aan de hand. Ondernemers in het rijke westen voelen zich nog steeds bedreigd door de ‘lage lonen’-economieën die meestal tevens ook ‘hoog arbeidsetos’-maatschappijen zijn. Zij voeren daarom nog steeds tamelijk defensieve businessstrategieën, met de blik op ‘operational excellence’, kostenreductie dus. De vroegere oriëntatie op productinnovatie is in diskrediet geraakt. ‘Customer intimacy’ wordt lippendienst bewezen, maar wortelt niet diep in de huidige businesscultuur.
Wanneer ict door onze ondernemers al als aanjager wordt gezien, dan toch vooral voor procesbeheersing (automatisering) en kostenbesparing (erp). De boekhouders nemen bij ict nog steeds het voortouw; meer cijfers en vooral sneller, van beneden naar boven. Maar zaken als elektronisch zakendoen, voorraad-ketenbeheer, beheer van intellectueel kapitaal, betrokkenheid van de klant bij R&D en marketing, worden nog weinig (h)erkend.
Dat kan niet alleen de ict-branche verweten worden. Het drama-Baan is veroorzaakt door de handelaren, zowel die in aandelen als die in beloften.
Wat kunnen ingenieurs doen? In de oude economie hebben ze voorlopig hun leidinggevende en ondernemerspositie prijs moeten geven aan economen en beurspsychologen. In de ict-branche moeten ze hun historische succesrol nog (her)ontdekken; ingenieurs kunnen de brug slaan tussen de industriële ondernemer en de it-uitvinders. Zij zijn in staat om betrouwbare zakelijke trajecten voor vernieuwende producten en diensten te ontwikkelen. Zij zullen de sceptische ondernemers kunnen winnen voor nieuwe experimenten. De Maurice de Honds en Roel Piepers hebben, zeker in ons land, onvoldoende credits voor deze rol. We zijn hier geen Amerika of Engeland waar het ondernemersrisico veel minder hoge drempels kent. Onze ondernemers moeten en willen sociaal verantwoord ondernemen. Wij zijn, vooral in Holland, veel degelijker en zakelijker. Ik denk dat de Japanse ondernemerscultuur veel dichter bij de onze staat met waarden als kwaliteit, duurzame relaties, concensus, verantwoordelijkheid en loyaliteit.
Kwaliteit en betrouwbaarheid
Als ict in de Nederlandse ondernemingscultuur een innoverende rol wil spelen dan is ‘kwaliteit’ een sleutelbegrip. Informatie- en communicatietechnologie moet veel betrouwbaarder worden, vooral in levertijd en in ‘fulfillment’ of het bieden van allerlei diensten. Ict moet voor onze industriële ondernemers een record opbouwen van successen, significante bijdragen aan winstgroei en marketingsucces. Dit kan alleen door een kwaliteitssprong in ‘project-engineering’, het ontwerpen van projecten en het managen van de implementatie; de business-case en de realisatie.
Deze vorm van engineering is in de ‘oude’ economie, met name in de chemische industrie, al tientallen jaren gangbaar en bekend van kreten als TQM, ‘zero-defect’, en bijvoorbeeld ‘just-in-time’. Een bekende uitspraak in de industrie is "voor goede ideeën is altijd geld te vinden", maar dan wel ideeën gebaseerd op technologie die zich bewezen heeft en niet alleen maar op durf.
Engineering in de breedste zin, dus van technisch ontwerp tot en met zakelijk verantwoorde project, is de sleutel voor kwaliteit en daarmee voor betrouwbaarheid. Alleen hiermee is de Hollandse ondernemer/zakenman te overtuigen van de vernieuwende potentie van ict.
Dick J. Viezee Business Consultant Atos Origin
‘ICT in nl’ ter discussie
Dit is het vijfde artikel uit een reeks waarin de Nederlandse ICT centraal staat.
Wilko Visser opende de discussie met zijn stuk: ‘Nederlandse ICT verspeelt toekomst door gebrek aan durf’, week 8 (23 februari).
De Fenit reageerde hierop bij monde van juridisch medewerker Peter van Schelven: ‘ICT-innovatie: samenwerken in dynamiek’, week 9 (2 maart).
Voor Cap Gemini Ernst & Young nam Ron Tolido de pen ter hand: ‘Meer durf, innovatie en ondernemerszin’, week 11 (16 maart).
Met ‘Snelle veranderingen maken ICT-wereld terughoudend’ legt Rob Labordus van CMG nieuwe argumenten op tafel, week 12 (23 maart).