Gemeenten werken steeds vaker samen op ict-gebied, vooral om kosten te besparen. Het liefst kiezen ze voor samenwerking met een buurgemeente. Een duidelijke visie op zo’n alliantie ontbreekt echter.
Het onderzoeks- en adviesbureau Zenc heeft in opdracht van VNG en Ictu-kenniscentrum Egem de stand van zaken rond samenwerking bij gemeenten in kaart gebracht. Daaruit blijkt dat die behoefte met name op ict-gebied bestaat. Voor veel Nederlandse gemeenten vormt ict een te complexe materie. Zij kunnen niet meer op eigen kracht afzonderlijke projecten opzetten en invoeren. Samenwerken met een andere gemeente is dan een aantrekkelijke optie. Maar, waarschuwt Zenc, het ontbreekt bestuurders en beslissers aan voldoende inzicht om zo’n traject goed voorbereid in te gaan. Daardoor sneven dit soort plannen al regelmatig in een vroeg stadium.
Motief
Desalniettemin komt uit het onderzoek ‘Vermenigvuldigen door delen’ naar voren dat bijna de helft van de gemeenten een ict-samenwerkingsverband heeft lopen. De krachten worden vooral gebundeld bij het inkopen van hardware en software; organisatorische allianties komen amper voor. De vorsers van Zenc constateren dat gemeenten vooral uit financiële noodzaak de handen ineenslaan. Zij reppen van een ‘verkeerd motief’. “De samenwerking wordt niet ingegeven door de wil om beter te worden, maar veeleer om problemen te voorkomen.” Daarbij zien deze lokale overheden vaak de verborgen kosten – de investeringen die nodig zijn voor zo’n samenwerking – over het hoofd.
De geografische ligging is de meest bepalende factor in de keuze voor een partner. Meestal kiezen de gemeenten voor een buurgemeente. Praktische overwegingen, zoals makkelijk persoonlijk contact en korte reistijden, spelen daarbij een doorslaggevende rol. Ook zouden culturele overeenkomsten een voordeel kunnen zijn. De onderzoekers hameren er wel op van te voren elkaars ambities en doelstellingen op elkaar af te stemmen, ook al is de onderlinge relatie tussen de buurgemeenten nog zo goed.
Platform
De samenstellers van het rapport vinden dat bestuurders van gemeenten ict-samenwerking meer moeten propageren. In het collegeprogramma zou de ict-paragraaf gekoppeld kunnen worden aan een paragraaf over samenwerking. Ook missen zij een platform waar ervaringen kunnen worden gedeeld. Zo’n gremium zou zelfs kunnen uitgroeien tot een brancheorganisatie die namens haar leden bindende afspraken kan maken over vormen van ict-samenwerking. De Zenc-onderzoekers wijzen op de sociale diensten die reeds goed georganiseerd zijn. Zij menen dat de VNG hierin een voortrekkersrol behoort te spelen.
Aanpak
Het rapport ‘Vermenigvuldigen door delen’ biedt een stappenplan en tips en trucs om een gefunderde aanpak voor samenwerking te realiseren. Op www.egem.nl is het rapport opvraagbaar. Daar staat tevens een matrix van intergemeentelijke samenwerkingsverbanden.