In 2009 wordt de Europese Richtlijn 1999/93/EG, waarmee een Europees kader voor de elektronische handtekening ontstond, tien jaar oud. De Nederlandse implementatie is net vijf geworden. Waar blijft de grootschalige toepassing?
De elektronische handtekening komt regelmatig in allerlei artikelen ter sprake waarbij in het algemeen wordt beschreven hoe deze vorm van ondertekening zou kunnen worden ingezet of zou moeten worden ingezet. Ook in dit forum: Johan Zwiekhorst noemt in zijn, overigens uiterst terechte, oproep voor gestructureerd beleid rond e-mailbeheer digitale ondertekening als een onderdeel van formele bedrijfspolicy (‘Wetgeving maakt e-mailbeheer noodzaak', 9 oktober). In het artikel van Pim van der Beek (‘Wetgeving speelt hoofdrol', 27 november) wordt de noodzaak voor e-mailcompliance en de ondertekening die daarvan deel kan uitmaken verder doorgetrokken tot gesignaleerde trend voor 2009. Je kunt bijna niet aan de indruk ontsnappen dat de elektronische handtekening een grote populariteit geniet.
Inmiddels gaan we richting 2009, tien jaar nadat de Europese Richtlijn 1999/93/EG het levenslicht zag. Deze richtlijn is in 2003 in Nederland geïmplementeerd in de Wet elektronische handtekeningen. Hoewel de richtlijn formeel pas in 2000 van kracht is geworden, naderen we dus het tweede lustrum van de Europese wetgeving nadat deze zojuist het eerste van de nationale wetgeving hebben gevierd.
De wetgever (en zeker de Europese) loopt daarmee ver voor de troepen uit. Hoewel de juridische basis geheel is gelegd en de elektronische handtekening meer waarborgen biedt dan de conventionele, lijkt er veel koudwatervrees. Veel organisaties (naar mijn idee met name binnen de overheid) willen er gewoon niet aan. Wellicht uit wantrouwen of uit angst voor een onoverzichtelijk implementatietraject. En dus wordt op grote schaal papier op conventionele wijze getekend en vervolgens weer ingescand. De procesgang is zoveel mogelijk digitaal, maar het sluitstuk niet. Onbeleefd gezegd een soort hinkelbaan tussen papier en digitaal die kennelijk het nodige mag kosten.
Ik denk dat velen van jullie het met mij eens zijn dat de conventionele handtekening, die ooit zo handig en eenvoudig was in het papieren tijdperk, niet meer past in de digitale praktijk. Vasthouden aan die papieren ondertekening is nu onhandig en duur geworden omdat we nu eenmaal documenten digitaal willen hebben, houden en communiceren. De producten en leveranciers staan klaar. De wetgeving is klaar. Waarom zetten zo weinig organisaties dan die laatste stap?
Aan diegenen die de overstap (bewust?) niet maken zou ik willen vragen welke drempels er nog liggen. Aan diegenen die de overstap reeds hebben gemaakt zou ik willen vragen hun ervaringen te delen.
Wellicht dat 2009 daarmee het jaar zou kunnen worden waarin na tien jaar elektronische handtekening de implementatie goed op gang kwam.
Waarom zo weinig bedrijven de stap zetten naar de digitale handtekening is omdat weinig bedrijven weten wat ’t inhoud. Daarnaast is voor het zetten van een echte digitale handtekening (en dus niet zo’n gekke code zoals gebruikt door de belastingdienst) een goede infrastructuur nodig is. Zo’n infrastructuur kan niet door een bedrijf worden opgezet, dat moet de Nederlandse overheid doen. Een digitale handtekening moet immers ook buiten een bedrijf geldig kunnen zijn. Zo’n Nederland-brede handtekening infrastructuur ontbreekt. Dus ook al zouden bedrijven wel willen, ze kunnen nog niet.