‘Open data is te complex om in wet te vangen’

Het realiseren van een open overheid met open data bestaat uit meer dan alleen een wettelijke verplichting. Dat meent minister Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) in zijn antwoord op de schriftelijke vragen van de Commissie voor de Rijksuitgaven naar aanleiding van de kabinetsreactie op het eerste en tweede trendrapport 'open data' van de Algemene Rekenkamer. Dit is een belangrijke reden voor hem om een wettelijke verplichting voor actieve openbaarmaking van overheidsdata vooralsnog niet in te voeren.

Zowel in 2014 als in 2015 publiceerde de Algemene Rekenkamer een trendrapport Open Data waarin deze organisatie stelt dat de overheid meer informatie moet delen met burgers, maatschappelijke organisaties en bedrijven. In beide rapporten doet de Algemene Rekenkamer een aantal aanbevelingen met betrekking tot open data. Een jaar na verschijning van het eerste rapport geeft minister Plasterk van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) zijn reactie hierop, waar de leden van de Commissie voor de Rijksuitgaven op hun beurt op 25 juni  weer vragen over stelden. Afgelopen vrijdag beantwoordde Plasterk deze vragen schriftelijk.

In deze schriftelijke reactie gaat de minister onder andere in op de vraag waarom de aanbeveling van de Algemene Rekenkamer om actieve beschikbaarstelling van open data wettelijk te verplichten vooralsnog niet wordt opgevolgd. Plasterk meent dat het tot stand brengen van een open overheid, die op basis van de wettelijke uitzonderingsregels al haar data ontsluit, uit meer bestaat dan enkel een wettelijke verplichting. Het is volgens hem een complex veranderingsproces. Juridische en ethische vragen, zoals privacy-kwesties, waar departementen tegenaan lopen bij dit proces, maken het complex, meent hij.

Daarnaast is er volgens Plasterk al een stevige wettelijke basis gelegd voor het beschikbaar stellen van open data door de inspanningsplicht om overheidsinformatie machine-leesbaar en -herbruikbaar aan te leveren (Wet hergebruik van overheidsinformatie). Ook is de overheid volgens hem al bezig met het realiseren van een open cultuur door onder andere activiteiten van het leer- en expertisepunt open overheid en een online gids op data.overheid.nl. Verder is het kabinet ook al bezig met het daadwerkelijk ontsluiten van overheidsdata, zegt hij. ‘Bijvoorbeeld met de rijksbrede inventarisatie van datasets.’

Plasterk concludeert op basis van deze informatie dat het invoeren van een wettelijke verplichting voor actieve openbaarmaking van overheidsdata vooralsnog niet noodzakelijk is.

Concrete plannen

De minister behandelt in zijn reactie ook een aantal concrete maatregelen die worden genomen om de actieve beschikbaarheid van overheidsdata te bevorderen. Ten eerste gaat er een rijksbrede inventarisatie van open data plaatsvinden, om inzichtelijk te maken welke datasets er binnen de overheid zijn en welke gebruikt kunnen worden. Hierdoor zijn tot op heden al ruim vijfhonderd nieuwe datasets ontdekt, meldt de minister. Overzichten van de beschikbare datasets worden online gepubliceerd op data.overheid.nl en worden elk half jaar aangevuld.

Daarnaast is men bezig met de implementatie van de Europese richtlijn voor het hergebruik van overheidsinformatie in nationale wetgeving en wordt het rijksportaal data.overheid.nl doorontwikkeld.