Het kabinet Balkenende heeft de afgelopen periode een Innovatieplatform ingericht. Deze lijkt niet geslaagd in zijn missie, vernieuwing komt te weinig op gang. Nu blinkt de overheid ook zelf niet uit in vernieuwing, we zijn druk bezig bestaande processen en systemen te vernieuwen, dat op orde te brengen, et cetera. met alle mogelijke vertragingen. We hebben alles over NUP de afgelopen weken kunnen lezen. Wordt het nu niet tijd dat de overheid, ook gelet op de komende verkiezingen, een andere richting opgaat? Zijn er geen mogelijkheden waarbij de overheid met die veranderingen zijn eigen doelstellingen realiseert en innovatie op gang helpt? Ik denk dat het kan, zie alleen al de initiatieven van VS en UK rond open linked data.
De overheid is druk doende zijn zaakjes op orde te brengen, maar lijkt daar vooralsnog niet in te slagen. Er wordt steeds meer aandacht en dus ook geld aan besteed, terwijl de betrokken ministeries er onderling niet in slagen om ontwikkelingen te coördineren. Marja Bijsterveld heeft dit afgelopen week in de Tweede Kamer uitvoerig uit de doeken gedaan.
Daarnaast zijn er geluiden van politici om de Wob, Wet Openbaarheid Bestuur, te herzien (lees het ingezonden stuk in NRC van vrijdag 21 mei). Dit gaat er nog steeds vanuit dat de overheid zich moet verantwoorden naar burgers en bedrijven en documenten moet publiceren op het Internet. Dit soort werkzaamheden heb ik een aantal jaren gedaan voor ICTU, niet altijd met succes. De grotere stap vooruit werd niet gezet, het gaat nog atlijd om vergunningen, bekendmakingen, wetten en diensten. Dit zijn allemaal resultaten van beleids- en besluitvormingsprocessen, maar het lijkt beter te kijken naar 'data' in algemene zin.
Wat bedoel ik hiermee? Data omvat gestructureerde en ongestructureerde gegevens, dus ook inhoud van bestanden. De overheid houdt veel informatie gestructureerd in bestanden bij. Resultaten van beschikkingen worden bijvoorbeeld vastgelegd, naast het formele 'document' dat naar een aanvrager wordt verzonden. Als een huis conform een vergunning eenmaal is gebouwd, worden alle gegevens van dat huis vastgelegd in diverse bestanden. Dit is weer de basis voor allerlei heffingen en belastingen, denk bijvoorbeeld aan de WOZ. Veel architecten en ook aannnemers zijn hierbij verder dan de overheid: zij maken drie-dimensionale modellen van het huis met hun software en zouden dit al in Google Earth kunnen tonen. Dit zou ook waardevolle informatie zijn voor de overheid. Een buurman die merkt dat er naast hem gebouwd gaat worden, kan bijvoorbeeld met het model kijken of de zoninval door de nieuwbouw verandert en bezwaar aantekenen. Ook een 3D model is 'data'.
Barrack Obama heeft de waarde van deze data ingezien en de VS publiceren nu ook alle mogelijke data. Bedrijven en personen ontwikkelen toepassingen met die data, waar de overheid niet op gekomen zou zijn. Buiten de overheid is een grote bron van creativiteit die je kunt aanboren door data beschikbaar te stellen. Laagdrempelige toepassingen zijn te ontwikkelen voor iPhone, Google Android en andere smart phones. Toepassingen die we nu nog niet kunnen bedenken. Ook de UK heeft deze stap gemaakt en investeert flink in het zogenaamde open linked data.
Als we dus buiten onze gebaande paden treden en de overhied 'data' beschikbaar stelt, kan de overheid innovatie aanjagen. Dit kan zover gaan dat bepaalde taken die een overheid nu uitvoert, kunnen verschuiven naar de markt. Moet de overheid nog steeds statistische data inwinnen of kan een private partij dat ook als bepaalde data open wordt? Ambtenaren kunnen zelf als eerste het belang van deze data inzien en ondernemer worden. Open Linked Data valt niet onder de Wob. We zullen dan ook eens goed naar de Wob moeten kijken. De overheid heeft immers allerlei gegevens van ons, waar we nu beperkt bij kunnen . We weten alleen via algemene wetten als Wob en Wbp (Wet bescherming persoonsgegevens) welke gegevens van ons wel en niet beschikbaar komen voor derden. Kunnen we dit ook zelf beheren?
Open Linked Data kent natuurlijk nog vele uitdagingen, maar kan wel eens de aanjager van NUP worden (data moet immers op orde zijn), het kan leiden tot een slagvaardiger overheid en bovendien innovatie aanjagen.
