Het komende jaar heeft haperingen én versnellingen in het verschiet voor de chipmarkt. Processorleveranciers Intel en AMD joegen elkaar het afgelopen jaar op in de Gigahertz-race. Bovendien blijkt het vierde kwartaal niet bepaald in lijn met de voorgaande periodes. Niet alleen chipproducenten, maar ook leveranciers van productieapparatuur voor halfgeleiders kampen met een onrustige markt.
De haperingen waren tot deze maand
relatief licht. Liet Intel weer een steek vallen, dan stond AMD klaar om daar profijt van te trekken. Worstelde laatstgenoemde met het aanjagen van moederbordfabrikanten, dan greep Intel zijn kans. Tussen die activiteiten door joegen de twee bedrijven elkaar op met alsmaar hogere kloksnelheden voor hun processors. De markt voor PC-processors voer er wel bij.
Hetzelfde gold voor de leveranciers van productieapparatuur voor chips. Bedrijven als Novellus Systems, Applied Materials, Asml, Silicon Valley Group (dat nu overgenomen wordt door Asml) en Philips beleefden gouden tijden. Niet dat die voorbij zijn, maar de consensus is dat de groei niet in hetzelfde tempo kan voortdenderen.
Niet waarmaken
Begin deze maand bleek al dat de haperingen toch serieuze hobbels zijn. Achtereenvolgens kwamen Intel en AMD met waarschuwingen voor de omzet in het vierde kwartaal. Eerstgenoemde chipfabrikant kon zijn zelfgestelde doelen wederom niet waarmaken. De omzet blijft gelijk aan die van het derde kwartaal, terwijl het concern oorspronkelijk een groei van 4 tot 8 procent had voorspeld. Deze tegenslag was te wijten aan het wegvallen van enkele grote internationale bestellingen.
Concurrent AMD volgde kort hierop met de mededeling dat de omzet in het vierde kwartaal niet of nauwelijks hoger uitvalt dan in de voorgaande periode. Ook deze leverancier weet niet het aantal verwachte producten (8 tot 9 miljoen processors) af te zetten. De verkoop van flashgeheugenchips, met name in gebruik voor mobiele apparatuur, verloopt nog wel gunstig, aldus AMD.
Mager
Deze winstwaarschuwingen hebben op termijn zo hun gevolgen voor de diverse toeleveranciers. De hobbels in de chipmarkt kunnen leiden tot minder bestellingen van productieapparatuur in de loop van 2001. "De vooruitzichten voor dat marktsegment zijn voor het komende jaar nogal mager", meent chipanalist Eric Chen van zakenbank Chase Hambrecht & Quist.
Analisten menen dat leveranciers van chipproductiemachines niet geconfronteerd worden met annuleringen voor bestellingen, maar zij bespeuren wel een significante afremming. Met name Taiwanese fabrieken, die als oem-producent dienen voor diverse chipproducenten, remmen af nadat zij dit jaar veel hebben gespendeerd aan het uitbreiden en moderniseren van hun productiecapaciteit.
Zonnig
Onderzoeksbureau Gartner voorziet voor de lange termijn echter wel zonnige tijden. Analisten James Hines en James Handy stellen dat de slechte tijdingen van Intel en de negatieve voorspellingen voor de algehele chipmarkt slechts bijstellingen zijn van opgeblazen verwachtingen. Dat – volgens Gartner overdreven – optimisme is in de loop van dit jaar ontstaan vanwege de groeiende verkoop van halfgeleiders, waaronder PC-processors.
Voor dit jaar voorspelt Gartner een wereldwijde omzet uit chips van 231 miljard dollar. Dat bedrag groeit tot 2004 jaarlijks met 15 procent, aldus de marktonderzoeker. De vooruitzichten zouden voor de lange termijn dus gunstig zijn, maar voor de korte termijn enigszins tegenvallen door de dip in de markten voor PC’s en mobiele telefoons. Gartner bestempelt de malaise in die twee markten als een uitschieter van de neerwaartse golf in de varkenscyclus.
Normaliter zakt de verkoop van PC’s in het eerste kwartaal in, met name na het gunstige kerstseizoen. In het tweede en derde kwartaal van een kalenderjaar klimt de PC-markt doorgaans op, om in de vierde periode weer te pieken. De eerste helft van dit jaar was die groei groter dan verwacht, wat analisten ertoe bracht hun prognoses naar boven bij te stellen. De verkoop stortte echter onverwacht in na het tweede kwartaal.
Andere afzetmarkten voor processors en chips, zoals die voor mobiele telefoons, vertoonden een soortgelijk patroon in de loop van 2000. Gartner stelt nu dat afzet, productie, verkoop en dus omzet voor de halfgeleiderindustrie uitkomen op wat begin dit jaar was voorspeld.
Laten opjagen
Fabrikanten in de chipindustrie hebben zich echter laten opjagen door de forse groei in de eerste helft van 2000, stellen analisten Hines en Handy. Die producenten vreesden dat tekorten zouden ontstaan, met name voor flashgeheugen en algemene oem-productie, en hebben dus voorraden opgebouwd. Dat leidt nu tot dalende prijzen en marginale marges.
Veel van de betrokken bedrijven investeren in nieuwe productiefaciliteiten en moderniseren bestaande fabrieken. Dat proces kost echter veel tijd. Het komende jaar belooft wel enige, maar geen grote groei voor de chipindustrie, concludeert Gartner. Het niveau van dit jaar zal niet voorbijgestreefd worden.
Ondertussen schort Intel de opening van een nieuwe fabriek in Leixlip (Ierland) op met een jaar. De productielijnen worden omgebouwd voor het produceren van chipplakken (wafers) met een omvang van 300 millimeter. De huidige industriestandaard is 200 mm, maar halfgeleiderfabrikanten maken zich op voor de overstap naar de grotere maat, waaruit per keer meer chips zijn te ‘snijden’.
