Het ‘Actieplan Heemskerk’ van het kabinet is in strijd met de Europese aanbestedingsregels, zegt directeur Theo Rinsema van Microsoft Nederland. Het zorgt bovendien voor zware administratieve lasten bij gemeenten en verzwakt de concurrentiepositie van de Nederlandse ict-sector.
Microsoft doet een aanval op het ‘Actieplan Heemskerk‘, waarmee het kabinet het gebruik van open standaarden en open source software bij de (semi-)overheid wil versnellen. Morgen wordt het plan behandeld door de Tweede Kamer.
Het plan is volgens Microsoft in strijd met de beginselen van de Europese aanbestedingsregels, verzwakt de administratieve lasten van gemeenten en ondergraaft de concurrentiepositie van de Nederlandse ict-sector. Rinsema: "Het actieplan leidt er toe dat hier straks alleen softwareproducten worden onderhouden die elders zijn ontwikkeld."
"Open source software wordt in het actieplan positief gediscrimineerd, omdat het de voorkeur moet krijgen bij ‘gelijke geschiktheid’. Dat verslechtert niet alleen de concurrentiepositie van Microsoft, maar ook van het ecosysteem rondom Microsoft. Meedingen in een aanbestedingsprocedure vraagt een enorme kapitaalinvestering", zegt Rinsema.
Tweede rij
"Waarom zou je meedoen aan een aanbestedingsprocedure als je van tevoren al weet dat je op de tweede rij komt te zitten? Het actieplan haalt de dynamiek uit de markt en sluit een groot deel van de Nederlandse softwaremarkt uit. Het is strijdig met de beginselen van Europese aanbestedingsregels, die stellen dat relevante marktpartijen evenveel kans moeten maken. Dat leidt er uiteindelijk toe dat hier straks alleen softwareproducten worden onderhouden die elders zijn ontwikkeld", aldus Rinsema.
In reactie op de vraag waarom Microsoft ODF niet ondersteunt, wijst chief security advisor Hans Bos van Microsoft op het bestaan van een ODF-converter voor Office, waarvan de ontwikkeling door Microsoft wordt gefinancierd. Maar oudere versies dan Office 2007 worden door deze converter niet ondersteund. Bos noemt dit "een mooie reden om te migreren naar Office 2007". Is het misschien een idee om een speciale ‘Office voor Overheden’ uit te brengen, dat standaard zo’n ODF-converter bevat? Rinsema: "Dat zou oneerlijke concurrentie zijn."
Drie aanbevelingen
Microsoft komt met drie aanbevelingen. Rinsema: "Kijk naar open standaarden als middel om interoperabiliteit te bereiken in plaats van als doel op zich. Sluit geen business modellen uit die niet zijn gebaseerd op open source. En wees bewust van de uitwerking van dit actieplan in de praktijk." Volgens Rinsema vertalen gemeenten het actieplan simpelweg als "wij moeten open source software aanschaffen".
Volgens de directeur van Microsoft Nederland krijgt het bedrijf veel vragen van rijksambtenaren die "in verwarring" zijn over de exacte betekenis van het actieplan. Rinsema: "De overheid heeft interoperabiliteit als belangrijkste doel. Dat betekent dat als iemand een document verstuurt, de ontvanger het kan lezen. Maar als je kijkt naar de definitie van open standaarden in het actieplan van Heemskerk, dan is die definitie behoorlijk smal."
Hoop uit te leggen
"Het actieplan staat alleen standaarden toe die beheerd worden door non profit-organisaties en standaarden die vrij zijn van royalties op basis van intellectuele eigendom. Daarmee worden allerlei breed geaccepteerde standaarden uitgesloten, zoals PDF, mp3 en gsm. Overheden worden gedwongen een toelichting te geven wanneer ze afwijken van het actieplan. Maar volgens dit ‘comply-or-explain and commit’-principe zullen ze dus heel wat uit te leggen hebben. Dat geeft een enorme administratieve overload."
Rinsema wees erop dat verdienmodellen van software steeds diverser worden en ook steeds meer in elkaar overlopen. Rinsema: "Kijk bijvoorbeeld naar Orange Hill. Dat ontwikkelt software op basis van ontwikkeltools van Microsoft en brengt die uit onder een open source-licentie."
Staatssecretaris
De directeur van Microsoft Nederland heeft maandagochtend contact gehad over de kwestie met staatssecretaris van Economische Zaken Frank Heemskerk. Rinsema: "Wij zijn het op sommige punten wel met elkaar eens." Over welke punten dat ging wilde Rinsema niet zeggen.
Woensdag wordt het actieplan "Nederland in open verbinding" door de Tweede Kamer behandeld, dat tot doel heeft het gebruik van open standaarden en open source software bij de (semi-)publieke overheid te versnellen. Heemskerk wil de interoperabiliteit binnen de overheid te vergroten door het gebruik van open standaarden en de afhankelijkheid van leveranciers verminderen door het gebruik van open source software. Zo wil hij bovendien een ‘gelijk speelveld op de softwaremarkt bevorderen’.
Onderdeel van het actieplan is de invoering van een ‘comply-or-explain and commit’-principe, die voorschrijft dat overheden (rijksdiensten vanaf april 2008 en overige overheden en instellingen vanaf december 2008) zich moeten verantwoorden wanneer ze open standaarden niet ondersteunen en moeten beloven dat in de toekomst wel te doen. Op januari 2009 moeten er daarnaast implementatiestrategieën zijn geformuleerd voor de aanbesteding, inkoop en het gebruik van open source softare door alle ministeries. Een jaar later moeten die er ook zijn voor semi-overheden in het onderwijs, de zorg en de sociale zekerheid.
Tot slot schrijft het actieplan voor dat ODF uiterlijk in januari 2009 wordt ondersteund door alle ministeries en ‘mede-overheden’. De OpenDocument-indeling (ODF) of het OASIS Open Document Format for Office Applications, is een open standaard voor het opslaan en uitwisselen van tekstbestanden, rekenbladen, grafieken en presentaties.
Microsoft is verschillende malen uitgenodigd om mee te werken aan de standaardisatie van ODF. Dit heeft Microsoft altijd geweigerd. In plaats daarvan hebben ze op allerlei manieren geprobeerd om het standaardisatieproces te dwarsbomen en de reputatie van ODF te ondermijnen. Met andere woorden, in plaats van de kans te grijpen om via hun eigen inbreng ODF tot een in hun ogen betere standaard te ontwikkelen hebben ze vrees, onzekerheid en twijfel gezaaid over de bruikbaarheid van ODF.
Het is Microsoft niet gelukt om de standaardisatie van ODF te dwarsbomen. In plaats van op dat moment eieren voor hun geld te kiezen en ondersteuning voor ODF in hun producten in te bouwen heeft Microsoft op de hen zo typische wijze een concurrerende ‘standaard’ voorgesteld en met man, macht en middelen geprobeerd deze ‘standaard’ via een versneld proces geaccepteerd te krijgen. Dit is niet gelukt. Het is Microsoft wel gelukt om de reputatie van het internationaal standaardisatieorgaan ISO te grabbel te gooien. Of dit een gewenst neveneffect of gewoon ‘collateral damage’ is, is nog niet bekend.
En wat doet Microsoft als na al die jaren en al die gemiste kansen ODF serieus wordt genomen in de markt? Microsoft huilt. Krokodillentranen.
De zakenwereld is hard. Eten of gegeten worden. Microsoft heeft de afgelopen jaren veel gegeten. Te veel. Nu is het de beurt aan Microsoft om met een rode appel van schaamte in de bek op een zilveren schaal opgediend te worden. Smakelijk eten?
De overheid gaat open bestandsformaten voorschrijven, zodat de bestanden die men maakt niet meer gekoppeld zijn aan het programma dat men gebruikt.
Hierdoor kunnen de gemaakte bestanden worden gelezen en gewijzigd door programma’s van verschillende leveranciers. Dit zorgt voor marktwerking en concurrentie.
Misschien staat over een tijdje in de geschiedenisboeken dat het open bestandsformaat het einde betekende van de monopolie van Microsoft.
In de dikke van Dale. Standaard staat als betekenis van standaard “als regel, normaal “. Door mij vertaald als “dat wat door de meerderheid gebruikt wordt”. Dat is voor mij als Informatiemanager verantwoordelijk voor de ondersteuning van de bedrijfsprocessen, de leidraad, niet of het ook nog open source is. Dus open source voor informatieuitwisseling is prima als de meerderheid het gebruikt (zover is het nog niet). Opensourcepakketten zijn voor mij alleen dan acceptabel als er vergelijkbare dienstverlening omheen staat voor inrichting en beheer als bij de commerciele alternatieven. (en die is bij open source vaak niet verkrijgbaar en zo deze er wel is het aandeel in de TOC daarvan vele malen meer dan de licentiekosten van commerciele producten). Ik begrijp dan ook niets van de opstelling van de Tweede Kamer.